Η Σώτη Τριανταφύλλου στα γερμανικά

Ένα μικρό βιβλίο με μεγάλο εκτόπισμα είναι το έργο του Κώστα Αξελού Η μοίρα της σύγχρονης Ελλάδας που μεταφράστηκε πάλι στα ελληνικά από τα γαλλικά και εκδόθηκε φέτος. Μια παρατήρηση το Αξελού ουκ εά ημάς καθεύδειν. Γράφει για τη σύγχρονη Ελλάδα: «Μια παράξενη χαρά της ζωής μπερδεύεται κατά περίεργο τρόπο με μιαν ορισμένη μελαγχολία, κι όλα αυτά φτιάχνουν μιαν ατμόσφαιρα γεμάτη μεν απελπισία, αλλά φτωχή σε ένταση, χωρίς εμβέλεια οικουμενική». Αυτό το χωρίς εμβέλεια οικουμενική για τα νεοελληνικά έργα και τις πράξεις κάπου μέσα μας το ξέρουμε, αλλά το αποφεύγουμε. Συμβαίνει αρκετές φορές και με λογοτεχνικά βιβλία. Τα διαβάζεις ευχάριστα, αλλά όταν τα δεις ή τα φανταστείς μεταφρασμένα σε μια άλλη γλώσσα νιώθεις πως συρρικνώνονται, χάνουν τη χάρη τους, δεν συνομιλούν με έναν ευρύτερο πολιτιστικό περίγυρο, κάτι τους λείπει αίφνης, μαραζώνουν. Το ξέραμε, αλλά το αποφεύγαμε. Κι όταν δεν συμβαίνει αυτό χαιρόμαστε.

Ο καναπές με τα αστυνομικά

Ένα μικρό παράδειγμα. Το βιβλίο της Σώτης Τριανταφύλλου Κινέζικα Κουτιά, ένα αστυνομικό μυθιστόρημα που εκτυλίσσεται στη Νέα Υόρκη με ήρωα τον ιδιωτικό ντεντέκτιβ Στιούαρτ Μαλόουν, μεταφράστηκε το περασμένο φθινόπωρο στα γερμανικά και κυκλοφόρησε από τον άριστο οίκο Suhrkamp με τίτλο Το σημάδι του κυνηγού. Η λογοτεχνική κριτική στην Ελλάδα έχει επισημάνει επανειλημμένα το πρόβλημα της Σώτης Τριανταφύλλου, την ταχυγραφία, την ανεμελιά να παρουσιάζει συνεχώς νέα βιβλία που υπολείπονται των παλιότερών της. Και τώρα τα Κινέζικα Κουτιά, πώς τα υποδέχεται η γερμανική κριτική; Αλιεύσαμε μια βιβλιοκρισία σε έναν ιστότοπο, ειδικευμένο στην αστυνομική λογοτεχνία, με τίτλο Ο καναπές με τα αστυνομικά. Ο κριτικός του Καναπέ συνιστά ανεπιφύλακτα το βιβλίο της Τριανταφύλλου.

Ένα βιβλίο με εκτόπισμα

Επισημαίνει βέβαια ότι μερικά σημεία του έργου σε μπερδεύουν κάπως, σαν να τους λείπει η συνοχή και για αστυνομικό είναι μάλλον σπάνιο τα γεγονότα να μην έχουν νομοτελειακή συνοχή. Αλλά συνολικά Το σημάδι του κυνηγού «λειτουργεί», δεν μαραζώνει. Διαβάζουμε: «Η πρώτη πρόταση έχει κάθε φορά τεράστια σημασία. Πόσες φορές δεν ανοίγουμε στο βιβλιοπωλείο ένα βιβλίο που δεν ξέρουμε, αλλά υποψιαζόμαστε ότι μπορεί να είναι ενδιαφέρον; Και τότε, αν η πρώτη κιόλας πρόταση δεν σε σαγηνεύσει, σημαίνει ότι ο συγγραφέας δεν μπορεί να κερδίσει τον τυχαίο αναγνώστη. Αυτή η πρώτη πρόταση είναι συχνά μια δραματική περιγραφή κακοκαιρίας ή μια περιγραφή τοπίου με εξεζητημένες λέξεις και καλολογικά στοιχεία. Ποιος αλήθεια έχει πει στους συγγραφείς ότι πρέπει να δώσουν τη μεγάλη μάχη στην πρώτη κιόλας πρόταση; Μπορεί να είναι και αλλιώς. Το αποδεικνύει η Σώτη Τριανταφύλλου με τρόπο εντυπωσιακό. Η πρώτη της πρόταση λέει απλά ότι το 1989 η εγκληματικότητα στη Νέα Υόρκη ήταν τόσο υψηλή ώστε οι άνθρωποι πίστευαν ότι χειρότερα δεν μπορούσαν να γίνουν τα πράγματα. Αυτό όλο κι όλο. Μια πρόταση και ο αναγνώστης ξέρει τι τον περιμένει, ένα ρεαλιστικό μυθιστόρημα στους δρόμους της Νέα Υόρκης. Είναι το πρώτο αστυνομικό της Ελληνίδας συγγραφέως και μπορεί να σε ενθουσιάσει κυρίως με το εκτόπισμά του.» Αυτά ο Γερμανός κριτικός για ένα ελληνικό βιβλίο που δεν μαράγκιασε μόλις μεταφράστηκε σε μια μεγάλη ευρωπαϊκή γλώσσα.

Σπύρος Μοσκόβου

Υπεύθ. σύνταξης: Βιβή Παπαναγιώτου