Η φαλάκρα είναι trendy

Αλωπεκία ανδρικού τύπου λέγεται η τριχόπτωση που πλήττει το άλλοτε ισχυρό φύλο. Παλιά θεωρούνταν ένδειξη εκφυλισμού ή προάγγελος κακών ασθενειών, σήμερα, που ούτως ή άλλως εμφανίζεται τακτικότερα και νωρίτερα, τείνουμε να εξοικειωθούμε μαζί της. Και ίσως την ανάγκη φιλοτιμία ποιούμενοι την κάναμε και μόδα. Από την αποκρουστική φαλάκρα στον θεληματικό γλόμπο, πολλοί ανάμεσά μας προτιμούν το γουλί. Σαν να υπαινίσσεται κι αυτό μια άλλου τύπου από την κλασσική ζωτικότητα και ορμή.

Στη Γερμανία μάλιστα μόλις κυκλοφόρησε σε μια επιμελημένη έκδοση, μεταφρασμένο και σχολιασμένο το έργο του Συνεσίου Κυρήνης Φαλάκρας Εγκώμιο. Το πνεύμα των καιρών ανέσυρε από τη λήθη μια μισοξεχασμένη πραγματεία, αφού η τελευταία γερμανική της έκδοση ήταν του 1834. Να υπενθυμίσουμε: ο επίσκοπος Πενταπόλεως Συνέσιος, νεοπλατωνικός φιλόσοφος των αρχών του 5ου αιώνα μετά Χριστόν, είχε χάσει νωρίς τα μαλλιά του, όχι όμως και τα μυαλά του. Συνέγραψε ένα θαυμάσιο εγκώμιο της φαλάκρας, μια παρωδία των παλιών ρητορικών λόγων, με το οποίο όχι μόνο υπερασπίζεται, αλλά και μεγαλύνει τη φαλάκρα.

Ένα δείγμα: «Η όραση είναι μεταξύ των αισθήσεων η πιο θεϊκή, αλλά ταυτόχρονα και η πιο φαλακρή. Με άλλα λόγια, όπως στον άνθρωπο τα πιο άτριχα όργανα είναι και τα πιο πολύτιμα, έτσι θα συμβαίνει και στην ανθρωπότητα ολόκληρη με τις πιο φωτεινές μορφές της. Αν λοιπόν από όλα τα έμβια όντα ο άνθρωπος είναι το ιερότερο, από όλους τους ανθρώπους όμως ιερότεροι αυτοί που είχαν την τύχη να χάσουν τα μαλλιά τους, ε τότε ο φαλακρός είναι το ιερότερο πλάσμα του Θεού επί γης.» Ο Συνέσιος μέσα από μια σειρά λογικοφανών επιχειρημάτων, που μοιάζουν ατράνταχτα, δεν αποδεικνύει μόνο ότι οι φαλακροί είναι τα πιο έξοχα πνεύματα της οικουμένης, αλλά καταλήγει σταυροκοπούμενος και στο έσχατο συμπέρασμα: ότι μάλλον ακόμα και ο Θεός έχει φαλάκρα.

Το έργο αυτό είναι ένα σπαρταριστό διανοητικό παιχνίδι, προϊόν σπάνιας πνευματικής κομψότητας. Τώρα αναζητεί τους νέους αναγνώστες του στον γερμανόφωνο χώρο. Όχι συνοφρυωμένους φιλολόγους με σκούρα κοστούμια στις πανεπιστημιακές βιβλιοθήκες, αλλά τριαντάρηδες και τριανταπεντάρηδες με μπλουτζίν και γουλί. Γιατί οι Γερμανοί που εν πολλοίς ανακάλυψαν τους αρχαίους συγγραφείς τον 18ο και 19ο αιώνα, έχουν και μια άλλη σχέση με αυτά τα κείμενα, αναζητούν κάθε φορά μέσα τους το σημερινό ενδιαφέρον, μήπως αυτό δεν κάνει τα κείμενα αυτά κλασσικά;

Εμείς όμως τι κάνουμε με αυτά; Τα διαβάζουμε ποτέ για να γελάσουμε ή για να σοβαρευτούμε, δηλαδή για να στοχαστούμε; Ή τα αντιμετωπίζουμε σαν ιερά κειμήλια κάποιων μακρινών προγόνων, με τα οποία δεν είχαμε ποτέ ουσιαστική σχέση, που στην ουσία τα βαριόμαστε, αλλά τους αποτίουμε έναν μάλλον επιφανειακό φόρο τιμής, έτσι γιατί μας κολακεύει κάπου η σημασία που όλοι οι άλλοι πιστοποιούν πως έχουν;

Σπύρος Μοσκόβου