Καλλιτέχνες κατά Ερντογάν… με χιούμορ

Σκάνδαλα διαπλοκής, μαζικές διαδηλώσεις, απαγορεύσεις σε twitter και yοutube. Παρά την δύσκολη περίοδο που διανύει η πολιτική ηγεσία της Τουρκιας, πολλοί είναι οι πολίτες που διατηρούν το χιούμορ τους. Ιδιαίτερα οι καλλιτέχνες, επαγγελματίες και ερασιτέχνες. Μέσα από κόμικ, γελοιογραφίες, γκραφίτι και μουσικούς στίχους οι καλλιτέχνες δεν έχουν σταματήσει να ασκούν κριτική στα πολιτικά τεκταινόμενα εδώ και ένα σχεδόν χρόνο. Η σάτιρα βρίσκεται παντού, από το διαδίκτυο και τον τύπο μέχρι τους δρόμους. Η τέχνη άλλωστε πυροδοτείται από την πολιτική επικαιρότητα. Με αφετηρία τις διαμαρτυρίες στο Πάρκο Γκεζί στην καρδιά της Κων / πολης, η τέχνη συνεχίζει να αποτελεί έναν εναλλακτικό τρόπο πολιτικής διαμαρτυρίας.

Χαρακτηριστικό ήταν το παράδειγμα της σιωπηλής διαμαρτυρίας του Ερντέμ Γκιουντούζ, ο οποίος έγινε γνωστός ως ο «Standing Man» των διαδηλώσεων, τον περασμένο Ιούνιο.Ο αυτοσχεδιασμός του ενέπνευσε τους διαληλωτές σε δεκάδες τουρκικές πόλεις και έγινε εν μία νυκτί σύμβολο ειρήνης και ανεκτικότητας. Το πολιτικό «παρών» δίνει και η τουρκική μουσική σκηνή. Στο εναλλακτικό κλαμπ της Κωνσταντινούπολης «Araf» κάθε βράδυ ακούγεται τουλάχιστον μία φορά το τραγούδι που σημάδεψε την κατάληψη του Πάρκου Γκεζί, με τίτλο «Sik bakalim». Μία ευθεία αναφορά στη ρίψη δακρυγόνων και στις επιθέσεις με γκλομπ από την τουρκική αστυνομία κατά διαδηλωτών .

Ο Ερντογάν «εμπνέει» τους καλλιτέχνες

Πάνω από όλους, στο καλλιτεχνικό «στόχαστρο» βρίσκεται ο πρωθυπουργός Ταγίπ Ερντογάν. Η απαγόρευση του Twitter στην Τουρκία αποτέλεσε το «κερασάκι» στην τούρτα, εμπνέοντας πολλούς σκιτσογράφους να κυκλοφορήσουν στο διαδίκτυο χιουμοριστικά σχέδια με τον Ερντογάν σε συνδυασμό με το γνωστό μπλε πουλί, διάσημο σήμα της ηλεκτρονικής πλατφόρμας κοινωνικής δικτύωσης: ο Ερντογάν να κυνηγά το μπλε πουλί ή να είναι περιστοιχισμένος από τα μπλε πουλιά του Twitter.

Κι επειδή η ανάρτηση αντίστοιχων εικόνων στο διαδίκτυο δεν είναι πάντα εύκολη, κατά την προεκλογική περίοδο των δημοτικών εκλογών οι τοίχοι πολλών μεγαλουπόλεων γέμισαν με ευφάνταστα αντικυβερνητικά συνθήματα. Μεγάλη επιτυχία είχαν την ίδια περίοδο και τα φύλλα σατιρικών εφημερίδων όπως του «Πιγκουίνου», όπου οι ψηφοφόροι παρουσιάζονταν σε σκίτσο να ρίχνουν στην κάλπη τουρκικά χαρτονομίσματα αντί ψηφοδελτίων.

Μια χώρα με παράδοση στη σάτιρα

«Η Τουρκία έχει από την ίδρυσή της δημοκρατικό έλλειμμα. Ήδη από τότε γινόταν σάτιρα, τόσο σε γραπτή όσο και σε λεκτική μορφή. Η σάτιρα κατείχε μία σημαντική θέση ήδη από την εποχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας», αναφέρει στην DW ο Χακάν Μπιλγκίνερ, εμπνευστής της σατιρικής εφημερίδας «Zaytung», η οποία κυκλοφορεί από το 2010.

Η κυκλοφορία της «Zaytung» συνέπεσε με τις αυταρχικές μεταρρυθμίσεις της κυβέρνησης Ερντογάν, οι οποίες είχαν ως στόχο τον έλεγχο των ΜΜΕ και της ελευθερίας του Τύπου. «Δεν έχουμε ωστόσο ακόμη προβλήματα με την κυβέρνηση. Ο τρόπος και ο βαθμός παρέμβασης της κυβέρνησης στα ΜΜΕ έχει να κάνει με τα οικονομικά συμφέροντα που κάθε φορά εμπλέκονται. Εμείς δεν εκπροσωπούμε κανένα συμφέρον, οπότε δεν ασκείται σε εμάς άμεσα πίεση», συνεχίζει ο Μπιλγκίνερ, λέγοντας μάλιστα ότι πολλά μέλη της κυβέρνησης ακολουθούν την «Ζaytung» μέσω facebook και twitter και αναρτούν πολλά από τα άρθρα, τα οποία βρίσκουν αστεία. Aπό την άλλη πλευρά ο Μπιλγκίνερ σημειώνει: «Προσπαθούμε να μην έχουμε προβλήματα με το νόμο, ώστε να μη προσβάλλεται ποτέ άμεσα η κυβέρνηση. Ωστόσο πάντα βρίσκουμε τον τρόπο να πούμε αυτό που θέλουμε. Και σε τελικά ανάλυση, πάντα με χιούμορ. Αυτό μας δίνει ένα 'μπόνους'».

Senada Sokollu / Δήμητρα Κυρανούδη

Υπεύθ. Σύνταξης: Μαρία Ρηγούτσου