Ο νεοφασισμός στην Ιταλία σήμερα

«Κάνουν πολλά για τις οικογένειες με μικρό εισόδημα», λέει ένας νεαρός σε μια πλατεία της Ρώμης. Είναι μέλος ενός νεοναζιστικού πολιτιστικού κέντρου στην καρδιά της πόλης. Το πολιτιστικό κέντρο είναι, τουλάχιστον τυπικά, ένας ανοιχτός τόπος συνάντησης χωρίς ιδεολογικό υπόβαθρο. Στην πραγματικότητα όμως πρόκειται για το ιταλικό παράρτημα του βρετανικού νεοναζιστικού δικτύου «Blood & Honour» (Αίμα και Τιμή). Τα μέλη λένε ότι έχουν συντηρητικές ιδέες και πως στηρίζουν τις οικογένειες. Όταν μιλούν στα μέσα ενημέρωσης διατυπώνουν ιδέες που δεν εγείρουν υποψίες, όπως ο νεαρός: «Χρειαζόμαστε πολύ αυστηρότερους νόμους για να πάει μπροστά αυτή η χώρα».

Μια ματιά στο διαδίκτυο αποδεικνύει, ωστόσο, ότι το νεοναζιστικό δίκτυο ζητά την «καθαρότητα της ιταλικής φυλής» και απειλεί με χρήση βίας μετανάστες, ομοφυλόφιλους και αριστερούς. Στο πολιτιστικό κέντρο, όμως, τίποτα από όλα αυτά δεν είναι εμφανές. Τα μέλη του προσφέρουν υπηρεσίες που το κράτος αδυνατεί πια να εξασφαλίσει στους πολίτες, όπως για παράδειγμα η μέριμνα για τα παιδιά ή ακόμα και δωρεάν δραστηριότητες. Η συνεχιζόμενη οικονομική κρίση και η άνοδος της ανεργίας έχει οδηγήσει στο περιθώριο πολλές ιταλικές οικογένειες που ανήκαν στην μέση κοινωνική τάξη. Η περιθωριοποίηση ενισχύει τις ακροδεξιές οργανώσεις και ομάδες που προτείνουν εύκολες και άμεσες λύσεις. Με τον τρόπο αυτό οι πολίτες χάνουν το φόβο που είχαν όταν άκουγαν για ακροδεξιές ή νεοναζιστικές οργανώσεις. Χαρακτηριστική η δήλωση μιας ιταλίδας που κι αυτή έρχεται στο νεοναζιστικό κέντρο: «Δεν είναι και τόσο ακραίοι όσο λέγεται».

«Ο Μουσολίνι έκανε πολλά καλά»

Υπάρχουν όμως και ακροδεξιοί που δεν κρύβονται, όπως είναι τα 2.500 μέλη της «Forza Nuova» (Νέα Δύναμη). Στα φυλλάδια που μοιράζουν στο δρόμο λένε ανοιχτά τι είναι και τι ζητούν. Οι σχέσεις τους δεν περιορίζονται στην άκρα δεξιά, αλλά φθάνουν και μέχρι τους συντηρητικούς κύκλους της ιταλικής κοινωνίας. Πριν από μερικά χρόνια ο πρώην πρωθυπουργός Σίλβιο Μπερλουσκόνι είχε συμβάλει στην αποδοχή της ακροδεξιάς από τους Ιταλούς όταν είχε πει για την πολιτική του Μουσολίνι ότι δεν ήταν και τόσο κακή. «Τα λάθος του, είχε πει τότε ο πρωθυπουργός ήταν ότι συμμάχησε με τον Χίτλερ, αλλά κατά τα άλλα έκανε πολλά καλά».

Δεν είναι λίγοι εκείνοι στην Ιταλία που μιλούν για «ήπια δικτατορία», όταν αναφέρονται στην φασιστική περίοδο μεταξύ 1922 και 1943, λέει ο ελβετός ιστορικός Αράμ Ματιόλι , ο οποίος μελετά εδώ και χρόνια τον ιταλικό φασισμό: «Όταν οι Ιταλοί μιλούν για τον Μουσολίνι και τον πόλεμο επικεντρώνονται στους τελευταίους 20 μήνες του πολέμου. Είναι η περίοδος που δίνει κατά την άποψη αρκετών Ιταλών ένα άλλοθι μιας και οι ίδιοι έγιναν θύματα. Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε ότι η φασιστική Ιταλία ήταν ο στενότερος σύμμαχος της χιτλερικής Γερμανίας που συμμετείχε στον πόλεμο κατά της Σοβιετικής Ένωσης, και συνεργάστηκε στενά με τους Γερμανούς στην κατάκτηση και κατοχή των Βαλκανίων όπου διαπράχθηκαν εγκλήματα, τα οποία πέρασαν στην Ιταλία αργότερα στην αφάνεια».

H Αλεσάντρα Μουσολίνι περήφανη για τον παππού της

Ήδη το 1946 η Ιταλία είχε και πάλι ένα νεοφασιστικό κίνημα: το «Movimento sociale italieno» (Ιταλικό Κοινωνικό Κίνημα). Το 1995 το κόμμα μετονομάστηκε σε «Εθνική Συμμαχία», αποκήρυξε επισήμως το παρελθόν και την φασιστική ιδεολογία και έφθασε να συμμετέχει ακόμα και στην κυβέρνηση. Πολλά μέλη όμως αποσκίρτησαν και σχημάτισαν άλλες μικρότερες νεοφασιστικές ομάδες όπως η «Azione Sociale» (Κοινωνική Δράση) με πρόεδρο την εγγονή του Μπενίτο Μουσολίνι, Αλεσάντρα.

Το μικρό αυτό κόμμα προσχώρησε αργότερα στο «Κόμμα της Ελευθερίας» του Σίλβιο Μπερλουσκόνι. Από τότε η Αλεσάντρα Μουσολίνι, η οποία δεν κρύβει την περηφάνια για τον παππού της είναι μέλος του ιταλικού κοινοβουλίου. Ούτως ή άλλως κανείς δεν της έχει ζητήσει να αποστασιοποιηθεί από το παρελθόν της.

Kirstin Hausen / Στέφανος Γεωργακόπουλος
Υπεύθ. σύνταξης: Δήμητρα Κυρανούδη