Να μην ξεχαστεί το έγκλημα της καταναγκαστικής εργασίας

10 χρόνια από τη σύσταση του Ιδρύματος Μνήμη Ευθύνη και Μέλλον, το οποίο κατέβαλε αποζημιώσεις ύψους 4,4 δισεκατομμυρίων ευρώ σε θύματα από 98 χώρες. Οι τελευταίες πληρώθηκαν το 2007. Όταν πριν από τρία χρόνια κατεβλήθησαν οι τελευταίες αποζημιώσεις, τέθηκε ζήτημα διάλυσης του Ιδρύματος Μνήμη Ευθύνη και Μέλλον με το επιχείρημα ότι εκπλήρωσε το καθήκον για το οποίο είχε συσταθεί. Ιστορικοί, επιζώντες των στρατοπέδων συγκέντρωσης, αλλά και οι πρώην απασχολούμενοι σε καταναγκαστικά έργα αντέκρουσαν το επιχείρημα αυτό αντιπαραθέτοντας ότι α) η καταβολή αποζημιώσεων δεν σημαίνει και εκπλήρωση των υποχρεώσεων της Γερμανίας έναντι των θυμάτων της καταναγκαστικής εργασίας και β) το ποσόν είναι συμβολικό και επιπλέον πολλά θύματα για διάφορους λόγους δεν ήταν δυνατόν να αποζημιωθούν.

Ο Γκίντερ Σάατχοφ, μέλος του Προεδρείου του Ιδρύματος, τονίζει την υποχρέωση της Γερμανίας έναντι των 13 εκατομμυρίων θυμάτων που εργάστηκαν σε καταναγκαστικά έργα: «οι αποζημιώσεις είναι το μίνιμουμ. Το σημαντικό είναι άλλο: η καταναγκαστική εργασία αφορά και σήμερα εκατομμύρια Ευρωπαίους και μάλιστα όχι μόνον τα θύματα, αλλά και τα παιδιά και τα εγγόνια τους. Πρέπει να διατηρήσουμε αυτό το έγκλημα ζωντανό στη συλλογική μνήμη της Γερμανίας και της Ευρώπης.»

Ο ιδεολογικός κορμός της καταναγκαστικής εργασίας είναι ο ακραίος ρατσισμός

Εδώ και τρία χρόνια το ίδρυμα χρηματοδοτεί δεκάδες προγράμματα με πάνω από 400 εκατομμύρια ευρώ. Π.χ. το πρόγραμμα ‘Ευρωπαίοι για την Ειρήνη’ στο οποίο συμμετέχουν 100.000 νεαροί από 28 ευρωπαϊκές χώρες ή το πρόγραμμα κατά της ακροδεξιάς και του αντισημιτισμού, στο οποίο δραστηριοποιούνται 2000 οργανώσεις διεθνώς, και τέλος το πρόγραμμα ‘Ραντεβού για Διάλογο’, όπου στο στρογγυλό τραπέζι του διαλόγου καλούνται να καταθέσουν τις εμπειρίες τους θύματα και θύτες.

Επίσης στο τέλος Σεπτεμβρίου θα εγκαινιαστεί έκθεση με θέμα την καταναγκαστική εργασία στο Εβραϊκό Μουσείο του Βερολίνου παρουσία του προέδρου της Δημοκρατίας Κρίστιαν Βουλφ. Την έκθεση προετοίμασαν επιστήμονες από όλη τη Γερμανία. Ένας από αυτούς είναι και ο Γιενς-Κρίστιαν Βάγκνερ, ιστορικός και διευθυντής του Μουσείου Μνήμης στο Στρατόπεδο Συγκέντρωσης Μιτελμπάου-Ντόρα, που υπογραμμίζει: «θέλουμε να ερμηνεύσουμε την ιστορία του εθνικοσοσιαλισμού από κοινωνική σκοπιά, διότι η καταναγκαστική εργασία ήταν συστατικό στοιχείο του ναζιστικού κράτους και της ιδεολογίας του. Επρόκειτο δηλαδή για τις κοινωνικές δομές, των οποίων ο ιδεολογικός κορμός ήταν ο ακραίος ρατσισμός.»

Ο Γερμανός ιστορικός εξηγεί επίσης ότι η έκθεση δεν διοργανώνεται ελέω ιδρύματος, απλώς το ίδρυμα εκ των υστέρων χρηματοδοτεί μια ήδη προγραμματισμένη έκθεση με θέμα την καταναγκαστική εργασία.

Τέλος να σημειώσουμε ότι στα δέκα χρόνια ύπαρξης του το Ίδρυμα Μνήμη Ευθύνη και Μέλλον κατέβαλε αποζημιώσεις σε 1.998 Έλληνες και σε 3 Κυπρίους μέσω της Διεθνούς Οργάνωσης για τη Μετανάστευση και του Διεθνούς Εβραϊκού Συμβουλίου.

Marcel Fürstenau / Βιβή Παπαναγιώτου

Επιμέλεια Σύνταξης Ειρήνη Αναστασοπούλου