Η μεγαλειώδης έκθεση για την αρχαία Ολυμπία

Σε 850 περίπου ανέρχεται ο συνολικός αριθμός των εκθεμάτων που παρουσιάζονται στο εκθεσιακό κτήριο του Βερολίνου Μάρτιν Γκρόπιους Μπάου. Τα αρχαιολογικά εκθέματα προέρχονται από μουσεία της Γερμανίας, της Ιταλίας του Βατικανού, της Γαλλίας και προπαντός της Ελλάδας. Τα 2/3 αυτών, 564 στον αριθμό, έχουν σταλεί από την Ελλάδα. Πρόκειται για έναν πρωτοφανή αριθμό αρχαιολογικών ευρημάτων που στέλνεται εκτός συνόρων, πράγμα που έρχεται σε αντίθεση με την ως τώρα πρακτική δανεισμού. Το παράδειγμα του Βερολίνου δεν θα αποτελέσει εξαίρεση, σύμφωνα με όσα δήλωσε στη DW ο αναπληρωτής υπουργός πολιτισμού Κώστας Τζαβάρας, ανακοινώνοντας, λίγο πολύ, μία αλλαγή στην εξωτερική πολιτιστική πολιτική, με εξωστρεφή τάση.

«Ο πολιτισμός μας είναι το ισχυρό μας όπλο, είναι ο καλύτερος πρεσβευτής που έχουμε για να πείσουμε τους εταίρους μας και να πετύχουμε την ανάκτηση της χαμένης μας αξιοπιστίας. Αυτός είναι ο στόχος στον οποίο θα επιμείνουμε, πηγαίνοντας τις εκθέσεις των κινητών μας μνημείων σε όλες τις χώρες της Ευρώπης και ολόκληρου του κόσμου», δήλωσε ο Έλληνας υπουργός.

«Θησαυροί της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς»

Η χειρονομία αυτή δεν αναγνωρίζεται μόνον από τους Γερμανούς αρχαιολόγους που συμμετείχαν στην προετοιμασία της έκθεσης, η οποία πραγματοποιήθηκε χάρη στις επίμονες προσπάθειες του παραρτήματος του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού στη γερμανική πρωτεύουσα. Και ο Γκέρεον Ζίβερνιχ, ο διευθυντής του Μάρτιν Γκρόπιους Μπάου,  το οποίο είναι γνωστό για τις μεγάλες και σημαντικές εκθέσεις των τελευταίων τριών δεκαετιών εκφράζει τη μεγάλη ικανοποίησή του για την πραγματοποίηση της έκθεσης.

 «Από το 1875 σκάβουν Γερμανοί αρχαιολόγοι με τους 'Ελληνες συναδέλφους τους στην Ολυμπία. Παρόλα αυτά δεν υπήρξε έκθεση για την Αρχαία Ολυμπία στο Βερολίνο. Αυτή τώρα είναι η πρώτη. Αυτό και μόνο θα ήταν εντυπωσιακό, αλλά πολύ πιο εντυπωσιακό είναι το τι παρουσιάζεται. Πρόκειται για θησαυρούς που εν μέρη αποτελούν τμήμα της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς», δήλωσε ο Γκ. Ζίβερνιχ σχετικά.

Αντικείμενα της καθημερινής ζωής και λατρευτικά αναθήματα

Σχετικά με τη σημασία των αρχαιοτήτων που παρουσιάζονται στο Βερολίνο, υπάρχουν δύο κατηγορίες. Από τη μία πλευρά, παρουσιάζεται  ένας περιορισμένος αριθμός μοναδικών και εξαιρετικών ευρημάτων όπως ο δίσκος με την επιγραφή του Ασκληπιάδη ή το αγαλματίδιο ενός δρομέα με την επιγραφή «Του Διός ειμί», δηλαδή ανήκω στον Δία. Από την άλλη, η πλειοψηφία των εκθεμάτων στο Μάρτιν Γκρόπιους Μπάου είναι αναθηματικά αγάλματα, αγγεία και όπλα που τα συναντά κανείς συχνά στα μουσεία. Ακριβώς όμως με αυτά τα «μαζικά προϊόντα» καταφέρνει η έκθεση να παρουσιάσει το σύνολο του γίγνεσθαι στην Αρχαία Ολυμπία και να εξηγήσει στον επισκέπτη το ρόλο της θρησκευτικής λατρείας.

«Εκθέτουμε πάρα πολλά από τα χάλκινα ζώα, τα οποία ήταν αφιερώματα στον Δία. Αν τα πάρει κανείς μεμονωμένα μπορεί να μην είναι εξαιρετικά. Δείχνουμε όμως ότι υπήρχαν χιλιάδες από αυτά τα αντικείμενα και πως ήταν η λατρεία στην πρώιμη εποχή του σιδήρου, δηλαδή στην πρώτη χιλιετία π.Χ», δήλωσε η Ελληνογερμανίδα επιμελήτρια της έκθεσης, Σουζάνε Μπόχερ.

Ανασκαφές Γερμανών αρχαιολόγων από το 1875

Η λατρεία είναι μια από τις τρεις θεματικές ενότητες της έκθεσης. Μια δεύτερη είναι οι Ολυμπιακοί Αγώνες στην αρχαιότητα και μια τρίτη η δουλειά των αρχαιολόγων στην περιοχή της Ολυμπίας. Και οι αρχαιολογικές ανασκαφές εδώ είναι από το 1875 στενά συνδεδεμένες με την παρουσία γερμανών αρχαιολόγων. Βάση της διακρατικής σύμβασης που υπογράφηκε εκείνη τη χρονιά επιτρέπεται στους γερμανούς επιστήμονες να κάνουν αρχαιολογικές έρευνες με αντάλλαγμα να παραδίνουν όλα τα ευρήματα στο ελληνικό κράτος.

Από τότε έχουν περάσει πολλές γενιές γερμανών αρχαιολόγων από την Ολυμπία. Όπως τονίσθηκε στα εγκαίνια της έκθεσης, οι σχέσεις που αναπτύχθηκαν στα σχεδόν 150 χρόνια συνεργασίας ελλήνων και γερμανών επιστημόνων χαρακτηρίζονται από μια στενή φιλία. Και αν σήμερα παρουσιάζεται μια έκθεση για την Αρχαία Ολυμπία στο Βερολίνο πραγματοποιήθηκε και χάρη αυτής της αρμονικής σχέσης.

Στα εγκαίνια της έκθεσης παραβρέθηκαν τόσο η σύζυγος του έλληνα πρωθυπουργού Γεωργία Σαμαρά όσο και η ιδιοκτήτρια του δημοσιογραφικού συγκροτήματος Σπρίνγκερ, Φρίντε Σπρίνγκερ, η οποία ανέλαβε τη χρηματοδότηση της ξενάγησης σχολικών τάξεων στην έκθεση. Ας σημειωθεί ότι το συγκρότημα Σπρίνγκερ εκδίδει την μεγάλης κυκλοφορίας εφημερίδα Μπιλντ η οποία εδώ και δύο χρόνια γράφει άρθρα-λίβελους κατά της Ελλάδας.

Παναγιώτης Κουπαράνης, Βερολίνο

Υπεύθ.σύνταξης: Δήμητρα Κυρανούδη