Λίγο πριν από την έκθεση προόδου της Κομισιόν για Βουλγαρία - Ρουμανία

Ο Γερμανός ειδικός Κλάους Γιάνσεν που εστάλη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στη Σόφια κατέληξε στο συμπέρασμα πως η κατάσταση όσον αφορά την καταπολέμηση της διαφθοράς είναι χαοτική. Για αυτό η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δίνει περιθώριο μέχρι τον Οκτώβριο, ώστε τόσο η Βουλγαρία όσο και η Ρουμανία να εντείνουν τις προσπάθειές τους. Για τη Βουλγαρία αυτό σημαίνει αλλαγές στη δικαιοσύνη και στην καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος. Η διαφθορά έχει απλώσει τα πλοκάμια της σε όλους τους τομείς του κράτους παραδέχθηκε ο πρώην πρόεδρος της χώρας Σέλιου Σέλεφ, ο πρώτος δημοκρατικά εκλεγμένος πρόεδρος στη Βουλγαρία:

«Η διαφθορά είναι παρούσα σε όλη την κρατική μηχανή, σε όλα τα επίπεδα εξουσίας. Και αυτό είναι αποτρόπαιο. Όλες οι προσπάθειες για μια συστηματική καταπολέμηση της διαφθοράς είναι πολύ δύσκολες. Τα εργαλεία για την εγχείρηση είναι πεπαλαιωμένα και ο ασθενής μπορεί να αποβιώσει.»

Ο Αλεσάντρο Μπουτίτσε από την ευρωπαϊκή υπηρεσία για την καταπολέμηση της απάτης ισχυρίζεται πως η Βουλγαρία θα χρειαστεί ακόμα πολλά χρόνια για να επιλύσει το πρόβλημα. Από την άλλη πλευρά Βούλγαροι ειδικοί θεωρούν υπερβολική την κριτική που ασκούν οι Βρυξέλλες και ότι χρησιμοποιούν δυο μέτρα και δυο σταθμά για την πορεία των υπό ένταξη χωρών. Ο Ρουσλαν Στεφάνοφ, από το ερευνητικό κέντρο για τη δημοκρατία στη Σόφια, θεωρεί ότι το επίπεδο διαφθοράς στην ΕΕ κατά μέσο όρο είναι υψηλότερο από ότι στη Βουλγαρία:

«Εάν το κριτήριο είναι ότι η διαφθορά θα έπρεπε να είναι μικρότερη από ότι στις πιο διεφθαρμένα κράτη μέλη της ΕΕ, τότε η Βουλγαρία πληροί αυτό το κριτήριο. Όλες οι διεθνείς δημοσκοπήσεις και έρευνες δείχνουν πως η διαφθορά είναι για παράδειγμα μεγαλύτερη από ότι στην Ελλάδα και στην Πολωνία.»

Το πρόβλημα της καταπολέμησης της διαφθοράς είναι και το βασικό εμπόδιο για την ένταξη της Ρουμανίας στην ΕΕ.

Είναι μεσημέρι και στο εστιατόριο της Βιολέτας Ράιτερ ο κόσμος είναι πολύς. Δώδεκα χρόνια έζησε στη Γερμανία η νεαρή Ρουμάνα και για τη διαφθορά στη χώρα της και την προσωπική της εμπειρία δεν μιλάει με προθυμία:

‘Υπάρχουν τέτοιες περιπτώσεις. Πριν από το Πάσχα μας έκαναν συνέχεια ελέγχους και δεν μπορείς να τα έχει όλα τέλεια, όλο και κάτι βρίσκουν.»

Αυτό σημαίνει πρακτικά πως με ένα μικροποσό ή ένα άλλο μικρό δωράκι κάνουν τα στραβά μάτια.

«Ίσως πράγματι με τέτοια μέσα να μπορείς να πετύχεις κάτι αλλά όχι με όλους. Γιατί φοβούνται και οι ίδιοι κυρίως τώρα που συζητείται η ένταξη της Ρουμανίας στην ΕΕ. Και υφίστανται ελέγχους και οι ίδιοι.»

Μικροεπιχειρηματίες όπως η Βιολέτα παραδέχονται περιπτώσεις διαφθοράς. Μεγάλες εταιρείες όμως δηλώνουν πως δεν έχουν καμία σχέση. Όπως για παράδειγμα η Infineon h θυγατρική εταιρεία της Siemens. Συχνά τελωνειακοί προσφέρονται να κάνουν τα στραβά μάτια σε περιπτώσεις πως τα χαρτιά δεν είναι κανονικά συμπληρωμένα. Ο Τόμας Σιμόνις όμως από την Infineon λέει σχετικά:

«Δεν λαδώνουμε κανέναν, πουθενά και αυτό το γνωρίζουν όλοι οι συνεργάτες μας. Μερικές φορές καθυστερούν πράγματα στο τελωνείο και αυτό είναι εκνευριστικό αλλά προτιμούμε να κάνουμε καθαρές δουλειές.»

Η πίεση όμως της ΕΕ για αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση της διαφθοράς φέρνει τα πρώτα της αποτελέσματα. Η Μονικα Μακοβέι είναι υπουργός δικαιοσύνης εδώ και ενάμισι χρόνο και προσπαθεί να εφαρμόσει τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις ενισχύοντας καταρχήν την ανεξαρτησία των δικαστών και των εισαγγελέων. Παρά τις αντιστάσεις που συνάντησε κατάφερε να περάσει ένα νόμο για την παραδειγματική τιμωρία των βουλευτών που δωροδοκούνται. Οι πρώτες δίκες έχουν ξεκινήσει αλλά δεν υπάρχουν ακόμα καταδικαστικές αποφάσεις:

«Στις μεγάλες υποθέσεις διαφθοράς, λέει η υπουργός θα μπορούσαμε να είχαμε ήδη τις πρώτες αποφάσεις εάν είχαν ξεκινήσει νωρίτερα. Όμως ξεκίνησαν πράγματι μόλις πριν από ένα χρόνο. Όμως η διαδικασία είναι χρονοβόρα και θα πρέπει να πάνε και στο δεύτερο βαθμό. Δεν είναι λογικό να απαιτούμε αυτή τη στιγμή δικαστικές αποφάσεις.»

Η υπουργός έχει στα σκαριά και ένα άλλο φιλόδοξο πρόγραμμα. Να καθιερώσει το πόθεν έσχες για του δημοσίους υπαλλήλους και για τις ή τους συζύγους τους. Το πόθεν έσχες θα αφορά όχι μόνο ακίνητη περιουσία αλλά και κινητή όπως κοσμήματα, πίνακες κτλ. Οποία όμως και να είναι τα σχέδια που είναι σε εφαρμογή ο δρόμος της Ρουμανίας προς μια ευνομούμενη κοινωνία είναι ακόμα μακρύς.