Η «μαύρη επέτειος» της Αλάσκας

Η πετρελαιοκηλίδα που σχηματίστηκε πριν από 25 χρόνια στην Αλάσκα έχει μείνει στην παγκόσμια ιστορία ως μία από τις μεγαλύτερες οικολογικές καταστροφές του πλανήτη. Το πετρελαιοφόρο μήκους 300 μέτρων Έξον Βαλντέζ βρισκόταν καθοδόν, από τον σταθμό ανεφοδιασμού της Αλάσκας προς την Καλιφόρνια, όταν σημειώθηκε διαρροή περίπου 136.000 τόνων αργού πετρελαίου. Το ατύχημα αποδόθηκε σε μια επικίνδυνη, αναγκαστική αλλαγή πορείας προς αποφυγή της πρόσκρουσης με παγόβουνα. Υπαίτιος κρίθηκε ο καπετάνιος Τζόζεφ Χέιζελγουντ, ο οποίος, βάσει μαρτυριών, ήταν μεθυσμένος την ώρα που συνέβη το μεγάλο ατύχημα. Η οικολογική καταστροφή δεν άργησε να έρθει. Λίγο μετά την πρόσκρουση σε ύφαλο, στη νοτιοανατολική ακτή της Αλάσκας, ξεκίνησε η διαρροή αργού πετρελαίου.

«Ο μαύρος θάνατος»

Σήμερα θεωρείται βέβαιο τι συνέβη το μοιραίο βράδυ της 23ης προς την 24η Μαρτίου του 1989. Αν και επικρατούσε νηνεμία, δεν λειτούργησε καλά το σύστημα έκτακτης ανάγκης του δεξαμενόπλοιου κι έτσι η διαρροή ήταν αναπόφευκτη. Μέσα σε λίγες μέρες η πετρελαιοκηλίδα είχε εξαπλωθεί σε μία τεράστια έκταση. Συνολικά πάνω από 40 εκατομμύρια λίτρα αργού πετρελαίου απελευθερώθηκαν στα παγωμένα νερά του Αρκτικού Ωκεανού. Ένα μεγάλο τμήμα του κατευθύνθηκε προς τις ακτές, ενώ ένα άλλο κατακάθισε στον βυθό.

Οι πετρελαιοκηλίδες ανέκαθεν είχαν καταστροφικές συνέπειες για το θαλάσσιο περιβάλλον. Το πετρέλαιο σκοτώνει με διάφορους τρόπους: επικάθεται στα βράγχια και τους πνεύμονες ψαριών, θαλάσσιων πτηνών και θηλαστικών ενώ εξοντώνει και τη θαλάσσια χλωρίδα. Κατά τις πρώτες ημέρες μετά τη διαρροή είχαν θανατωθεί το λιγότερο 250.000 θαλασσοπούλια. Σύμφωνα με άλλους υπολογισμούς, ο ίδιος αριθμός έφθανε τις 675.000. Οι νεκρές φώκιες ανήλθαν στις 300, ενώ οι νεκρές όρκες στις 22. Η καταστροφή ήταν ανυπολόγιστη και στους πληθυσμούς οστρακοειδών, ενώ το φυτοπλαγκτόν στο βυθό στην περιοχή Πρινς Ουίλιαμ καταστράφηκε ολοσχερώς. Με άλλα λόγια, η τροφική αλυσίδα στην ευρύτερη περιοχή της νοτιοανατολικής Αλάσκας διαταράχθηκε άνευ προηγουμένου. Παράλληλα οι ψαράδες της περιοχής καταστράφηκαν οικονομικά.

Οι συνέπειες της καταστροφής συνεχίζονται

Ένα τέταρτο του αιώνα δεν έχει σταθεί, πάντως, αρκετό για να ξεπεραστεί η οικολογική καταστροφή. Ακόμη είναι εμφανή τα σημάδια της πετρελαιοκηλίδας, ειδικότερα στο βυθό μιας μεγάλης θαλάσσιας ζώνης Σύμφωνα με νεότερες μετρήσεις, περίπου 80.000 γαλόνια αργού πετρελαίου βρίσκονται ακόμη στο έδαφος του Αρκτικού Ωκεανού. Ένα τμήμα αυτού θεωρείται ακίνδυνο. Ωστόσο, σύμφωνα με έρευνες της Γεωλογικής Υπηρεσίας των ΗΠΑ, κινδύνους εξακολουθεί να εγκυμονεί τμήμα του πετρελαίου που βρίσκεται αναμεμειγμένο με την άμμο του βυθού, με τη μορφή ενός παχύρευστου στρώματος που διατηρεί την τοξικότητά του. Μέχρι σήμερα, εντοπίζονται ίχνη επικίνδυνων υδρογονανθράκων στους ιστούς μυδιών και άλλων θαλάσσιων μικροοργανισμών και πτηνών. Το 2013 δειγματοληπτική έρευνα επιστημόνων κατέδειξε πως μέχρι σήμερα ίχνη πετρελαίου εντοπίζονται σε πάπιες και ενυδρίδες της περιοχής. Τα κατάλοιπα από τη διαρροή του Έξον Βαλντέζ, συνενώνονται πλέον με άλλα βιομηχανικά λύματα που καταλήγουν στην ίδια περιοχή, εντείνοντας την ανησυχία για τις επιπτώσεις της μόλυνσης στην περιοχή.

Σε κάθε περίπτωση το τραγικό παράδειγμα του Έξον Βαλντέζ αποτελεί ένα από τα πλέον καταστροφικά οικολογικά ατυχήματα και υπενθυμίζει σε όλους, 25 χρόνια μετά, πως η εξόρυξη πετρελαίου στην Αρκτική παραμένει μία επικίνδυνη δραστηριότητα.

Tobias Oelmaier / Δήμητρα Κυρανούδη

Υπεύθ. Σύνταξης: Κώστας Συμεωνίδης