Η κυρία και ο φίλος με το σακίδιο

Μας είχε τρελάνει η κυρία, Γερμανίδα συνάδελφος που ήθελε να κάνει διακοπές στη Ρόδο. Μέχρι την τελευταία στιγμή δεν μπορούσε να αποφασίσει σε ποιο ξενοδοχείο θα κατέλυε, επειδή από τα στοιχεία που έβρισκε στο διαδίκτυο δεν μπορούσε να υπολογίσει ακριβώς πόσο απείχε το καθένα από την πλαζ. Ο φόβος της ήταν ότι μια ωραία πρωία μπορεί να ξεχνούσε την πετσέτα του μπάνιου στο ξενοδοχείο και μετά θα έπρεπε να βαδίζει πολλή ώρα μέχρι να πάει, να την πάρει και να ξαναγυρίσει στην αμμουδιά. Τελικά επέλεξε, πήγε και γύρισε με εγκαύματα στο πελιδνό της σώμα και δύο ενώτια για ενθύμιο. Δεν ρωτήσαμε καν αν ξαναπήγε.

Πάντως δεν είναι όλοι οι Γερμανοί τουρίστες έτσι. Ένας άλλος συνάδελφος και φίλος, ο δημοσιογράφος Eberhard Rondholz, πήγε για πρώτη φορά στην Ελλάδα τη δεκαετία του πενήντα με ωτοστόπ κι ένα σακίδιο στον ώμο. Και την αγάπησε για πάντα. Όχι για το αρχαίο κλέος, όχι για τα λιοπύρια, αλλά για το άμεσο χθες και το σήμερα, έμαθε τη γλώσσα, μελέτησε την καθημερινότητα, γνώρισε τους ανθρώπους. Σε επαγγελματικό επίπεδο υπήρξε επί δεκαετίες ο κατ’ εξοχήν ελληνογνώστης του WDR, της Δυτικογερμανικής Ραδιοφωνίας. Ξεφυλλίζουμε το βιβλίο του Ελλάδα. Το πορτρέτο μιας χώρας, που μόλις κυκλοφόρησε από τον καλό ανατολικογερμανικό εκδοτικό οίκο Christoph Links. Α, όχι, το βιβλίο αυτό θα ήταν ακατάλληλο για την κυρία. Είναι μεν ένας οδηγός για τον Γερμανό επισκέπτη, αλλά ένας οδηγός που δεν φέρνει σε καμιά αμμουδιά και σε κανένα ακρογιάλι. Οδηγεί κατ’ ευθείαν στην πεμπτουσία του νέου ελληνισμού, είναι οδηγός για τη νοοτροπία μας, οδηγός για την πρόσφατη ιστορία μας, οδηγός για τα πολιτικά και οικονομικά και κοινωνικά μας πάθη. Μιλά για τη γαλαντομία μας αλλά και για τον εμφύλιο, για την ανθρωπιά μας αλλά και για το ότι χτίσαμε το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης πάνω στο σεβάσμιο εβραϊκό νεκροταφείο, για την καλοσύνη του παπά αλλά και για την απληστία του δεσπότη, για την υπερηφάνεια αλλά και για τη διαφθορά .

Ξεκινά ας πούμε από τις παραστάσεις στα ελληνικά κέρματα του ευρώ και διηγείται τη νεότερη ιστορία, ξεκινά από τις ονομασίες οδών στην Αθήνα και μιλά για τον παλιό φιλελληνισμό, ξεκινά από ένα ιμάμ μπαϊλντί και εξηγεί τις σχέσεις μας με τους Τούρκους. Ο Rondhlolz προσφέρει όχι τόσο ένα συναρπαστικό ανάγνωσμα, αλλά ένα ανάγνωσμα επίπονα μυητικό. Εισάγει βαθμιαία τον αναγνώστη στο πολύμορφο και πολυεπίπεδο και αντιφατικό νεοελληνικό φαινόμενο. Με ιδιαίτερη έμφαση εννοείται στις ελληνογερμανικές σχέσεις, είτε αναφέρεται στην επικαιρότητα και τις αγαρμποσύνες ορισμένων γερμανικών μέσων μαζικής ενημέρωσης είτε αναφέρεται στην κατοχή, όπου εκεί είναι αμείλικτος με τους συμπατριώτες του: χωρίς μεγαλοστομίες, χωρίς κορώνες, χωρίς κηρύγματα φέρνει τον Γερμανό αναγνώστη σε επαφή με την πικρή γνώση των δεινών που προκάλεσε παλιότερα η Γερμανία στην Ελλάδα. Στις 200 σελίδες αυτού του βιβλίου δεν υπάρχει πουθενά ένα συναισθηματικό ξέσπασμα, πουθενά μιας ομολογία αγάπης. Αλλά μέσα από τη δουλεμένη γνώση του Rondholz για την Ελλάδα διαισθανόμαστε παντού το ανείπωτο: τη λατρεία του γι’ αυτήν.

Σπύρος Μοσκόβου