Ο ρόλος των ΜΜΕ στην κατάρρευση του κομμουνισμού
8 Δεκεμβρίου 2009
Μια μέρα μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου το Νοέμβριο του 1989 οι Βούλγαροι παρακολούθησαν έκπληκτοι την πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος στη χώρας τους ζωντανά στα μέσα ενημέρωσης. Ο παλαίμαχος δημοσιογράφος Βέλιτσκο Κονακτσίεβ που ανακοίνωσε την παραίτηση του επί 30 χρόνια ηγέτη της χώρας Τοντόρ Ζίφκοφ στο ραδιόφωνο θυμάται 20 χρόνια μετά: «Δεν μπορούσαμε να φανταστούμε ότι επίκειται παραίτηση Ζίφκοφ. Και στη συνέχεια, ξέρετε τα παιχνίδια της ζωής, έτυχε να είμαι εκείνος που ανακοίνωνε πρώτος στο ραδιόφωνο την παραίτηση του γγ. του Κομμουνιστικού Κόμματος. Δύο ώρες αργότερα ακολούθησε η τηλεόραση. Χρειάστηκαν βέβαια μήνες έως ότου ανεξάρτητοι δημοσιογράφοι καταλάβουν σημαντικές θέσεις στα βουλγαρικά μέσα ενημέρωσης. Σήμερα δυστυχώς τα μέσα δεν είναι τόσο ελεύθερα όσο θα έπρεπε, αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία».
Πολωνία - βήμα στον Λεχ Βαλέσα
Ένα χρόνο πριν οι Πολωνοί είχαν ζήσει την πρώτη σημαντική τηλεοπτική εμφάνιση του τότε ηγέτη του συνδικάτου «Αλληλεγγύη» Λεχ Βαλέσα. Το κομμουνιστικό κόμμα είχε επιτρέψει τη ζωντανή μετάδοση μιας συζήτησης μεταξύ του Βαλέσα και του ηγέτη των φιλοκυβερνητικών συνδικαλιστικών οργανώσεων Μιόντοβιτς. Απρόσμενος νικητής της αναμέτρησης αναδείχθηκε ο χαρισματικός αρχηγός της «Αλληλεγγύης» και μετέπειτα πρόεδρος της Πολωνίας Λεχ Βαλέσα.
Ρουμανία - «επανάσταση ζωντανά 24 ώρες το 24ωρο»
Διαφορετική ήταν η εικόνα στη Ρουμανία, όπου η τηλεόραση χειραγωγήθηκε αμέσως από τις νέες ελίτ. Οι Ρουμάνοι παρακολούθησαν την ανατροπή και την εκτέλεση του γγ. του κομμουνιστικού κόμματος Νικολάε Τσαουσέσκου στην τηλεόραση. Με άλλα λόγια «επανάσταση ζωντανά 24 ώρες το 24ωρο». Το κτίριο της κρατικής τηλεόρασης μετατράπηκε σε αρχηγείο του στρατού, ο οποίος είχε ταχθεί στο πλευρό του ρουμανικού λαού. Εικόνες νίκης, χαράς, αλλά και φρίκης έμπαιναν σε κάθε ρουμανικό σπίτι. Σε ένα είδος τηλεοπτικών λαϊκών δικαστηρίων πολίτες, όπως ο αντιφρονών ποιητής Μιρτσέα Ντινέσκου, έβρισκαν επιτέλους ελεύθερο βήμα: «Αυτές τις ώρες ο Θεός έστρεψε το βλέμμα του στη Ρουμανία. Ο στρατός της χώρας είναι μαζί μας. Ο δικτάτορας προσπαθεί να διαφύγει. Ο λαός μας στηρίζει. Νικήσαμε»!
Καθοριστικός ρόλος…
Οι τηλεοπτικές εικόνες επιτάχυναν τις εξελίξεις που οδήγησαν στην ανατροπή των κομμουνιστικών καθεστώτων. Σε αρκετές χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ τα μέσα ενημέρωσης αποκάλυψαν και πληροφόρησαν συμβάλλοντας καθοριστικά, με εξαίρεση τη Ρουμανία, σε αυτό που ονομάζουμε πλέον ειρηνική ή βελούδινη επανάσταση του 1989.
Verica Spasovska/Στέφανος Γεωργακόπουλος
Υπεύθ. σύνταξης: Σπύρος Μοσκόβου