1. Μετάβαση στο περιεχόμενο
  2. Μετάβαση στο κύριο μενού
  3. Μετάβαση σε περισσότερους ιστοτόπους της DW

Ο ζωγράφος Νίκος Βισκαδουράκης στο Βερολίνο

23 Ιουνίου 2014

"Limen", δηλαδή “Κατώφλι,” είναι ο τίτλος της έκθεσης 35 πινάκων του ζωγράφου Νίκου Βισκαδουράκη από το Ηράκλειο της Κρήτης στο παράρτημα του Γαλλικού Ινστιτούτου στο Βερολίνο.

https://p.dw.com/p/1CODv
Εικόνα: DW/P. Kouparanis

Σκοπός ενός πολιτιστικού ινστιτούτου στο εξωτερικό είναι να προωθεί και να προβάλλει τον πολιτισμό της χώρας που εκπροσωπεί. Στην περίπτωση όμως του Νίκου Βισκαδουράκη τα πράγματα είναι διαφορετικά. Ο χώρος όπου παρουσιάζεται η έκθεσή του στο Βερολίνο είναι το παράρτημα του Γαλλικού Ινστιτούτου. Παρόλα αυτά, όπως εξηγεί ο διευθυντής του παραρτήματος Φαμπρίς Γκαμπριέλ, το γεγονός αυτό δεν αντιβαίνει στους στόχους του ιδρύματος του:

«Η Ευρώπη είναι για μας σημαντική. Η Ελλάδα αποτελεί κομμάτι της μνήμης της. Και έκφραση του τρόπου με τον οποίο εμείς συμβάλλουμε στο ευρωπαϊκό ιδανικό είναι η πρόσκληση ενός ευρωπαίου, ενός έλληνα καλλιτέχνη. Κατά αυτόν τον τρόπο προωθούμε την ανταλλαγή, το διάλογο και την επικοινωνία ανάμεσα στους ευρωπαϊκούς πολιτισμούς. Επιθυμούμε ως Γαλλικό Ινστιτούτο να δείξουμε αυτό το αίσθημα φιλίας προς μια χώρα που διανύει δύσκολες στιγμές. Νομίζω ότι σήμερα ενόψει των περικοπών δεν είναι καθόλου εύκολα τα πράγματα για την πολιτιστική ζωή στην Ελλάδα.»

«Ως Γαλλικό Ινστιτούτο επιθυμούμε να δείξουμε αυτό το αίσθημα φιλίας προς μια χώρα που διανύει δύσκολες στιγμές», εξηγεί ο διευθυντής του παραρτήματος του Γαλλικού Ινστιτούτου στο Βερολίνο Φαμπρίς Γκαμπριέλ
«Ως Γαλλικό Ινστιτούτο επιθυμούμε να δείξουμε αυτό το αίσθημα φιλίας προς μια χώρα που διανύει δύσκολες στιγμές», εξηγεί ο διευθυντής του παραρτήματος του Γαλλικού Ινστιτούτου στο Βερολίνο Φαμπρίς ΓκαμπριέλΕικόνα: DW/P. Kouparanis

Σημαντικός για την πραγματοποίηση της έκθεσης στο Γαλλικό Ινστιτούτο ήταν ο ρόλος που διαδραμάτισε ο Λευτέρης Οικονόμου. Μέχρι πρόσφατα διευθυντής του παραρτήματος του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού στη γερμανική πρωτεύουσα, δραστηριοποιείται τώρα με δική του εταιρεία πολιτιστικών εκδηλώσεων και βέβαια αξιοποιεί τις διασυνδέσεις που έχει αποκτήσει τα 18 χρόνια που βρίσκεται στο Βερολίνο. Τον σήμερα 58χρονο Νίκο Βισκαδουράκη τον γνώρισε όταν πριν από δυόμιση χρόνια είχε επισκεφτεί την έκθεση του «Ο βασιλιάς είναι γυμνός!» στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης. Οι πίνακές του τον εντυπωσίασαν τόσο ώστε αποφάσισε να τον καλέσει με μια νέα του δουλειά στο Βερολίνο.

Άνθρωποι στο μεταίχμιο

Ο νέος κύκλος έργων του φέρει τον αγγλικό τίτλο “Limen”, δηλαδή “Κατώφλι”. Όπως εξηγεί ο Λευτέρης Οικονόμου, «το κατώφλι είναι ο χώρος ανάμεσα στο ιδιωτικό και στο δημόσιο. Είναι ο χώρος παρατήρησης. Ο καλλιτέχνης βρίσκεται εκεί και παρακολουθεί αυτό που συμβαίνει γύρω του. Είναι ο χώρος της ιδιωτικότητας, ο οποίος τελειώνει και αρχίζει κάτι άλλο – αρχίζει ένας άλλος χώρος που μπορεί να είναι οτιδήποτε.»

Η αγγλική λέξη “Limen” παραπέμπει όμως και στη συγγενική λέξη “Liminality”, δηλαδή μεταιχμιακότητα. Ο Νίκος Βισκαδουράκης την εκλαμβάνει ως ένα ενδιάμεσο στάδιο μιας κάποιας μύησης, που δεν έχει όμως σχέση με τον μυστικισμό αλλά με συναισθήματα. Πρόκειται για μικρές, καθημερινές μυήσεις που αφορούν τον έρωτα, τις σχέσεις:

«Παρακολουθώ τους ανθρώπους που βρίσκονται στην κατάσταση της μεταιχμιακότητας. Από το κατώφλι που περνούν μέχρι να φτάσουν να αγαπήσουν, να μισήσουν», διευκρινίζει ο ίδιος.

Από την Κρήτη στον... εξπρεσιονισμό

Σημαντικός για την πραγματοποίηση της έκθεσης στο Γαλλικό Ινστιτούτο ήταν ο ρόλος που διαδραμάτισε ο Λευτέρης Οικονόμου
Σημαντικός για την πραγματοποίηση της έκθεσης στο Γαλλικό Ινστιτούτο ήταν ο ρόλος που διαδραμάτισε ο Λευτέρης ΟικονόμουΕικόνα: DW/P. Kouparanis

Ο Νίκος Βισκαδουράκης ανήκε το 1983 στην πρώτη «φουρνιά» φοιτητών της Σχολής Καλών Τεχνών Θεσσαλονίκης. Ήδη από το δεύτερο χρόνο μπαίνει στο εργαστήρι της καθηγήτριας Τέτας Μακρή, μιας ζωγράφου γνωστής για την παραστατική της ζωγραφική και το ενδιαφέρον της για το φωτογραφικό ρεαλισμό. Μετά τις σπουδές του ο Βισκαδουράκης απομακρύνεται όλο και περισσότερο από αυτού του είδους τη ζωγραφική και ανακαλύπτει τον νεοεξπρεσιονισμό, μια καλλιτεχνική κίνηση που πρωτεργάτες της ήταν απόφοιτοι της Σχολής Καλών Τεχνών του Δυτικού Βερολίνου αρχές της δεκαετία του ΄60 (Γκέοργκ Μπάζελιτς, Άνσελμ Κίφερ κ.α.). Τη δική του κλίση για τον νέο-εξπρεσιονισμό ο Νίκος Βισκαδουράκης δεν την εξηγεί μόνο με το γεγονός ότι πρόκειται για μια ανθρωποκεντρική ζωγραφική, η οποία εμπεριέχει την αφήγηση, τη μνήμη, την υποκειμενική ερμηνεία αλλά και συχνά μια βίαια παραμορφωτική απόδοση. Ένα επιπλέον αποφασιστικό στοιχείο για αυτή την κλίση είναι η καταγωγή του.

Όπως λέει, «οι Κρήτες έχουμε μια έπαρση για το νησί μας, για τον τόπο μας. Έχουμε μια συμπεριφορά πολύ αυθόρμητη οι περισσότεροι. Νομίζω ότι αυτό λειτουργεί και στα έργα μου. Το ότι επιλέγω να κάνω μια δουλεία με τον τρόπο που την κάνω έχει να κάνει και με την Κρήτη. Νομίζω ότι αν ζούσα σε ένα άλλο μέρος, θα έκανα κάτι άλλο.»

Ο Νίκος Βισκαδουράκης είναι βέβαιος ότι το ίδιο ισχύει και για τον πρώιμο εμπρεσιονιστή Δομήνικο Θεοτοκόπουλο που κατόπιν έγινε γνωστός ανά τον κόσμο με το όνομα Ελ Γκρέκο. Αν δεν είχε γεννηθεί και μεγαλώσει στην Κρήτη, το έργο του θα ήταν μεν σημαντικό αλλά διαφορετικό.

Επόμενος σταθμός της έκθεσης “Limen” είναι το Σεπτέμβριο η Γάνδη του Βελγίου.

Παναγιώτης Κουπαράνης

Άποψη από το χώρο της έκθεσης του Νίκου Βισκαδουράκη
Άποψη από το χώρο της έκθεσης του Νίκου ΒισκαδουράκηΕικόνα: DW/P. Kouparanis

Υπεύθ. σύνταξης: Άρης Καλτιριμτζής