Θρίαμβος του "Γκενσερισμού"

Τα εγκώμια δεν ήταν καθόλου υπερβολικά. Ως «αρχιτέκτονας της ένωσης» υμνήθηκε τις προάλλες ο Χανς-Ντίτριχ Γκένσερ στα κεντρικά γραφεία του κόμματος των Ελεύθερων Δημοκρατών (FDP), ως κορυφαία πράξη της διπλωματίας η συμφωνία για την οριστική διευθέτηση του γερμανικού ζητήματος. Αυτή είναι η επίσημη ονομασία της συμφωνίας με την οποία οι 4 νικητές και οι δύο ηττημένοι του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου εξάλειψαν τη διαίρεση μετά από 45 χρόνια. Τη Συμφωνία «2+4», όπως λέγεται ανεπίσημα, υπέγραψε για τη Δ. Γερμανία ο τότε υπουργός Εξωτερικών Χανς-Ντίτριχ Γκένσερ στις 12 Σεπτεμβρίου του 1990.

Γερμανικό "Sonderweg"

Εικοσιπέντε χρόνια μετά ο 88χρονος Γκένσερ βρίσκεται στη σκηνή του Τόμας Ντέλερ Χάουζ, πάνω σε αναπηρικό καροτσάκι. Ακούει τις εκφράσεις σεβασμού προς το πρόσωπό του και δείχνει να τις απολαμβάνει. Αν και ο γηραιός κύριος της γερμανικής εξωτερικής πολιτικής βρισκόταν για πολλά χρόνια στο επίκεντρο των γεγονότων την εποχή του Ψυχρού Πολέμου, δεν επεδίωξε ποτέ τη δημοσιότητα. Περισσότερο οι προβολείς στρέφονταν αυτόματα επάνω του. Αυτό συμβαίνει και τώρα, 23 χρόνια μετά την απόσυρσή του από την ενεργό πολιτική. Το όνομά του έχει συνδεθεί άρρηκτα με την πολιτική της αποκλιμάκωσης. Στην εορταστική τελετή για τα 25 χρόνια από τη Συμφωνία «2+4» το FDP έκανε χρονολογική παράθεση των γεγονότων, από την υπογραφή της Τελικής Πράξης της Διάσκεψης για την Ασφάλεια και Συνεργασία στην Ευρώπη μέχρι τις πρώτες βουλευτικές εκλογές της επανενωμένης Γερμανίας, στις 2 Δεκεμβρίου του 1990.

Στο μεσοδιάστημα, αλλά και νωρίτερα, ο Γκένσερ δραστηριοποιήθηκε για να φύγει το δηλητήριο στις σχέσεις Δύσης - Ανατολής. Η «Όστπολιτικ», που ξεκίνησαν οι Φιλελεύθεροι και οι Σοσιαλδημοκράτες στα τέλη του 1960, δεν προκάλεσε την καχυποψία μόνο των δυτικών συμμάχων, αλλά και των συντηρητικών δυνάμεων εντός της χώρας, οι οποίοι άρχισαν να υποπτεύονται τον κίνδυνο ενός γερμανικού «Sonderweg», ενός ειδικού δρόμου, με προσανατολισμό τη Μόσχα.

Νίκησε την καχυποψία

Υπό αυτήν την έννοια η επίτευξη της εν λόγω συμφωνίας ισοδυναμούσε με θαύμα. Διότι ακόμη και το 1990, έναν χρόνο μετά την πτώση του τείχους, ο σκεπτικισμός ήταν μεγάλος. Κυρίως η τότε Βρετανίδα πρωθυπουργός Μάργκαρετ Θάτσερ φοβόταν μια επανενωμένη Γερμανία. Σε αυτήν τη φάση η γερμανική επανένωση κρεμόταν από μια μεταξωτή κλωστή. Ο όρος «Γκενσερισμός» ήταν στο Λονδίνο, αλλά και αλλού, μια εκλεπτυσμένη ύβρις. Όμως παρά τις ρητορικές επιθέσεις και τα διπλωματικά εμπόδια ο Γκένσερ κατάφερε να διαλύσει τους ενδοιασμούς. Οι τελευταίες αμφιβολίες νικήθηκαν όμως μισό χρόνο μετά την υπογραφή της συμφωνίας

Στις 4 Μαρτίου του 1991 η Σοβ. Ένωση επικυρώνει ως τελευταία χώρα τη συμφωνία και επισφραγίζει τον οριστικό θρίαμβο του «Γκενσερισμού».

Σήμερα αυτή η πάλαι ποτέ μειωτική λέξη ηχεί ως τίτλος τιμής. Κι αυτός που τον αξίζει δίνει από το διπλωματικό παλκοσένικο μερικές συμβουλές. Για τον Γκένσερ από τα πυρηνικό οπλοστάσια πηγάζουν μεγάλοι κίνδυνοι σε περίπτωση που πέσουν σε λάθος χέρια. «Ακόμη υπάρχει χρόνος, όχι όμως πολύς», προειδοποιεί. Σε ό,τι αφορά την Ευρώπη προτείνει περισσότερη αλληλεγγύη. «Διαχρονικά εμείς οι Γερμανοί δεν θα είμαστε καλά εάν και οι γειτονικές μας χώρες δεν είναι καλά», πιστεύει. Αλλά και σε σχέση με την προσφυγική κρίση ο Γκένσερ επαινεί τους συμπατριώτες του για την αυθόρμητη και συγκλονιστική βοήθεια. «Ο λαός μας έχει γίνει λαός του καλού παραδείγματος».

Μαρσέλ Φυρστενάου/Ειρήνη Αναστασοπούλου