Μια βόλτα στη Φραγκφούρτη

Δυνατή γεύση Βραζιλίας φέτος στη Φραγκφούρτη. Η μεγάλη αυτή χώρα της Λατινικής Αμερικής και η λογοτεχνία της τιμάται στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου, όπως για παράδειγμα τιμώμενη χώρα το 2001 ήταν και η Ελλάδα. Δεκάδες Βραζιλιάνοι συγγραφείς παρόντες, διακόσια περίπου βιβλία μεταφράστηκαν και εκδόθηκαν ενόψει της έκθεσης στα γερμανικά, η Βραζιλία μάλιστα παρουσιάζει εαυτήν σαν πολυφωνική συγγραφική δύναμη και στο Φόρουμ, στη μεγάλη αίθουσα της εκάστοτε τιμώμενης χώρας, αλλά και σε ένα μεγάλο ξεχωριστό εθνικό περίπτερο.

Αυτοπεποίθηση και άνεση

Ας αφήσουμε σήμερα τις εικόνες να μιλήσουν για τη Βραζιλία, αλλά κάπως και για την Ελλάδα. Μπαίνοντας στο Φόρουμ εκπλήσσεται κανείς με την αυτοπεποίθηση και την άνεση της πολυφωνικής αυτής δύναμης. Η αίθουσα δεν έχει τίποτα το εκκωφαντικό, δεν παριστάνει κάποιον μεγαλεπήβολο ναό του βιβλίου, είναι διαμορφωμένη σαν χώρος σχόλης και στοχαστικής ανάπαυλας. Εδώ μικρά τοτέμ με φωτογραφίες συγγραφέων και αποσπάσματα από έργα τους, εκεί οθόνες με σκηνές από τη φύση αλλά και τις φτωχογειτονιές της Βραζιλίας, πιο πέρα ποδήλατα όπου μόλις αρχίσεις να πατάς πετάλι προβάλλονται μπροστά σου σύντομες ταινίες, κι ακόμα πιο πέρα αιώρες.

Ξαπλώνεις μέσα και ακούς από τα ακουστικά λογοτεχνία, οι αιώρες είναι τόσο αναπαυτικές ώστε όντως μια κυρία έχει βγάλει ευγενικά τα παπούτσια της και έχει παραδοθεί στον Μορφέα. Και βέβαια παντού μακριά τραπέζια με ανάκατα βιβλία από και για τη Βραζιλία. Κάπου και ένα ημερολόγιο του 2014 από ελβετικό οίκο που στην πρώτη σελίδα έχει μια φράση του πασίγνωστου Βραζιλιάνου συγγραφέα Πάουλο Κοέλο: «Μην περπατάς ποτέ πιο γρήγορα ή πιο αργά από την ψυχή σου», μια φράση για την αρμονία του ανθρώπου με τον εαυτό του αλλά που μοιάζει να είναι και η φιλοσοφία της Βραζιλίας στο Φόρουμ.

Παρουσίες και απουσίες

Στο εθνικό περίπτερο πάλι της τιμώμενης, στην αίθουσα πέντε, τα πράγματα είναι πιο κλασσικά διευθετημένα αλλά και εδώ με νότες ευφορίας, ξαφνικά μια αρμαθιά ανανάδες σαν διακόσμηση, το ίδιο ξαφνικά μια Βραζιλιάνα στο μικρόφωνο που τραγουδά με μουσική συνοδεία. Εκεί ακριβώς, δίπλα στα βιβλία, τους ανανάδες και τις τραγουδίστριες από τη Βραζιλία είναι φέτος και το εθνικό περίπτερο της Ελλάδας. Ούτε εκεί κάτι το εκκωφαντικό, αλλά η αίσθηση μιας σεμνότητας λιγότερο από επιλογή και περισσότερο από ανάγκη. Συνήθως καμιά δεκαπενταριά Έλληνες εκδότες νοίκιαζαν όλα τα χρόνια τα δικά τους μικρά περίπτερα που συνωθούνταν γύρω από το εθνικό σαν ποίμνιο γύρω από το ναό. Φέτος η οικονομική στενότητα άλλαξε την παραδοσιακή εικόνα, το ποίμνιο κατέλαβε τον ναό. Όντως καμιά δεκαπενταριά εκδότες νοίκιασαν ράφια στο εθνικό περίπτερο και εκθέτουν εκεί τα βιβλία τους.

Αν θέλει κανείς να δει στην έκθεση μια ευκρινή ελληνική παρουσία σε διεθνή περίγυρο πρέπει να πάει στο περίπτερο του ελβετικού οίκου Diogenes, όπου η φωτογραφία του Πέτρου Μάρκαρη με τα επιτυχημένα αστυνομικά του είναι κοντά στη φωτογραφία της Ντόνα Λεόν. Υπάρχουν όμως και ευκρινείς απουσίες από τη φετινή Φραγκφούρτη. Κάθε χρόνο μία ήταν η σταθερή και παντός καιρού παρουσία εξ Ελλάδος, το μικρό περίπτερο της Βέφας Αλεξιάδου. Επί δεκαετίες εξάλλου ευκολότερα πουλούσες στη Φραγκφούρτη τα δικαιώματα ενός τσελεμεντέ παρά ενός ελληνικού μυθιστορήματος. Και να που φέτος η Βέφα Αλεξιάδου δεν ήρθε.

Σπύρος Μοσκόβου

Υπεύθ. σύνταξης: Άρης Καλτιριμτζής