Η «σκοτεινή πλευρά» της ανάπτυξης

Δραματικές αλλαγές βλέπει τα τελευταία χρόνια στην Κωνσταντινούπολη ο Γιασάρ Ανταναλί. Και τις καταγράφει συστηματικά. Ο Ανταναλί, πολιτικός επιστήμων και ακτιβιστής, γυρνάει στις παλιές συνοικίες της πόλης, εκεί όπου ετοιμόρροπα κτίσματα δίνουν τη θέση τους σε πολυτελή διαμερίσματα. Πρόσφατα βρέθηκε στο Ταρλαμπασί, μία γειτονιά με πολλούς Ρομά, αλλά και Κούρδους. Εδώ έπιασαν δουλειά οι γερανοί για να κατασκευάσουν ένα ακόμη πολυτελές προάστιο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα για την έκρηξη του κατασκευαστικού κλάδου στην Τουρκία με ό,τι αυτό συνεπάγεται. «Όλα αυτά που κατασκευάζουν δεν έχουν σχέση με τις ανάγκες του κόσμου. Φτιάχνουν ακριβά σπίτια, πολυτελείς κατοικίες, για τις οποίες δεν υπάρχει ζήτηση» λέει ο Ανταναλί.

Ο ίδιος προσπαθεί να βοηθήσει όσους αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τα παλαιά σπίτια τους, είτε γιατί δεν μπορούν πλέον να πληρώσουν το νοίκι, είτε γιατί τους διώχνουν με διάφορα «κόλπα». Ένας από αυτούς είναι ο 67χρονος Χασάν Εζντογάν. Εδώ και τέσσερα χρόνια προσπαθεί να αποτρέψει την κατεδάφιση του πατρικού σπιτιού, στο οποίο έμεναν πολλές γενιές πριν από αυτόν. «Αυτή είναι η μνήμη των προγόνων μου. Δεν το δίνω το σπίτι. Το δέντρο εδώ μπροστά το φύτεψε ο παππούς μου. Και δεν είναι ότι θα χτίσουν σχολείο, τζαμί ή νοσοκομείο. Μόνο το κέρδος τους νοιάζει» διαμαρτύρεται ο Εζντογάν.

Η οικοδομή «ατμομηχανή» της ανάπτυξης

Η «οικοδομική έκρηξη» που παρατηρείται στην Τουρκία έχει βέβαια μία εξήγηση: οι υψηλοί δείκτες ανάπτυξης θα ήταν αδιανόητοι χωρίς την οικοδομή. Και ο Ερντογάν χρειάζεται τους υψηλούς δείκτες ανάπτυξης για να εκπληρώσει τον στόχο, που ο ίδιος έχει θέσει: να φέρει την Τουρκία μέσα στις δέκα οικονομικά πιο ισχυρές χώρες του κόσμου μέχρι το 2023. Καινούρια αεροδρόμια, γέφυρες, μετρό, ακόμα κι ένα δεύτερο κανάλι στο Βόσπορο- όλα αυτά τα μεγαλεπήβολα έργα ο Ερντογάν θέλει να τα επιβάλει χωρίς συνεννόηση με τους πολίτες, χωρίς τη συναπόφασή τους, χωρίς ενδοιασμούς απέναντι στην ιδιοκτησία ή στο περιβάλλον.

Πολλοί επικρίνουν την τακτική Ερντογάν. Ένας από αυτούς είναι και ο οικονομολόγος Μουσταφά Σενμέζ, που ανησυχεί ιδιαίτερα για το αυξανόμενο χρέος της Τουρκίας. «Υπάρχει μία ανισορροπία. Οι πόροι μας επικεντρώνονται κυρίως στις κατασκευές, ενώ αδιαφορούμε για τη βιομηχανία και κυρίως για την εξαγωγική βιομηχανία». Επιπλέον η «υπερθέρμανση» του κατασκευαστικού κλάδου μπορεί να έχει συνέπειες για τα δημόσια οικονομικά, προειδοποιεί ο Μουσταφά Σενμέζ. Ήδη σήμερα στην Τουρκία το χρέος έχει φτάσει το 50% του ΑΕΠ.

Senada Sokollu / Γιάννης Παπαδημητρίου