Μια αλησμόνητη μέρα

Η 9η Νοεμβρίου 1989 ήταν μια μαγική στιγμή της ιστορίας, από τη γραφειοκρατική εξαγγελία του ανατολικογερμανικού καθεστώτος το απόγευμα ότι τίθεται άμεσα σε ισχύ η «ελευθερία διακίνησης στο εξωτερικό» μέχρι τη συμβολική πτώση του Τείχους του Βερολίνου το βράδυ της ίδιας μέρας και τη νύχτα. Η κομμουνιστική Ανατολική Γερμανία κατέρρεε υπό το βάρος των διαδηλώσεων και των κυμάτων των φυγάδων. Η γερμανική ενοποίηση έγινε πραγματικότητα ένα χρόνο μετά, ωστόσο η πτώση του Τείχους και των συρματοπλεγμάτων αφαιρούσε από την Ανατολική Γερμανία το δικαίωμα ύπαρξης. Τα μόνα ερείσματά της ήταν πια η πρόσδεση στο ανατολικό μπλοκ και το Σύμφωνο της Βαρσοβίας.

Η Σοβιετική Ένωση υπό τον μεταρρυθμιστή Γκορμπατσόφ όμως απέρριπτε πια τη χρήση βίας, το ίδιο όπως πια και η ανατολικογερμανική ηγεσία. Μια «κινεζική λύση», όπως η αιματηρή καταστολή των διαμαρτυριών στην Πλατεία της Επουράνιας Γαλήνης στο Πεκίνο, είχε αποκλεισθεί. Έτσι το κίνημα για την ελευθερία στην Ανατολική Γερμανία δεν κατεστάλη βίαια, όπως είχε συμβεί το 1953 στην ίδια την Ανατολική Γερμανία, το 1956 στην Ουγγαρία και το 1968 στην Τσεχοσλοβακία. Η πτώση του Τείχους ολοκλήρωσε την ειρηνική επανάσταση των Ανατολικογερμανών. Και απελευθέρωσε όχι μόνο τον δικό τους πόθο για ελευθερία, αλλά και την καταπιεσμένη βούληση των Δυτικογερμανών για ενότητα. 40 χρόνια διαίρεσης επικάλυπταν απλά τις κεντρομόλους δυνάμεις που οδήγησαν τελικά στη γερμανική ενοποίηση. Αυτή τη φορά ήταν μια ενοποίηση που δεν στρεφόταν εναντίον κανενός, μια ενοποίηση που εδραίωσε τη Γερμανία στο κέντρο της Ευρώπης.

25 χρόνια μετά, η Γερμανία έχει γίνει πιο προτεσταντική, πιο ανατολική και ιδεολογικά πιο ήπια, χωρίς τεράστιες δηλαδή ιδεολογικές αντιπαραθέσεις. Σήμερα μάλιστα εκπροσωπείται και κυβερνάται από δυο Ανατολικογερμανούς, τον πρόεδρο Γιόαχιμ Γκάουκ και την καγκελάριο Άγκελα Μέρκελ. Ορισμένες φορές νιώθει κανείς τα ίχνη της ανατολικογερμανικής εμπειρίας πάνω τους. Και παρ’ όλα αυτά συνιστούν πια πολιτική καθημερινότητα, μια καθημερινότητα που δεν διαχωρίζει πλέον ανάμεσα σε Ανατολή και Δύση. Η εσωτερική ουσιαστική ενότητα της Γερμανίας θα χρειαστεί ακόμα χρόνο. Ξεκίνησε όμως με τα κοινά δάκρυα ευτυχίας εκείνη την 9η Νοεμβρίου πριν από 25 χρόνια.

Alexander Kudascheff / Σπύρος Μοσκόβου