Η συντήρηση των μνημείων της Ακροπόλεως

Ολοκληρώνονται σιγά-σιγά οι εργασίες συντήρησης των μνημείων της Ακροπόλεως, ένα τεράστιο έργο που ξεκίνησε πριν από 35 χρόνια. Μας το θυμίζει σε κυριακάτικο δημοσίευμά της η Süddeutsche Zeitung του Μονάχου με έκδηλη χαρά για τους τουρίστες που δεν θα πέφτουν πια πάνω σε σκαλωσιές και γερανούς ούτε σε μνημεία που υπήρχαν μόνο στους οδηγούς τους, αλλά στην πραγματικότητα τα έβρισκαν διαλυμένα στα εξ ων είχαν συντεθεί. Τώρα τα μνημεία θα ορθώνονται ακέραια στην κοινή θέα και θα είναι δίχρωμα. Ολόλευκα τα νέα μάρμαρα, με τα οποία συντηρητές και αρχαιολόγοι συμπλήρωσαν τα κενά, κιτρινωπά τα παλιά μάρμαρα που σκούρυναν στο πέρασμα των αιώνων.

Τα σιδερένια δοκάρια του χρόνου

Αλλά τι σημαίνει για μας το πέρασμα του χρόνου; Ο Παρθενώνας για παράδειγμα στη μακραίωνη ιστορία του υπήρξε για χίλια περίπου χρόνια αρχαίος ναός, για άλλα χίλια χριστιανική εκκλησία και για άλλα τετρακόσια τζαμί. Με άλλα λόγια οι απανωτές θρησκείες που πέρασαν από πάνω του δεν είχαν τον παραμικρό ενδοιασμό, αναγνώριζαν αμέσως τη χρηστική του αξία. Για μας μάλλον η αξία του Παρθενώνα είναι πνευματική. Οφείλει να ίσταται εκεί, σε κάποια σεμνή απόχρωση του μπεζ, καθαρμένος από μιάσματα αιώνων και να διατρανώνει εντός και εκτός την απ’ ευθείας αρχαιοελληνική καταγωγή μας. Έτσι το είχε δει και ένας πολιτικός μηχανικός, σπουδασμένος γεφυροποιός στο Παρίσι τον 19ο αιώνα και μετέπειτα «νομομηχανικός Αθηνών», που είχε αναλάβει επί δεκαετίες την αναστύλωση των μνημείων της Ακροπόλεως, ο Νικόλαος Μπαλάνος. Μας θυμίζει τα κατορθώματά του το άρθρο της γερμανικής εφημερίδας. Πώς στερέωνε τα μνημεία με σιδερένια δοκάρια που στη συνέχεια οξειδώθηκαν καταστρέφοντας το μάρμαρο. Πώς αναστύλωσε μια κολόνα των Προπυλαίων συγκολλώντας τέσσερα θραύσματα από διαφορετικά κιονόκρανα. Αλλά κυρίως: πώς κατέστρεψε και εξαφάνισε από την Ακρόπολη κάθε ίχνος της ρωμαϊκής και της χριστιανικής περιόδου και φυσικά της τουρκοκρατίας. Τα μνημεία έπρεπε ξαφνικά να λαμπυρίζουν στον ήλιο του 20ού αιώνα όπως τα γέννησε η μάνα τους.

Ξύπνημα στο νεοελληνικό παρόν

Τι σημαίνει για μας το πέρασμα του ιστορικού χρόνου; Από τη μια πιστεύουμε ότι η ιστορία του ελληνικού έθνους είναι όπως μας τη διηγήθηκε με τόση γοητεία ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος, αδιάκοπη και αδιάσπαστη. Κι από την άλλη αφαιρέσαμε από τα μνημεία της Ακροπόλεως κάθε μεταγενέστερη πρόσμιξη, κάθε βρύο που άπλωσε ο χρόνος πάνω τους, σαν αυτά ειδικά να πρέπει να αντικρούουν πανηγυρικά τη θεωρία της διαρκούς συνέχειας. Αυτά έπρεπε να ανατέλλουν κάθε πρωί σαν να μην είχε περάσει κανένας χρόνος από πάνω τους, σαν να κοιμούνται το βράδυ στην αρχαία Αθήνα και να ξυπνούν κάθε πρωί απαράλλακτα μέσα στο νεοελληνικό παρόν. Εμάς αυτό μας φαίνεται αντιφατικό, από τη μια διεκδίκηση μιας ιστορικής συνέχειας και από την άλλη απαλοιφή κάθε ίχνους που θα πιστοποιούσε μια συνέχεια.

Σπύρος Μοσκόβου

Υπεύθ. σύνταξης: Βιβή Παπαναγιώτου