Καρναβάλι και εθνικοσοσιαλισμός

Για μεγάλο διάστημα είχε επικρατήσει στην κοινή γνώμη η άποψη ότι το καρναβάλι δεν είχε σημεία επαφής με τον εθνικοσοσιαλισμό, αν δεν είχε προβάλει κιόλας αντίσταση στα κελεύσματά του. Η αλήθεια είναι όμως ότι το καθεστώς του Χίτλερ είχε αναπτύξει το δικό του δίκτυο για την εκμετάλλευση της επιρροής που ξεπηδούσε από το μεγαλειώδες καρναβαλικό γεγονός.

Η εξέγερση των καρναβαλιστών

Λόγω της ματαίωσής του στα χρόνια της οικονομικής κρίσης (‘31-’32) , ο τοπικός αξιωματούχος του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος Wilhelm Ebel προσπάθησε το 1935 να περιορίσει το καρναβάλι αναθέτοντας τη διοργάνωσή του στην ναζιστική οργάνωση ψυχαγωγίας ‘Δύναμη μέσω της χαράς’ (KdF). Oι καρναβαλικοί σύλλογοι αντιστάθηκαν σθεναρά σε αυτό το σχέδιο αποτρέποντας τελικά τα εθνικοσοσιαλιστικά σχέδια. Η ‘εξέγερση των καρναβαλιστών’ κράτησε τελικά τη διοργάνωση στα χέρια των καρναβαλικών συλλόγων και αναδείχθηκε σε πράξη αντίστασης κατά του ναζισμού. «Στην πραγματικότητα όμως οι επικεφαλής καρναβαλιστές εξαρτώνταν από περιφερειακούς διοικητές των ναζί και δρούσαν κατά τη θέλησή τους», λέει ο Γιούργκεν Μίλερ, επιστημονικός συνεργάτης του Κέντρου Μελέτης του Εθνικοσοσιαλισμού της Κολωνία.

Όχημα ναζιστικής προπαγάνδας

Το ναζιστικό καθεστώς γνώριζε τη μεγάλη ακτινοβολία του καρναβαλιού της Κολωνίας και στο εξωτερικό. Όταν τέθηκαν σε ισχύ οι ρατσιστικοί νόμοι της Νυρεμβέργης, το καθεστώς άρχισε να χρησιμοποιεί το καρναβάλι για να περάσει τα πολιτικά του μηνύματα κατά των Εβραίων με επιγραφές πάνω στα καρναβαλικά άρματα. Από το 1938 άρχισε να καλλιεργεί επιθετικά αισθήματα στον πληθυσμό ενόψει του πολέμου. Σ' αυτά συμπεριλαμβανόταν η διεκδίκηση περισσότερου ‘ζωτικού χώρου’ στην Ανατολή και η ανάκτηση των αποικιών της Γερμανίας, όπως εξηγεί ο Γιούργκεν Μίλερ.

Κατάρρευση του μύθου

Ο "μύθος" ενός καρναβαλιού που αντιστάθηκε στο ναζισμό κράτησε για πολλά χρόνια καθώς οι κορυφαίοι διοργανωτές του διατήρησαν τις θέσεις τους και μετά το τέλος της χιτλερικής περιόδου. Από το 2000 άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους οι πρώτες μελέτες, οι οποίες έφεραν στο φώς αποκαλυπτικά στοιχεία για τις σχέσεις του καρναβαλιού με τον εθνικοσοσιαλισμό. Η έρευνα του ιστορικού Μάρκους Λάιφελντ στο αρχείο πολλών καρναβαλικών συλλόγων τον έφερε αντιμέτωπο με στοιχεία που χρησιμοποίησε στη συγγραφή της διδακτορικής του διατριβής. Τα ίδια στοιχεία παρουσιάζονται τώρα στην ειδική έκθεση στο Κέντρο Μελέτης του Εθνικοσοσιαλισμού της Κολωνίας με τίτλο «Ζήτω η Κολωνία κάτω από τον αγκυλωτό σταυρό- Το καρναβάλι μεταξύ ψυχαγωγίας και προπαγάνδας».

Arne Lichtenberg / Άρης Καλτιριμτζής

Υπεύθ. σύνταξης: Σπύρος Μοσκόβου