Παράνομοι μετανάστες: δύσκολη η πρόσβασή τους στο υγειονομικό σύστημα

Η προσωπική ιστορία της Φατιμέ από την ΠΓΔΜ είναι ένα από τα χαρακτηριστικά παραδείγματα: Η αλβανικής καταγωγής Φατιμέ ήρθε στη δεκαετία του ’90 στη Γερμανία, τότε που ο εμφύλιος πόλεμος ήταν ρεαλιστική προοπτική στη χώρα της. Έτσι το γερμανικό κράτος της χορήγησε βραχυπρόθεσμο καθεστώς παραμονής, αλλά όταν τελείωσε, την απέλασε. Λίγους μήνες αργότερα η Φατιμέ ξαναμπήκε στη Γερμανία κρυφά πληρώνοντας μάλιστα σε έναν Αλβανό δουλέμπορο 9.000 μάρκα και εγκαταστάθηκε στο Αμβούργο.

Υπό την δαμόκλειο σπάθη της απέλασης

Εκεί γνώρισε τον σημερινό της άντρα, έναν Αλβανό του Κοσσυφοπεδίου, νόμιμο κάτοικο της Γερμανίας. Μετά από λίγα χρόνια έμεινε έγκυος. Από εκεί άρχισαν νέα προβλήματα. Ούτε ο άντρας, μα ούτε και η ίδια ήξεραν πόσο ήταν το κόστος μιας γέννας σε ένα μαιευτήριο: «ρώτησε παντού εδώ στο Αμβούργο, πόσο κοστίζει μια νύχτα στο μαιευτήριο. Όλοι μου είπαν ότι ως μη ασφαλισμένη θα πρέπει να πληρώσω 1.000 ευρώ. Νόμιζα ότι θα γεννούσα φυσιολογικά. Όμως έπρεπε τελικά να κάνω καισαρική τομή.» Το κόστος τριπλασιάστηκε. Για να ξεχρεώσει δούλευε σε δυο δουλειές: καθαρίστρια σε γραφείο και σε νοικοκυριό.

Τώρα μετά τόσα χρόνια δεν εργάζεται, διότι φοβάται για την κόρη της, που στο μεταξύ είναι 10 χρονών και πηγαίνει στο σχολείο. Και αυτό όμως, η εγγραφή της κόρης της στο σχολείο, ήταν μια μεγάλη περιπέτεια. Στην αρχή δεν την άφησαν να πάει σχολείο μήπως ανακαλύψουν πως η Φατιμέ, η μητέρα της, δεν έχει άδεια παραμονής. Μετά όμως από προτροπές άλλων την έστειλε στο σχολείο: «πήγα στο σχολείο γιατί μια φίλη μου μίλησε στη διευθύντρια και εκείνη είπε ότι θα ήθελε να με γνωρίσει προσωπικά για να αποφασίσει, εάν και πως θα με βοηθήσει. Της είπα όλη την ιστορία. Δεν έκρυψα τίποτε.»

Ανέφικτη η περίθαλψη παράνομου μετανάστη;

Ούτε η Φατιμέ ξέρει πως κατάφερε η διευθύντρια του σχολείου να αποφύγει την καταγραφή της κόρης της στην ειδική τράπεζα δεδομένων του δήμου του Αμβούργου για τους μαθητές που έχουν γονείς παράνομους μετανάστες. Πρόκειται για νόμο του οποίου οι παραβάτες, όταν μάλιστα είναι δημόσιοι υπάλληλοι, ρισκάρουν δυσμενή μετάθεση ή και απόλυσή τους.

Ο Ντιρκ Χάουερ, διευθυντής της Υπηρεσίας του Διακονικού ιδρύματος για τους Ξένους, πιστεύει ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι παράνομοι μετανάστες είναι η ιατρική περίθαλψη. Υπάρχουν ασφαλώς αρκετοί γιατροί που εξετάζουν τέτοιους ασθενείς, όμως δεν είναι αυτονόητο: «το πρώτο ζήτημα που προκύπτει είναι: ποιός πληρώνει τη θεραπεία ή ακόμη χειρότερα τα νοσήλια; Το δεύτερο είναι ποιος γιατρός ή νοσοκόμος ‘στρατεύεται’ σε μια τέτοια υπόθεση. Το νομικό πλαίσιο δεν μας βοηθά. Πρόκειται για γκρίζα ζώνη. Ουδείς γνωρίζει, εάν είναι όντως παράβαση ένας γιατρός ή ένας νοσοκόμος να εξετάσει και να περιθάλψει παράνομους μετανάστες. Δηλαδή εάν ο γιατρός είναι υποχρεωμένος να τον δηλώσει στις αρχές».

Αρνητική εξαίρεση σε ολόκληρη την ΕΕ η Ελλάδα

Αυτή η γκρίζα ζώνη ταλαιπωρεί τους παράνομους μετανάστες, γι’ αυτό και σύμφωνα με στοιχεία των Γιατρών χωρίς Σύνορα στην ΕΕ μόνον το 25% από αυτούς έχουν πρόσβαση στο σύστημα υγείας της χώρας παραμονής.

Να θυμίσουμε επίσης ότι όλα σχεδόν τα κράτη μέλη της ΕΕ επιτρέπουν την περίθαλψη παράνομων μεταναστών, αλλά στην ουσία με τους περιορισμούς που επιβάλλουν την καθιστούν ανέφικτη. Θετικές εξαιρέσεις συνιστούν η Ιταλία και η Ισπανία όπου έχει πρόσβαση στο σύστημα υγείας αντιστοίχως το 55% και το 38,5% των παράνομων μεταναστών.

Η Ελλάδα συνιστά αρνητική εξαίρεση: είναι το μόνο κράτος - μέλος της ΕΕ που καθορίζει την παροχή υπηρεσιών σε αλλοδαπούς από γιατρούς ή νοσοκόμους ως «παράβαση καθήκοντος». Εξαιρούνται τα ανήλικα άτομα και τα επείγοντα περιστατικά.