Οσμή σκανδάλου από την Espirito Santo

Ο Φερνάντο Σάντος ήταν ο πρώτος που κίνησε τη σχετική διαδικασία. Στα 33 του χρόνια είχε επενδύσει τις οικονομίες του, συνολικά περίπου 9.000 ευρώ, στην τράπεζα Espirito Santo, λίγες μόλις εβδομάδες πριν από την κρατικοποίησή της. «Τίποτα δεν έμεινε από τα χρήματα που είχα επενδύσει» λέει σήμερα ο Φερνάντο Σάντος. Γι αυτό αποφάσισε να ιδρύσει έναν σύλλογο προστασίας των μικροεπενδυτών, ο οποίος εκπροσωπεί πλέον 1.000 άτομα.

Η κατάρρευση της Banco Espirito Santo τον Οκτώβριο θεωρείται το μεγαλύτερο τραπεζικό σκάνδαλο στα χρονικά της Πορτογαλίας. Το πιστωτικό ίδρυμα, με παράδοση εκατό ετών στην οικονομική ζωή της χώρας, διαχωρίστηκε τελικά σε δύο διαφορετικές τράπεζες: μία «καλή τράπεζα», η οποία ιδιωτικοποιήθηκε, και μία «κακή τράπεζα», στην οποία συμμετείχαν υποχρεωτικά όλοι οι έως τότε μέτοχοι. Ποιος ήταν υπεύθυνος για την κατάρρευση του τραπεζικού κολοσσού; Ο Σάντος ελπίζει να πάρει μία απάντηση από την εξεταστική επιτροπή του Κοινοβουλίου που ανοίγει τώρα τον «φάκελο Espirito Santo».

«Πιστεύουμε ότι όλοι οι αρμόδιοι φορείς απέτυχαν στο έργο τους και αυτό ισχύει κυρίως για την κεντρική τράπεζα της Πορτογαλίας, που θεωρείται υπεύθυνη για την εποπτεία των τραπεζικών συναλλαγών. Αλλά και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχει ευθύνες, γιατί όταν έκανε τα ʻστρες τεστʼ υποστήριζε ότι η Banco Espirito Santo δεν διατρέχει κίνδυνο. Και βέβαια υπάρχει και η τρόικα, η οποία δεν πίεζε, ώστε να δοθεί βοήθεια από την πιστωτική γραμμή που είχε προβλεφθεί για την στήριξη των τραπεζών» τονίζει ο Σάντος.

Μυστηριώδης αύξηση μετοχικού κεφαλαίου

Πολλοί πιστεύουν ότι οι αρμόδιες αρχές απέτυχαν στο έργο τους, αν μη τι άλλο, σε ένα κρίσιμο σημείο: στο ότι, αν και τα προβλήματα της τράπεζας ήταν ήδη γνωστά από τις αρχές του 2014, της είχε επιτραπεί μία αύξηση μετοχικού κεφαλαίου ύψους περίπου ενός δισεκατομμυρίου ευρώ μόλις επτά εβδομάδες πριν από την τελική κατάρρευση. Αυτή η ενέργεια ήταν ανεύθυνη, υποστηρίζει ο καθηγητής Οικονομικών Ζουάου Σέζαρ ντας Νέβες: «Είναι ακόμη νωρίς για να κρίνουμε την υπόθεση, αλλά το μεγάλο σκάνδαλο ήταν η αύξηση μετοχικού κεφαλαίου» υποστηρίζει. «Τόσο η κεντρική τράπεζα, όσο και η επιτροπή κεφαλαιαγοράς έχουν ευθύνες και πρέπει να δοθούν εξηγήσεις».

Όλα τα πολιτικά κόμματα της Πορτογαλίας συμφώνησαν στη σύσταση εξεταστικής επιτροπής για την υπόθεση της Banco Espirito Santo. Καθώς μάλιστα τον τελευταίο καιρό η πορτογαλική δικαιοσύνη έδειξε κάποιες αδυναμίες στη διαλεύκανση σύνθετων υποθέσεων διαφθοράς και τραπεζικών συναλλαγών, το όποιο πόρισμα της επιτροπής δεν θα έχει μόνο πολιτική βαρύτητα, αλλά θα μπορούσε να αξιοποιηθεί και από τα δικαστήρια, εκτιμά ο βουλευτής του κομμουνιστικού κόμματος της Πορτογαλίας Μιγκέλ Τιάγκο. «Θέλουμε να ενημερώσουμε τη δικαιοσύνη για τα όποια ευρήματα της εξεταστικής επιτροπής. Και θέλουμε να αποδώσουμε πολιτικές ευθύνες, ώστε να μην ξαναχρειαστεί να διασωθούν τράπεζες με χρήματα των φορολογουμένων», λέει ο πορτογάλος βουλευτής.

«Εσωτερική ενημέρωση» σε επιλεγμένους πελάτες;

Στην εξεταστική επιτροπή καλούνται να καταθέσουν, μεταξύ άλλων, ο επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας και εκπρόσωποι της κυβέρνησης. Ο Μιγκέλ Τιάγκο δεν διστάζει να κατηγορήσει την υπουργό Οικονομικών, ότι είχε ενημερώσει συγκεκριμένους μεγαλοκαταθέτες για την επικείμενη κρατικοποίηση, με αποτέλεσμα εκείνοι να αποσύρουν εγκαίρως τις καταθέσεις τους- σε αντίθεση με τους μικροεπενδυτές, που υπέστησαν οικονομική καταστροφή. «Πρέπει να δούμε, εάν ο επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας και η υπουργός Οικονομικών έλεγαν ψέματα στο Κοινοβούλιο, όταν ισχυρίζονταν ότι τον Αύγουστο αποφασίστηκε η διάσωση της τράπεζας. Σήμερα ξέρουμε ότι το σχέδιο που υλοποιήθηκε είχε γνωστοποιηθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή από τις 30 Μαΐου. Φαίνεται ότι στη συνέχεια διέρρευσε σε μεγαλοεπενδυτές όπως η Goldmann Sachs, οι οποίοι πρόλαβαν να ρευστοποιήσουν τις τοποθετήσεις τους πριν ανασταλούν οι συναλλαγές στο χρηματιστήριο» υποστηρίζει ο Μιγκέλ Τιάγκο.

Συνολικά 120 ημέρες έχει στη διάθεσή της η εξεταστική επιτροπή για να διερευνήσει τον «φάκελο Banco Espirito Santo». Δεν αποκλείεται όμως να χρειαστεί περισσότερες, καθώς έχουν ήδη προγραμματιστεί πάνω από 130 ακροάσεις για την υπόθεση.

Tilo Wagner / Γιάννης Παπαδημητρίου