«Θεσσαλονίκη - Περί λύχνων αφάς» Έκθεση του Κώστα Λαχά στο Künstlerhaus του Μονάχου

Είναι η ώρα που μπαίνει η μέρα στη νύχτα και αρχίζει "η μαγεία των προσωπικών και κοινωνικών μας διαπραγματεύσεων". Αυτή η ώρα της αυτοσυγκέντρωσης και συναισθηματικής φόρτισης ενδιαφέρει τον Κώστα Λαχά στα 55 έργα που παρουσιάζει στην έκθεση στο Künstlerhaus του Μονάχου υπό το γενικό τίτλο «Θεσσαλονίκη - Περί λίχνων αφάς». Αλλά αν αυτός είναι ο χρόνος, ποιος είναι ο τόπος για τον Κώστα Λαχά;

"Είναι ο τόπος με την ιστορικότητα που φέρει, με τις γεωλογικές του ανακατατάξεις, ο τόπος όχι με την περιγραφικότητα της εξωτερικής τοπιογραφικής του εκδοχής, αλλά η γη που δέχεται τον ιδρώτα των ανθρώπων που την καλλιεργούν, και προσφέρει και την τελευταία μας κατοικία, ο τόπος λοιπόν ως μήτρα ζωής είναι που με ενδιαφέρει", λέει στη Ντόιτσε Βέλε. Και κατά συνεκδοχήν, "οι ομαλότητες των λόφων του χωριού μου στο Κάτω Θεοδωράκη Κιλκίς , που προσιδιάζουν με το γυναικείο σώμα, ακριβώς γιατί στη μήτρα του το γυναικείο σώμα κυοφορεί τη νέα ζωή".

Ο τόπος ως «μήτρα ζωής»

Η φειδώ στη επιλογή των χρωμάτων και της φόρμας είναι κύριο χαρακτηριστικό στη ζωγραφική του Κώστα Λαχά. Ασκητικό τον θεωρούν οι κριτικοί, Τα χρώματά του είναι γήινα, βαριά με κυρίαρχο το καφέ και το πράσινο. Ο Κώστας Λαχάς δεν ανήκει στους ζωγράφους που περιγράφουν, αλλά στους σκαπανείς. Εκείνους που βγάζουν στην επιφάνεια "αυτό που από κάτω υποκρύπτεται".

Φέρνει ο καιρός γυρίσματα κι εσύ δε φταις /ούτε κι εγώ που στήνομαι εδώ να σε πετύχω / Με μια θολή αοριστία προσπερνάς /σα νοσταλγός ενός χαμένου παραδείσου / και σαν αρχαίος τυμβωρύχος ερευνάς / στα λατομεία μιας αθέατης αβύσσου /Άσε με φίλε να παραμιλώ, σου λέω άσε με / γι΄ αυτό που είμαι σου μιλώ κι ύστερα χάσε με / Σέρνω μαζί μου κάτι χειμώνες του 50 / με τη σκουριά του μετανάστη στην ψυχή / σε ποια μεριά του φεγγαριού κρύβεις το πρόσωπό σου Μπάμπη Λίντα / σα σκοτεινή περίπολος χαμένη στη βροχή.

Το ποίημα αυτό από τη συλλογή «βιβλίο συμβάντων» διάβασε μεταξύ άλλων ο Κώστας Λαχάς στην εκδήλωση με την υποστήριξη του Γραφείου Τύπου του Προξενείου Μονάχου και του Συλλόγου Ποντίων, στην ψαροταβέρνα-γκαλερί «Καλυψώ» στο Μόναχο, όπου επίσης θα εκτεθεί μικρός αριθμός έργων του. Ο Κώστας Λαχάς δεν είναι μόνον ζωγράφος είναι και λογοτέχνης βραβευμένος το 1995 με το κρατικό Βραβείο Διηγήματος για το βιβλίο του «Ασκήσεις επί αμμοδόχου».

Ο λόγος της ζωγραφικής

Για τη σχέση και τις αναλογίες ζωγραφικής και λογοτεχνίας ο Κώστας Λαχάς σημειώνει ότι «αν το χρώμα είναι ο λόγος της ζωγραφικής", στα κείμενα πεζά και ποιήματα τον απασχολεί "η δυναμική της γλώσσας", να μπορεί δηλαδή ο ίδιος ο λόγος να δημιουργεί πράγματα και "όχι να δημιουργώ εγώ καταστάσεις, ή να περιγράφω πράγματα που με πολύ ευκολία θα μπορούσα επιπόλαια μάλλον να περιγράψω". Τον ενδιαφέρει να δημιουργεί ο αναγνώστης, ακροατής, θεατής "το δικό του προσωπικό μύθο" και όχι να του επιβάλει αυτός τους δικούς του μύθους.

Αυτή, "η καλύτερη δυνατή εκδοχή συνεύρεσης", είναι τελικά και το ζητούμενο για τον ζωγράφο και λογοτέχνη Κώστα Λαχά, μαθητή του Καρόλου Κουν και ιδρυτή της γκαλερί «Κοχλίας», που από το 1972 μέχρι το 1986 είχε βάλει τη σφραγίδα της στην καλλιτεχνική ζωή της Θεσσαλονίκης.

Η δημιουργική προσέγγιση

Ο Κώστας Λαχάς επιμένει μέχρι σήμερα να διαχωρίζει την προσωπική του πορεία από τις επιταγές της αγοράς. «Έχω ασκηθεί σ΄ αυτή την εντελώς προσωπική δοκιμασία» λέει, και αναφορικά με τη δημιουργική έκφραση και αναφορικά με την "κοινολόγησης των πραγμάτων, μέσα από μία έκθεση ή μέσα από μία έκδοση. Τα άλλα είναι παραπανίσια" συμπληρώνει. "Αυτό αφορά εμένα το εργαστήριό μου, τον προσωπικό μου χώρο, τα προσωπικά μου προβλήματα. Δεν συγχέω αυτή τη διάταξη των πραγμάτων που με απασχολούν ως μετείκασμα-μεταίσθημα, με ό,τι συμβαίνει στην αγορά. Ξεχωρίζω τα πράγματα της αγοράς, και τις δυνατότητες που σου προσφέρει, ή δεν σου προσφέρει και αυτό που επιθυμώ είναι - όπως διαβάζοντας έναν ποιητή - να μπορώ μέσα μου να συγκρατώ, να συγκινούμαι και να ανακαλώ πράγματα, που ούτε καν ο ποιητής θα μπορούσε να φανταστεί. Και αυτό τάχα δεν είναι η δημιουργική προσέγγιση της οποιασδήποτε μορφής έκφρασης στους χώρους αυτούς";