Η Ιταλία παίρνει πρωτοβουλίες στο προσφυγικό

Ο ιταλός πρωθυπουργός Πάολο Τζεντιλόνι επέλεξε να μην περιμένει άλλο την αλληλεγγύη των υπόλοιπων κρατών μελών της ΕΕ για μετεγκατάσταση των αιτούντων άσυλο στην Ευρώπη. Όπως ανακοίνωσε χθες από τη Ρώμη, το ιταλικό ναυτικό θα επιχειρεί προσεχώς σε συνεργασία με πλοία της Λιβύης μπροστά στις λιβυκές ακτές με στόχο, όπως είπε ο ιταλός πρωθυπουργός, να περιορίζει την εμπορία ανθρώπων και να ωθεί πίσω στη Λιβύη πρόσφυγες και μετανάστες που επιχειρούν να φτάσουν στην Ιταλία μέσα σε πλοία διακινητών. Σύμφωνα με στοιχεία της ιταλικής κυβέρνησης, φέτος κατέφθασαν στην Ιταλία 93.000 άνθρωποι. Επισήμως πάνω από 2.000 πνίγηκαν στην προσπάθειά τους να διασχίσουν τα νερά της Μεσογείου. Ο πραγματικός αριθμός των νεκρών δεν μπορεί να εκτιμηθεί.

Η Ιταλία έχει ήδη απειλήσει να μην επιτρέπει πια σε πλοία διασωθέντες να δένουν σε ιταλικά λιμάνια ή να εκδώσει ταξιδιωτικά έγγραφα που θα επιτρέψουν στους αφιχθέντες να εισέλθουν σε άλλες χώρες της ΕΕ. Η κυβέρνηση δεν έχει προχωρήσει πάντως στην εφαρμογή κανενός από τα παραπάνω σχέδια, ωστόσο καθιστά σαφές ότι σύντομα θα φτάσει στα όρια των δυνατοτήτων της. Ο επίτροπος Μετανάστευσης Δημήτρης Αβραμόπουλος παραδέχθηκε χθες, για άλλη μια φορά, ότι η πίεση από την εισροή μεταναστών στην Ευρώπη είναι ασφυκτική και ότι η Ιταλία πλήττεται περισσότερο από αυτήν. Με επιστολή της η Κομισιόν πρόσφερε στην Ιταλία περαιτέρω βοήθεια και προσωπικό ώστε να υπάρξει καλύτερη διαχείριση του προσφυγικού.

Σχεδόν πλήρεις οι θέσεις φιλοξενίας

«Στην Ιταλία υπάρχουν περίπου 200.000 διαθέσιμες θέσεις φιλοξενίας για αιτούντες άσυλο και μετανάστες και είναι σχεδόν όλες κατειλημμένες», έγραψε σε ανάλυσή της στις αρχές Ιουλίου η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. «Αυτό που συμβαίνει μπροστά στα μάτια μας στην Ιταλία είναι μια εν εξελίξει τραγωδία», προειδοποίησε ο επικεφαλή της Ύπατης Αρμοστείας Φίλιπο Γκράντι, αναφερόμενος ειδικά στον αριθμό των νεκρών. Τα Ηνωμένα Έθνη εκτιμούν ότι έως το τέλος του χρόνου θα φτάσουν στην Ιταλία μέσω Λιβύης ακόμη 100.000 άνθρωποι. Ο αριθμός των αφίξεων ξεπερνά κατά 20% τον αντίστοιχο περσινό. Συνακόλουθα θα αυξηθεί και ο αριθμός των νεκρών, προειδοποιεί ο ΟΗΕ, που χαρακτηρίζει τη Μεσόγειο την «πιο θανατηφόρα» οδός μετανάστευσης του κόσμου.

Σύμφωνα με την ιταλική κυβέρνηση, από το ξεκίνημα της προσφυγικής κρίσης το 2014 περίπου 600.000 άνθρωποι έφθασαν στα λιμάνια της χώρας. Πόσοι από αυτούς έχουν προχωρήσει προς την Αυστρία, τη Γαλλία ή την Ελβετία, είναι άγνωστο. Όταν φθάνουν στη χώρα, καταγράφονται και οδηγούνται σε καταυλισμούς, δεν κρατούνται εκεί. Πάντως η Γαλλία ελέγχει τα σύνορά της στέλνοντας πίσω στην Ιταλία τους αιτούντες άσυλο που εντοπίζονται, ενώ και η Αυστρία έχει απειλήσει με επιβολή αυστηρών συνοριακών ελέγχων σε περίπτωση που συνεχιστούν οι προσφυγικές ροές.

Δυσκολίες σε μετεγκατάσταση και επιστροφή

Πέρσι υποβλήθηκαν 120.000 αιτήσεις ασύλου στην Ιταλία. Περίπου οι μισές εκτιμάται ότι θα απορριφθούν. Οι απορριφθέντες αιτούντες άσυλο θα πρέπει να εγκαταλείψουν την Ιταλία. Ωστόσο, ούτε οι εθελοντική επιστροφή ούτε οι απελάσεις διενεργούνται όπως προβλέπεται. Το ιταλικό υπουργείο Εσωτερικών έχει ήδη ανακοινώσει ότι θα ενισχύσει προγράμματα επανεισδοχής μεταναστών. Την ίδια ώρα το ευρωπαϊκό πρόγραμμα μετεγκατάστασης προσφύγων από την Ιταλία και την Ελλάδα σε άλλες χώρες της ΕΕ φυτοζωεί. Σε διάστημα δύο ετών έχουν μετεγκατασταθεί μόλις 24.676 πρόσφυγες από τον αρχικό στόχο των 120.000.

Εκτός από την απροθυμία ορισμένων χωρών να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα μετεγκατάστασης, ο ισχνός αριθμός όσων έχουν μετεγκατασταθεί οφείλεται και στην προβληματική καταγραφή των πιθανών υποψήφιων προς μεταγκατάσταση εντός Ιταλίας.

Μπερντ Ρίγκερτ / Άρης Καλτιριμτζής