Ντόναλντ Τουσκ, ο αφανής της ΕΕ

Το όνομα Χέρμαν βαν Ρομπέι σας λέει κάτι; Ήταν ο πρώτος πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της ΕΕ. Επί πέντε συναπτά χρόνια ήταν επικεφαλής των 28 αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων, αλλά παρέμεινε άγνωστος στην Ευρώπη και στον υπόλοιπο κόσμο. Την ίδια τύχη φαίνεται ότι θα έχει και ο διάδοχός του Ντόναλντ Τούσκ. Βρίσκεται στο ίδιο αξίωμα για ένα χρόνο και δεν έλαμψε με την παρουσία του, παρά τα ασυνήθιστα πολλά προγραμματισμένα και έκτακτα συμβούλια κορυφής και τις πολλαπλές κρίσεις.

Από κρίση σε κρίση

Όσοι τον ξέρουν λένε ότι ο Τουσκ ζει απομονωμένος από το διπλωματικό παλκοσένικο και εκτός Βρυξελλών. «Δεν δίνει ομιλίες, δεν αποκαλύπτει τις απόψεις του για το πώς θα πρέπει να κινηθεί η ΕΕ μελλοντικά», υπογραμμίζει ο Γιάννης Εμμανουηλίδης από τη δεξαμενή σκέψης European Policy Center. Ο Τουσκ διετέλεσε επί επτά μάλλον επιτυχημένα από οικονομικής άποψης χρόνια πρωθυπουργός της Πολωνίας και παραιτήθηκε για να αναλάβει αυτό το πόστο. Παρατηρητές έλεγαν ότι οδηγήθηκε σε αυτήν την απόφαση, επειδή αντιμετώπιζε προβλήματα στο κόμμα του. Η ανάληψη των νέων καθηκόντων συνοδεύτηκε με πολλές προσδοκίες. Ουσιαστικά οφείλει το αξίωμα στην καγκελάριο Μέρκελ, που τον στήριξε και τον προώθησε ως «μεγάλο ευρωπαϊστή». Η πρώτη χρονιά κύλισε στον αστερισμό των κρίσεων: Ουκρανία, Ελλάδα και ευρώ, πρόσφυγες και, τελευταία, τρομοκρατία..

Οι επικριτές του στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τον πιο ισχυρό θεσμό των Βρυξελλών, υποστηρίζουν ότι ο Τουσκ δεν αισθάνεται ακόμη άνετα στο νέο του ρόλο. «Στην δημοσιονομική κρίση δεν μπόρεσε να σταθεί στο ύψος του Γιούνκερ, που είναι και πιο έμπειρος», θεωρούν ευρωπαίοι διπλωμάτες. Σε κάθε περίπτωση εκείνο που του αναγνωρίζεται είναι ότι εκείνη την δραματική νύκτα της 13η Ιουλίου έπαιξε με επιτυχία το ρόλο του διαμεσολαβητή ανάμεσα στη γερμανίδα καγκελάριο και τον έλληνα πρωθυπουργό Α. Τσίπρα.

Πολλές ακόμη οι προκλήσεις

Στην προσφυγική κρίση ο Τουσκ κατέβαλε μεγάλη προσπάθεια να κρατήσει την ευρωπαϊκή συνοχή και να επιβάλει την επαναπροώθηση προσφύγων και στις 28 χώρες. Η αρνητική στάση ορισμένων προκάλεσε το θυμό του Γιούνκερ και του ιταλού πρωθυπουργού. «Η διαμάχη ανήκει καμιά φορά και στα εργαλεία της δουλειάς» ήταν το σχόλιο του Ντόναλντ, για να πάρει την πρωτοβουλία στα χέρια του ο πρόεδρος της Κομισιόν, ως δεν είθισται, και να καλέσει ο ίδιος σε νέο έκτακτο συμβούλιο κορυφής για το προσφυγικό. «Στο προσφυγικό ο Τουσκ δεν διαδραμάτισε ρόλο εξισορροπιστικό», διαπιστώνει ο Εμμανουηλίδης από το European Policy Center. Άλλοι ευρωπαίοι διπλωμάτες συμφωνούν και θεωρούν ότι δεν έχει ακόμη βρει τη θέση που του αρμόζει. Πολύ χρόνο δεν έχει ακόμη. Η θητεία του τελειώνει το 2017 και μέχρι τότε θα πρέπει να αντιπαραταχθεί με την αυξανόμενη τάση επιστροφής στο εθνικό κράτος, αλλά κυρίως με τους Βρετανούς και το δημοψήφισμα για παραμονή ή όχι στην ΕΕ.

Κάτι άλλο που θα πρέπει να καταλογιστεί στα θετικά της πρώτης χρονιάς ως επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου είναι ότι μετά από επίπονα μαθήματα έμαθε αγγλικά και εκφράζεται πολύ καλύτερα από πριν. Γερμανικά μιλάει ούτως ή άλλως, γαλλικά δεν έχει ακουστεί να μιλάει. Ο 58χρονος Πολωνός έχει δύο παιδιά, του αρέσει το τζόκινγκ, αλλά πάνω από όλα το ποδόσφαιρο. Και ονειρεύεται να μάθει ποδόσφαιρο στα εγγόνια του.

Μπερντ Ρίγκερτ/Ειρήνη Αναστασοπούλου