ΟΑΣΕ, 35 χρόνια μετά
1 Αυγούστου 2010
Σαν σήμερα, το 1975, συστάθηκε η Διάσκεψη για την Ασφάλεια και Συνεργασία στην Ευρώπη, ένας διακρατικός οργανισμός με ζητούμενο την ειρηνική συνύπαρξη των κρατών. 35 αρχηγοί κρατών από την Δύση και την Ανατολή αποφάσισαν να συνεργαστούν στους τομείς προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την οικονομία, την έρευνα, την επιστήμη και την τεχνολογία, έγιναν μικρά βήματα συνεργασίας αλλά πολύ σημαντικά για την εποχή.
Από το Βανκούβερ μέχρι το Βλαδιβοστόκ
Σήμερα 35 χρονιά το τείχος που χωρίζει τον κόσμο σε δύση και ανατολή δεν υπάρχει ο διάσκεψη μετονομάστηκε σε οργανισμό για την Ασφάλεια και Συνεργασία στην Ευρώπη, ο ψυχρός πόλεμος ανήκει στο παρελθόν και το ερώτημα είναι αν χρειάζεται η Ευρώπη τον ΟΑΣΕ για να διαμορφώσει εν ειρήνη το μέλλον της.
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Βρισκόμαστε στον Νοέμβριο του 1999. Οι αρχηγοί κρατών του ΟΑΣΕ συγκεντρώνονται στην Κωνσταντινούπολη στην πρώτη και μοναδική συνάντηση κορυφής μέχρι σήμερα. Η συνάντηση γίνεται στη σκιά των δραματικών γεγονότων στην Τσετσενία. Το Γκρόσνυ έχει ισοπεδωθεί, ο άμαχος πληθυσμός υποφέρει από τις αλύπητες μάχες. Και ο τότε καγκελάριος Γκέρχαρντ Σρέντερ κάνει έκκληση στον τότε πρόεδρο της Ρωσίας Μπόρις Γέλτσιν. «Λύστε αυτήν τη διένεξη με πολιτικά μέσα. Σεβαστείτε τους κοινά αποδεκτούς κανόνες και αρχές του ΟΑΣΕ. Μην υπονομεύετε την αξιοπιστία αυτών των αρχών και κατά συνέπεια όλης της οργάνωσης», του είχε πει.
Η Τσετσενία είναι ένα μόνο παράδειγμα που ενισχύει τη διαπίστωση ότι και μετά τον Ψυχρό Πόλεμο υπάρχουν άνθρωποι στην Ευρώπη που χάνουν τη ζωή τους σε ένοπλες διενέξεις, σε εμφυλίους και σε αγώνες για εθνική ανεξαρτησία.
Σήμερα ο ΟΑΣΕ έχει 56 κράτη-μέλη. Είναι το μοναδικό εργαλείο, ή φόρουμ διαλόγου που περιλαμβάνει όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, όλες τις χώρες που προέκυψαν από τη διάλυση τη Σοβιετικής Ένωσης, τις ΗΠΑ και τον Καναδά, από το Βανκούβερ μέχρι το Βλαδιβοστόκ. Αυτή είναι και η μεγάλη διαφορά με το Νάτο, που εν τω μεταξύ έχει περιλάβει στους κόλπους του 4 χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ.
Οι προκλήσεις
Ο ΟΑΣΕ έχει ως στόχο την ενίσχυση της ασφάλεια και τη διατήρηση της δημοκρατίας. Τελευταίο παράδειγμα το Κιργιστάν. Οι εθνικές διενέξεις μεταξύ της πλειοψηφίας του λαού και την ουζμπεκικής μειοψηφίας του περασμένου Ιουνίου κόστισαν τη ζωή σε τουλάχιστον 2000 ανθρώπους. Χιλιάδες άλλοι αναγκάστηκαν να πάρουν το δρόμο της προσφυγιάς. Ο γερμανός υπουργός Εξωτερικών Γκίντο Βεστερβέλε ήταν ανάμεσα σε αυτούς που διαμεσολάβησαν τότε. «Βρισκόμαστε σε εντατικό διάλογο με τους εταίρους μας στα ΗΕ, τον ΟΑΣΕ και την Ε.Ε. για το τι θα πρέπει να γίνει για να καλυτερεύσουμε την κατάσταση των προσφύγων» είχε αναφέρει όταν ξέσπασε η κρίση .Στο μεταξύ η κατάσταση στη χώρα ομαλοποιήθηκε κάπως και ο ΟΑΣΕ αποφάσισε να αποστείλει μια ομάδα άοπλων αστυνομικών στο νότιο τμήμα της χώρας. Οι 50 περίπου αστυνομικοί έχουν ως αποστολή να συμβάλουν στην αποκατάσταση σχέσεων εμπιστοσύνης ανάμεσα στους Ουζμπέκους και τις μονάδες ασφαλείας της χώρας.
Έδρα του ΟΑΣΕ είναι η Βιέννη. Η Γενική Γραμματεία έχει 175 συνεργάτες από πολλές χώρες, ο προϋπολογισμός του ανέρχεται σε 160 εκατομμύρια ευρώ και το κυριότερο για τη χώρα μας είναι ότι από τον Ιούλιο πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του ΟΑΣΕ είναι ο βουλευτής του Πασοκ Πέτρος Ευθυμίου, μια μεγάλη διάκριση για την Ελλάδα.
Το Καζακστάν έχει φιλόδοξους στόχους. Να διοργανώσει μια δεύτερη συνάντηση κορυφής, όπως τότε το 1999. Κυρίως η Ρωσία έχει από καιρό επισημάνει ότι οι συζητήσεις για τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα γίνονται με μονομέρεια. Ένα άλλο θέμα είναι και η συζήτηση που θέλει η Ρωσία για μια νέα συνθήκη ασφάλειας στην Ευρώπη, ώστε το Νάτο να περάσει στο παρασκήνιο στην γηραιά ήπειρο. Όλα αυτά αποτελούν τις νέες προκλήσεις που κάνουν τον ΟΑΣΕ πιο ελκυστικό και πιο απαραίτητο.
Sandra Petersmann/Ειρήνη Αναστασοπούλου
Επιμέλεια Σύνταξης Βιβή Παπαναγιώτου