Νέοι αναζητούν τα ίχνη της ιστορίας

Η Χάνα Χραμπάρσκ κρατά μετά βίας ανοιχτά τα μάτια της. Είναι σχεδόν μεσάνυχτα και η 28χρονη Ουκρανή ταξιδεύει από το πρωί. Ένα λεωφορείο την έφερε από την Πράγα στο Βερολίνο, όπου μετά από μερικές βόλτες στα αξιοθέατα της πόλης πήρε μέρος ως ομιλήτρια σε μία εκδήλωση για την ευρωπαϊκή κουλτούρα μνήμης, για να καταλήξει συζητώντας για τα γεγονότα του φθινοπώρου του 1989 στην ανατολική Ευρώπη και τη σημασία τους για τους νέους. «Οι επαναστάσεις είναι σαν τον έρωτα» λέει η νεαρή Ουκρανή και σχολιάζει: «Αρχικά είναι μεθυστικές, οι άνθρωποι είναι ενθουσιασμένοι και γεμάτοι ελπίδα. Στη συνέχεια μεγαλώνει η απογοήτευση. Τα πράγματα δεν βελτιώνονται από τη μια μέρα στην άλλη. Η αλλαγή δεν είναι θαύμα, είναι δουλειά. Μια διαδικασία».

Τι γνωρίζουν όμως οι νέοι σήμερα, 25 χρόνια μετά, για τις επαναστάσεις στις χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ και τι επιρροή έχουν αυτές στη ζωή τους; Σε αναζήτηση απαντήσεων στο παραπάνω ερώτημα, το Ευρωπαϊκό Δίκτυο για τη Μνήμη και την Αλληλεγγύη οργάνωσε το Freedom Express: Στις 29 του φετινού Αυγούστου 20 φοιτητές από 10 διαφορετικές χώρες ξεκίνησαν μία περιοδεία με λεωφορείο, το οποίο τους οδήγησε στους τόπους των γεγονότων που άλλαξαν τη φυσιογνωμία της ευρωπαϊκής ηπείρου. Από το Γκντανσκ μέσω Βαρσοβίας στη Βουδαπέστη και από εκεί στην Τιμισοάρα, το Σόπρον, τη Μπρατισλάβα και την Πράγα με τελικό προορισμό το Βερολίνο.

Γνωριμία και σεβασμός της διαφορετικότητας των χωρών

Οι νεαροί φοιτητές συνάντησαν ανθρώπους που έζησαν και συμμετείχαν στα γεγονότα του 1989, επισκέφθηκαν παλιά συνοριακά φυλάκια και φυλακές, βγάζοντας φωτογραφίες, τραβώντας βίντεο και καταγράφοντας τις εμπειρίες τους σε ένα μπλογκ στο διαδίκτυο. Όπως δήλωσε ο Ράφαλ Ρογκούλκσι, διευθυντής του Ευρωπαϊκού Δικτύου για τη Μνήμη και την Αλληλεγγύη με έδρα τη Βαρσοβία, «επιθυμία μας ήταν οι νέοι άνθρωποι να σεβαστούν την ιστορία κάθε μιας από τις πολύ διαφορετικές μεταξύ τους χώρες. Να καταλάβουν καλύτερα τις ιδιαιτερότητές τους και να νιώσουν ότι η ταυτότητά μας και η ταυτότητα των λεγόμενων δυτικών χωρών έχουν την ίδια βάση».

Ωστόσο, η περιήγηση των φοιτητών δεν κύλησε σε όλες τις περιπτώσεις ομαλά, σχολιάζει η Χάνα Χραμπάρσκ. Όπως διηγείται η Ουκρανή φοιτήτρια, σε μία συνάντηση της ομάδας των φοιτητών με εκπροσώπους της ουγγρικής κυβέρνησης ξέσπασε μία θυελλώδης συζήτηση για την αξία της ελευθερίας του Τύπου. «Υπάρχει λογοκρισία στην Ουγγαρία, μία χώρα της ΕΕ, αυτό είναι απαράδεκτο» λέει διαμαρτυρόμενη η ίδια. Η νεαρή φοιτήτρια θεωρεί ότι πολλοί άνθρωποι στην Ουγγαρία δέχονται αδιαμαρτύρητα τις πολιτικές αποφάσεις, σε αντίθεση με τους συμπατριώτες της στην Ουκρανία που μάχονται για την ελευθερία και τη δημοκρατία, όπως είπε.

Προς υπεράσπιση των συμπατριωτών της έσπευσε η Άννα Ρούμπι, φοιτήτρια από την Ουγγαρία που ζει τα τελευταία χρόνια στη Ζυρίχη. Όπως εξηγεί, «συχνά λέγεται ότι οι νέοι άνθρωποι δεν δρουν. Ή ότι δεν λειτουργεί η κοινωνία των πολιτών στην Ουγγαρία. Όμως κάτι τέτοιο χρειάζεται χρόνο. Πολλοί άνθρωποι ήταν πλήρως αποπροσανατολισμένοι μετά το 1989. Και εγώ γνωρίζω πολλούς νέους που όπως κι εγώ πήγαν στο εξωτερικό και θέλουν να επιστρέψουν για να αλλάξουν κάτι».

Lydia neu Heller / Άρης Καλτιριμτζής