Θετικός ο απολογισμός από την εφαρμογή του «νόμου περί ελευθερίας της πληροφόρησης»

Από την ημέρα που ιδρύθηκε το γερμανικό κράτος τέθηκε σε ισχύ και το υπηρεσιακό απόρρητο. Πίσω από αυτόν τον όρο κρύβεται η θεσμοθετημένη άρνηση των δημοσίων υπαλλήλων να θέτουν στη διάθεση των πολιτών φακέλους που περιέχουν στοιχεία, ντοκουμέντα και πληροφορίες που αφορούν την εφαρμογή νόμων αλλά και αποφάσεις δημοσίου ενδιαφέροντος. Το γιατί είναι ευνόητο. Οι Αρχές δεν ήθελαν μπελάδες που θα μπορούσαν ενδεχομένως να προκύψουν από τη δημοσιοποίηση αποφάσεών τους.

Πρότυπο, ο Freedom of Information Act

Από την 1η Ιανουαρίου του 2006 τα πράγματα άλλαξαν, καθώς τέθηκε στη Γερμανία σε ισχύ ο «νόμος περί ελευθερίας της πληροφόρησης». Μια νομοθετική ρύθμιση που στηρίζεται στον αμερικανικό νόμο Freedom of Information Act. Μάλιστα, μια σειρά θεαματικών δημοσιογραφικών αποκαλύψεων στην Αμερική τα τελευταία χρόνια οφείλεται σε αυτόν. Ο Πέτερ Σάαρ, είναι ο εντεταλμένος της γερμανικής κυβέρνησης για την προστασία των δεδομένων και κάνει έναν θετικό απολογισμό των δύο χρόνων από την ημέρα που τέθηκε σε ισχύ ο νόμος και στη Γερμανία: «Είναι σαφές ότι η ελεύθερη πρόσβαση των πολιτών στα αρχεία των κρατικών υπηρεσιών συνιστά ένα νέο δικαίωμα για τον πολίτη. Το υπηρεσιακό απόρρητο δεν συνιστά πλέον τον κανόνα, αλλά την εξαίρεση».

Περίπου 2.300 αιτήσεις πρόσβασης σε υπηρεσιακά αρχεία κατατέθηκαν το 2006, λέει ο κ. Σάαρ. Το 2007 το ενδιαφέρον μειώθηκε, αλλά δεν υπάρχουν ακόμη ασφαλή στοιχεία. Τριακόσιες καταγγελίες έφτασαν στο γραφείο του εντεταλμένου τα τελευταία δύο χρόνια. Πρόκειται για επιστολές πολιτών που διαμαρτύρονταν για την πλημμελή εφαρμογή του νόμου. «Ένα μέρος των καταγγελιών αφορούσε καθυστερήσεις στην επεξεργασία των αιτήσεων. Άλλοι παραπονιόντουσαν επειδή οι Αρχές τους αρνήθηκαν πρόσβαση σε στοιχεία επικαλούμενες τις εξαιρέσεις που προβλέπει ο νόμος», εξηγεί ο κ. Σάαρ.

«Ο νόμος είναι σκόπιμα διατυπωμένος γενικόλογα»

Οι εν λόγω εξαιρέσεις αυτές αφορούν στην προστασία δεδομένων, την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας, ακόμη και την ασφάλεια της χώρας. Εάν -για παράδειγμα- ένα υπουργείο εκτιμά ότι με την δημοσιοποίηση ενός εγγράφου θα προκύψουν συνέπειες στις διεθνείς σχέσεις της χώρας, έχει δικαίωμα να αρνηθεί στον πολίτη την πρόσβαση. Και ακριβώς το σημείο αυτό αποτελεί αντικείμενο έντονης κριτικής εκ μέρους της αντιπολίτευσης. Πράσινοι και το Κόμμα της Αριστεράς, υποστηρίζουν ότι ο σχετικός νόμος είναι γενικόλογα διατυπωμένος προκειμένου οι Αρχές να μπορούν να «κρύβουν» σημαντικού περιεχομένου φακέλους. Παράδειγμα, οι αγροτικές επιδοτήσεις της ΕΕ σε αγροτικές επιχειρήσεις που καλλιεργούν γενετικά τροποποιημένα προϊόντα. Η Greenpeace ζήτησε από το γερμανικό υπουργείο Γεωργίας να μάθει ποιες επιχειρήσεις επιδοτήθηκαν, όμως οι υπεύθυνοι αρνήθηκαν επικαλούμενοι την προστασία των δεδομένων των εν λόγω επιχειρήσεων. Greenpeace επέμεινε και προσέφυγε στη δικαιοσύνη. Έκτοτε ο εντεταλμένος δεν ασχολείται με την υπόθεση. Και για τον λόγο αυτόν συμβουλεύει τους ενδιαφερόμενους, να απευθύνονται πρώτα στον ίδιο και μετά στη δικαιοσύνη. «Άλλωστε», λέει, «ένα τηλεφώνημα είναι φθηνότερο από μια δίκη».