Ο συγγραφέας Μάρτιν Βάλζερ και η δημόσια αγανάκτηση για τη Siemens

Θα έπρεπε να ρωτήσει κανείς τους διανοουμένους, που κατά τεκμήριο σκέφτονται κάτι παραπάνω από μας και για μας, έχουν χρέος, διάθεση, χρόνο, όπως θέλει το παίρνει κανείς. Τοποθετούνται συχνά για τα τεκταινόμενα, αλλά συχνά δεν αναγνωρίζουμε στα λόγια τους αυτό το κάτι παραπάνω που θα θέλαμε, το διαφορετικό. Όχι πάντα βέβαια. Πριν από λίγες μέρες, ένας από τους πιο γνωστούς Γερμανούς συγγραφείς, ο Μάρτιν Βάλζερ, εκφώνησε τον πανηγυρικό της ημέρας, στο Μόναχο, για τα εξήντα χρόνια από την επαναλειτουργία μετά τον πόλεμο της Βαυαρικής Ακαδημίας καλών Τεχνών.

Η κόπρος της Siemens

Το θέμα του: αναμνήσεις και σχόλια από την πολυετή και δύσκολη συχνά επαφή του με το πνεύμα των καιρών, το πνεύμα της εποχής, δηλαδή με την τρέχουσα νοοτροπία, με τις εμμονές της συλλογικής συνείδησης, που φαίνονται σε μια συγκεκριμένη χρονική συγκυρία ακλόνητες, αλλά, από χρονική ή διανοητική απόσταση μπορούν να φανούν και αμφισβητήσιμες ή ακόμα και γελοίες. Ανέφερε πολλά παραδείγματα ο Βάλζερ, ανάμεσα σ’ αυτά και την περίπτωση της Siemens, το λεγόμενο σκάνδαλο με τα μαύρα ταμεία και τις μίζες, αυτό που έχει συστρατεύσει εισαγγελίες και δημοσιογραφικά επιτελεία στον αγώνα κάθαρσης της κόπρου του Αυγείου, όχι φυσικά μόνο στην Ελλάδα, αλλά πρωτίστως και στη Γερμανία.

Ο πειρασμός της ηθικής…

Αυτό το σκάνδαλο, τις λεπτομέρειες του οποίου ο απλός πολίτης εισπράττει καθημερινά ως εξής περίπου: «για δες, βρε παιδί μου, τέτοιος εξαιρετικός κύριος ο μάνατζερ τάδε και να στηρίζεται σε τόση διαφθορά εκ μέρους των κατωτέρων κλιμακίων της επιχείρησης!» ή «για δες, βρε παιδί μου, τέτοια σπουδαία επιχείρηση και να έχει κάνει τις μίζες δευτέρα φύση της!» Μέχρι πριν από λίγο, υπενθυμίζει ο Βάλζερ, ίσχυε στην κοινή γνώμη το ότι η Siemens με 1700 θυγατρικές σε 190 χώρες και 400 χιλιάδες απασχολούμενους ήταν ένας αξιοσέβαστος κολοσσός. Τώρα ισχύει κάτι άλλο: ότι η Siemens αποκοιμήθηκε και καθώς ροχάλιζε έχασε τις τεχνολογικές εξελίξεις, γι’ αυτό χωρίς δωροδοκίες δεν μπορεί να διασφαλίσει πια μεγάλα προσοδοφόρα συμβόλαια. Μήπως εν μέρει η Siemens είναι και θύμα ενός πνεύματος που αρέσκεται απλά να διαρρηγνύει τα ιμάτιά του για την ανηθικότητα των μεγάλων, έτσι για να νιώθει αυτό αγνό και άμεμπτο;

...και ο καθαρτήριος ζήλος

Θα τελειώσουμε με το συμπέρασμα του Βάλζερ ως έναυσμα για σκέψη. «Οι πάντες φυσικά γνωρίζουν ότι σε ολόκληρο τον κόσμο οι μεγάλες εταιρείες διασφαλίζουν με μίζες τα μεγάλα συμβόλαια. Σε καμιά περίπτωση δεν πρόκειται για προσωπικό πλουτισμό των μάνατζερ. Πριν από το 1998 μάλιστα, πριν αλλάξει η σχετική γερμανική νομοθεσία, οι μίζες εξέπιπταν από τα φορολογητέα έσοδα των επιχειρήσεων. Οι εισαγγελείς και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης όμως βρίσκουν τώρα αυτή την πρακτική εγκληματική και δη χωρίς εξαίρεση. Εμένα αυτός ο καθαρτήριος ζήλος που θυμίζει την επιταγή της καθολικής εκκλησίας που επιτρέπει την σεξουαλική συνεύρεση εντός του γάμου μόνον εάν γίνεται για τη διαιώνιση τους είδους. Δεν υπάρχει ηθική που να μην παράγει και τη δική της υποκρισία. Γι’ αυτό φροντίζει πάντα το πνεύμα της εποχής.»