Μια Ελληνίδα ‘επίτιμος δημότης’ του Βερολίνου

Το Νοϋκέλλν δεν είναι μόνο η μεγαλύτερη περιοχή του Βερολίνου, με πάνω από 300.000 κατοίκους, αλλά και μια από τις αποκαλούμενες ‘εστίες κοινωνικών προβλημάτων’: υψηλή ανεργία, εγκληματικότητα, πολλοί ξένοι.

Αυτονόητο ότι οι ανάγκες για κοινωνικές υπηρεσίες σε αυτήν την περιοχή είναι μεγάλες και οι κοινωνικοί λειτουργοί περιζήτητοι. Αυτό ισχύει και για την Νίκη Μουχτάρη, που στο Νοϋκέλλν όλοι τη γνωρίζουν με το όνομα που απέκτησε μετά το γάμο της, Νίκη Ράιστερ.

Η Νίκη Ράιστερ και το διαπολιτισμικό κέντρο "Το Σπίτι"

Για τη σχεδόν 30χρονη κοινωνική της προσφορά η Νίκη Ράϊστερ ανακηρύχθηκε το Σάββατο, στις 15 Δεκεμβρίου 2007, ‘επίτιμος δημότης’ του Νοϋκέλλν.

Στο Βερολίνο η Νίκη ήρθε το 1972. Σπούδασε Κοινωνιολογία της Παιδαγωγικής και κατόπιν εργάστηκε στο Πανεπιστήμιο. Η πρώτη της έρευνα αφορούσε όπως εξηγεί η ίδια: «τα ψυχολογικά προβλήματα των παιδιών των Ελλήνων μεταναστών σε σύγκριση με τα εκείνα των παιδιών των Γερμανών και των παιδιών των Τούρκων μεταναστών. Ήταν κάτι πολύ ενδιαφέρον και απασχολήθηκα εκεί τρία χρόνια. Μετά μου πρότειναν να ξεκινήσω την ίδρυση ενός κέντρου για Ελληνίδες και τις οικογένειές τους. Αυτό ήταν: σε αυτό δόθηκα».

Το Κέντρο Παροχής Κοινωνικών Υπηρεσιών «Το Σπίτι» στην Περιοχή Νοϋκέλλν ξεκίνησε το 1980. Αρχικός του στόχος ήταν η προσφορά νομικής και κοινωνικής βοήθειας σε Ελληνίδες μετανάστριες.

Σήμερα «Το Σπίτι» είναι ένα διαπολιτισμικό κέντρο και απευθύνεται σε όλους τους μετανάστες της περιοχής, Έλληνες, Τούρκους, Άραβες.

Φτώχεια - υπ' αριθμόν ένα πρόβλημα για τους μετανάστες στο Νοϋκέλλν

Τα προβλήματα με τα οποία ασχολούνται οι κοινωνικοί λειτουργοί έχουν αλλάξει. Παλαιότερα ήταν η γλώσσα, η παροχή βοήθειας για κάθε τυπική ή ουσιαστική διεκπεραίωση που αφορούσε στις γερμανικές υπηρεσίες, η εύρεση κατοικίας.

Σήμερα όμως το βασικό πρόβλημα για τους μετανάστες είναι η φτώχεια, ιδιαίτερα μάλιστα στο Βερολίνο: «οι περισσότεροι μετανάστες είναι εξαρτημένοι από το επίδομα κοινωνικής πρόνοιας. Παλιά δεν υπήρχε αυτό το φαινόμενο. Παλιά και η γυναίκα και ο άνδρας εργάζονταν και συνεισέφεραν στα έξοδα της οικογένειας. Αλλά τώρα δεν εργάζονται ούτε ο άνδρας, ούτε η γυναίκα. Υπάρχει μεγάλη ανεργία. Τώρα η ζωή έχει γίνει μίζερη.»

Η σκληρή μοίρα των μοναχικών Ελλήνων συνταξιούχων

Σε ένα μήνα η Νίκη Ράϊστερ θα γίνει 60 ετών και τον Απρίλιο του 2008 θα βγει στη σύνταξη.

Η οργανική της θέση στο «Σπίτι» πιθανότατα να μην διατηρηθεί. Είναι σίγουρο όμως ότι εάν διατηρηθεί, δεν θα καλυφθεί από Ελληνίδα κοινωνική λειτουργό γιατί δεν υπάρχει πια καμία.

Ο κοινωνικός λειτουργός δεν είναι πλέον για τους Έλληνες της Γερμανίας αυτό που ήταν στη δεκαετία του ’60, του ’70 ή και του ’80. Τότε η άγνοια της γερμανικής γλώσσας τους έκανε να εξαρτώνται κυριολεκτικά από τις υπηρεσίες τους.

Αυτό δεν σημαίνει ασφαλώς ότι σήμερα δεν υφίσταται ανάγκη Ελλήνων κοινωνικών λειτουργών στη Γερμανία.

Η Νίκη Ράϊστερ ακούει συχνά από Γερμανούς πολιτικούς, επιστήμονες ή κοινωνικούς λειτουργούς να υποστηρίζουν ότι «οι Έλληνες δεν έχουν προβλήματα, είναι ενσωματωμένοι».

Εν μέρει έχουν ασφαλώς δίκιο. Όμως η Ελληνίδα κοινωνική λειτουργός τους επισημαίνει ότι ακόμα και σήμερα εξακολουθούν να έρχονται Έλληνες μετανάστες στη Γερμανία, έστω για λίγο χρονικό διάστημα, που δεν γνωρίζουν γερμανικά και έχουν ανάγκη από βοήθεια για να προσανατολιστούν στη γερμανική κοινωνία.

Επιπλέον υπάρχει ακόμη μια μερίδα Ελλήνων που χρειάζεται την συμβουλευτική υποστήριξη κοινωνικών λειτουργών: οι Έλληνες συνταξιούχοι που έχουν έρθει πριν από 40, 30 ή 20 χρόνια στη Γερμανία και δεν επιστρέφουν στην Ελλάδα: «όσοι έχουν μείνει εδώ και γερνούν πια εδώ – θα πρέπει να εξυπηρετηθούν από κάποιους. Ιδιαίτερα, όσοι ζουν μόνοι τους. Υπάρχει ένα μεγάλο ποσοστό ηλικιωμένων, οι οποίοι είναι απομονωμένοι, μένουν κλεισμένοι στα σπίτια τους. Και δεν υπάρχει γεροκομείο για Έλληνες. Κακά τα ψέματα – οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας θέλουν να είναι μεταξύ τους. Δεν μπορούν να πάνε σε γηροκομείο με Γερμανούς».

Στο ερώτημα πως αισθάνεται που γίνεται ‘επίτιμος δημότης’ του Νοϊκέλν, που το όνομά της θα αναγράφεται στον τοίχο του δημαρχείου αυτής της περιοχής του Βερολίνου η Νίκη Ράιστερ απαντά αυθόρμητα: «μου άρεσε και είμαι κάπου υπερήφανη. Μάλιστα όταν με ρώτησε η γραμματέας του Δημάρχου πως να γράψουν το όνομά μου στον τοίχο του Δημαρχείου, Νίκη Ράϊστερ ή Ελπινίκη Μουχτάρη, της είπα, όχι εδώ με ξέρει ο κόσμος ως Νίκη Ράϊστερ, θα μείνει έτσι.»