Ο αγώνας δικαιώθηκε

Καταλύτης ήταν το συνδικάτο Αλληλεγγύη που ιδρύθηκε στα ναυπηγεία του Γκντανσκ με τον ιστορικό της ηγέτη Λεχ Βαλέσα. Η αρχή του τέλους για τα κομμουνιστικά καθεστώτα της ανατολικής Ευρώπης ήταν η ίδρυση του Solidarnosc, του πρώτου ανεξάρτητου συνδικάτου στο ανατολικό μπλοκ. Στα ναυπηγεία Λένιν του Γκντανσκ το συνδικάτο Αλληλεγγύη οργάνωσε τη μεγαλύτερη απεργία στην μέχρι τότε ιστορία των σοσιαλιστικών χωρών. Ο τότε επικεφαλής της Αλληλεγγύης και μετέπειτα πρόεδρος της Πολωνίας Λεχ Βαλέσα έδωσε αυτές τις μέρες αποκλειστική συνέντευξη στη Deutsche Welle: "Καταφέραμε το 1980 στην απεργία στα ναυπηγεία να ενώσουμε όλες τις κοινωνικές ομάδες της Πολωνίας μαζί με εκδηλώσεις αλληλεγγύης από το εξωτερικό. Και μπορέσαμε να πούμε στους κομμουνιστές: Λέτε ψέματα, είμαστε η πλειοψηφία και δεν σας θέλουμε πλέον. Μετά από αυτό το πλήγμα δεν μπορούσαν πλέον να χειριστούν την κατάσταση. Ήταν η πρώτη ειρηνική νίκη των αντικομμουνιστικών μαζών. Η δεύτερη επιτυχία εκείνης της εποχής ήταν η ανεξάρτητη κομματικά κίνηση στο ανατολικό μπλοκ. Ήταν μία νίκη 2:0 για μας".

"Ο πάπας ήταν το στήριγμά μας"

Ο Λεχ Βαλέσα και μαζί του σχεδόν το 80% των Πολωνών είναι πεπεισμένοι ότι η πρώτη επίσκεψη του Πολωνού Πάπα Ιωάννη Παύλου του 2ου το 1979 είχε άμεση επίδραση στην ίδρυση του συνδικάτου και στην κατάρρευση του κομμουνιστικού καθεστώτος. "Ο Πάπας ήταν το στήριγμά μας, μας έδωσε νέα ελπίδα και αξίες για την ίδρυση της Solidarnosc. Και αυτό μας βοήθησε σε νέες νίκες". Ακόμα και η επιβολή της κατάστασης πολέμου στην Πολωνία στις 13 Δεκεμβρίου του 1981 και η φυλάκισή του για ένα χρόνο δεν ήταν αρκετά για να πτοήσουν τον ηγέτη της Αλληλεγγύης. "Ήμουν βέβαιος ότι η κίνηση, της οποίας ήμουν ηγέτης, αργά ή γρήγορα θα έπαιρνε το Νόμπελ για τον αγώνα της και τη νίκη της. Αυτό συνέβη το 1983 και η συγκυρία ήταν καλή, διότι, αν γινόταν το 1982 θα ήταν πρόωρο. Το βραβείο μας έδωσε νέο αέρα και μπορούσαμε πλέον να αφοσιωθούμε στη νίκη μας".

"Εάν είχα ξανά το δίλημμα, θα έκανα το ίδιο"

Όταν πλέον το 1988 η κυβέρνηση Γιαρουζέλσκι έδειξε διάθεση συμβιβασμού και στράφηκε προς το Βαλέσα με την παράκληση να ανακοπεί το απεργιακό κύμα, ακολούθησαν οι συνομιλίες στο λεγόμενο στρογγυλό τραπέζι. Ο ηγέτης της Αλληλεγγύης είχε φτάσει πια πολύ κοντά στο στόχο του. "Σε ένα πράγμα πίστευα και αγωνιζόμουνα, όλα τα άλλα έπονταν. Δεν υπάρχει ελευθερία χωρίς τη Solidarnosc. Ήθελα η κίνηση να συνεχίσει τον αγώνα της μέχρι την πτώση του κομμουνισμού. Βεβαίως έκανα και συμβιβασμούς. Χωρίς αυτούς δεν θα γινόταν τίποτα". 20 χρόνια μετά, ο Λέχ Βαλέσα ανατρέχοντας σε εκείνη την εποχή δεν έχει καμία αμφιβολία ότι ο αγώνας δικαιώθηκε με όλες δυσκολίες και τις συνέπειες που είχε, όπως τη στέρηση της προσωπικής ελευθερίας. "Άξιζε τον κόπο. Εάν είχα ξανά το δίλημμα, θα έκανα και πάλι το ίδιο. Παλιότερα δεν μπορούσα να φανταστώ ότι η Πολωνία θα είναι μια ελεύθερη χώρα όσο ζω, ότι θα ξανακερδίσουμε αυτό που οι γενιές πριν από μας είχαν χάσει, ότι θα απελευθερωθούμε από τη σκλαβιά των Σοβιετικών. Αλλά έγινε πραγματικότητα και είχα σημαντική συμβολή σε αυτό. Είμαι πολύ ευτυχής για την εξέλιξη και για τη νίκη που πετύχαμε", καταλήγει ο Λεχ Βαλέσα.

Barbara Cöllen/Γιώργος Παππάς

Υπεύθ. σύνταξης: Σπύρος Μοσκόβου