«Να οικοδομήσουμε το κράτος Ευρώπη»

Πολλές χώρες της νότιας και ανατολικής Ευρώπης θαυμάζουν την Πολωνία για τη μετάβασή της στη δημοκρατία και την οικονομική ανάπτυξη των δυο τελευταίων δεκαετιών, εξελίξεις στις οποίες συνέβαλε καθοριστικά και ο πρωτεργάτης του Κινήματος Αλληλεγγύη και πρώην πρόεδρος της χώρας Λεχ Βαλέσα. Εντούτοις, χιλιάδες Πολωνοί κατεβαίνουν πλέον στους δρόμους της Βαρσοβίας για να διαδηλώσουν κατά της πολιτικής της φιλελεύθερης κυβέρνησης του Ντόναλντ Τουσκ. Στις δε δημοσκοπήσεις προηγείται στην παρούσα φάση ο ηγέτης της συντηρητικής αντιπολίτευσης Γιάροσλαβ Καζίνκσι. Πώς σχολιάζει τις εξελίξεις αυτές στη χώρα του ο Λεχ Βαλέσα;

«Πρώτον: δεν είχαμε 100 χρόνια στη διάθεσή μας για την εδραίωση της δημοκρατίας και έπρεπε να επιταχύνουμε για να προλάβουμε τη Δύση. Σε μια τόσο γρήγορη διαδικασία μαζεύονται πολλά. Δεύτερον: Τι είναι μερικές εκατοντάδες χιλιάδες μπροστά σε 40 εκατομμύρια; Εάν συγκεντρώναμε τους δυσαρεστημένους σε κάθε άλλη χώρα, και στις πλούσιες, τότε οι διαμαρτυρίες θα είχαν πολύ μεγαλύτερη έκταση. Τρίτον: η δημοκρατία μας εδραιώθηκε. Μπορεί να υπήρξαν διαδηλώσεις, αλλά ήταν ως επί τω πλείστον ειρηνικές. Συγκεντρώθηκαν υπογραφές και ο λογαριασμός της δυσαρέσκειας των πολιτών θα εκδοθεί στις επόμενες εκλογές. Επομένως, με τη δημοκρατία της, η Πολωνία πέρασε τη δοκιμασία και μπορεί να λειτουργήσει ως πρότυπο όσον αφορά τον τρόπο διαχείρισης της λαϊκής δυσαρέσκειας».

Για τη Γερμανία

Σε συνέντευξή του προς την εβδομαδιαία εφημερίδα Die Zeit ο πρώην πρόεδρος της Πολωνίας είχε εκφράσει την επιθυμία να γίνει η Γερμανία πιο θαρραλέα και να αναλάβει ακόμη μεγαλύτερο ρόλο όσον αφορά τον μελλοντικό σχεδιασμό στην Ευρώπη. Εντούτοις ο τρόπος που η Γερμανία διαχειρίζεται, για παράδειγμα, την ευρωκρίση, έχει ως αποτέλεσμα οι Γερμανοί και η καγκελάριος Μέρκελ να δέχονται σφοδρά πυρά από όλη την Ευρώπη, και κυρίως την Ελλάδα. Πώς αξιολογεί ο ίδιος την ευρωπαϊκή πολιτική του Βερολίνου;

«Ανέκαθεν οι πολιτικοί ηγέτες δέχονταν πυρά. Η Γερμανία έχει ένα ιδιαίτερο βάρος και αυτό σε πολλούς τομείς. Οι Γερμανοί όμως αναλαμβάνουν τις ευθύνες τους για την υπέρβαση της κρίσης και αναπτύσσουν ιδέες για το μέλλον. Και έτσι θα πρέπει να συνεχίσουν. Σε μια εποχή όπου καταργούμε τα σύνορα, ζητούμενο είναι το ευρωπαϊκό, και όχι το γερμανικό ή το πολωνικό. Το ζητούμενο είναι μόνον η Ευρώπη. Δεν θα πρέπει να σκεφτόμαστε πλέον σε κατηγορίες κρατικών συνόρων. Υπάρχουν πολλά επίκαιρα ζητήματα, όπως η πληροφόρηση, η οικολογία, οι κρίσεις, η τραπεζική κρίση. Εδώ το θέμα δεν είναι μια τράπεζα, αλλά η υπεύθυνη δράση των τραπεζών συνολικά. Μετά υπάρχει και το θέμα των χρημάτων. Η Γερμανία τα έχει, οι άλλοι όχι. Στην Ευρώπη χρειαζόμαστε, για παράδειγμα, ένα καλό δίκτυο αυτοκινητόδρομων, το χρειαζόμαστε και στην Αλβανία. Εκεί αλλά και σε άλλες χώρες λείπουν τα χρήματα για να γίνει αυτό, συνεπώς η Γερμανία θα έπρεπε να το αναλάβει και να της επιστραφούν τα χρήματα μέσα στα επόμενα 50 χρόνια».

Ακόμη και 70 χρόνια μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου όμως πολλές προκαταλήψεις σε βάρος της Γερμανίας και των Γερμανών παραμένουν. Δεν θα ενισχύονταν αυτές οι προκαταλήψεις εάν η Γερμανία έχτιζε ξαφνικά αυτοκινητόδρομους σε όλη την Ευρώπη;

«Όχι βέβαια. Για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση χρειαζόμαστε ευημερία στην Ευρώπη. Συγκρούσεις μπορούν να αποφευχθούν μόνον, κατασκευάζοντας, για παράδειγμα, παντού αυτοκινητόδρομους, γιατί τότε θα βελτιωνόταν παντού η κατάσταση. Υπάρχει μια σειρά πραγμάτων που πρέπει να γίνουν, για παράδειγμα στο πεδίο των τηλεπικοινωνιακών δικτύων. Τα κράτη που έχουν λεφτά θα έπρεπε να τα διαθέσουν για τις φτωχότερες χώρες και σταδιακά να τα λάβουν πίσω. Αυτό είναι καλό για όλους τους συμμετέχοντες. Η γενιά αυτή θα έπρεπε να ξεκινήσει να χτίζει το κράτος Ευρώπη, θα πρέπει να κινηθεί όμως με πολύ μεγάλη προσοχή».

Προς έναν "κατάλογο αξιών"

Τι ακριβώς όμως θα πρέπει να κάνει; Πώς θα πρέπει να κινηθεί η σημερινή γενιά;
«Αυτό δεν το γνωρίζει κανείς. Για να το επιτύχουμε αυτό χρειαζόμαστε μεγαλύτερες ευρωπαϊκές δομές. Οι διαχωρισμοί και τα σύνορα ανήκουν στο παρελθόν. Σε όλες σχεδόν τις δραστηριότητές μας υπάρχουν μνήμες του παρελθόντος και του πολέμου. Σιγά- σιγά όμως απομακρυνόμαστε από αυτό. Είναι μια δύσκολη διαδικασία, ωστόσο έχουμε κάνει σημαντική πρόοδο. Είναι σημαντικό να χτίσουμε την ενωμένη Ευρώπη πάνω σε κοινές αξίες, οι οποίες όμως εξακολουθούν και σήμερα να διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Θα έπρεπε να συντάξουμε έναν κατάλογο αξιών, τρόπον τινά έναν δεκάλογο τον οποίο θα έπρεπε να φτιάξουν πιστοί όλων των θρησκειών και αθεϊστές. Σε αυτό το θεμέλιο θα έπρεπε να στηριχθεί η ανάπτυξη της μελλοντικής Ευρώπης».

Σήμερα ο Λεχ Βαλέσα γιορτάζει τα 70α του γενέθλια. Κάνοντας μια ιστορική αναδρομή, γνωρίζουμε ότι ο ίδιος συνέβαλε αποφασιστικά στην πτώση του Κομμουνισμού. Σήμερα όμως εξακολουθούν να υπάρχουν πολλοί δικτάτορες σε όλο τον κόσμο, οι οποίοι φτάνουν στο σημείο να σκοτώνουν τους πολίτες τους. Ποια είναι η συνταγή του Λεχ Βαλέσα για την αντιμετώπιση τέτοιων φαινομένων;

«Η συνταγή μου ακούει στο όνομα: αλληλεγγύη. Από χώρα σε χώρα η αλληλεγγύη αυτή θα είναι φυσικά διαφορετική. Επίσης, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να ενθαρρύνουμε τις ΗΠΑ –τη μοναδική εναπομείνασα υπερδύναμη- να βοηθήσουν να οικοδομήσουμε έτσι τον κόσμο, ώστε οπουδήποτε εμφανίζεται αντισημιτισμός, ρατσισμός, εθνικές εκκαθαρίσεις ή χημικά όπλα, να μπορεί αν υπάρξει άμεση αντίδραση και επίλυση των προβλημάτων».

Ο γεννημένος στις 29 Σεπτεμβρίου του 1943 στο Πόποβο της Πολωνίας Λεχ Βαλέσα, ηλεκτρολόγος στο επάγγελμα, ήταν συνιδρυτής του Κινήματος Αλληλεγγύη. Το 1983 βραβεύθηκε με το Νομπέλ Ειρήνης. Στις πρώτες ελεύθερες εκλογές στην Πολωνία μετά την πτώση του κομμουνισμού, το 1990, οι πολίτες τον εξέλεξαν πρόεδρο της χώρας.

Με τον Λεχ Βαλέσα μίλησαν οι Μπάρμπαρα Κέλεν και Μπάρτος Ντούντεκ.

Επιμέλεια: Κώστας Συμεωνίδης