Πενέλα, πόλη-πρότυπο υποδοχής προσφύγων

Τους τελευταίους δύο μήνες στην μικρή πόλη Πενέλα εγκαταστάθηκαν τρεις οικογένειες από τη Συρία. Η πόλη των 3.000 κατοίκων πλήττεται από την ανεργία, διαθέτει όμως μια σειρά από κρατικά διαμερίσματα που παραμένουν ακατοίκητα. Σε αυτά τα σύγχρονα διαμερίσματα μένουν τώρα οι εν λόγω οικογένειες. Το πρόγραμμα που φροντίζει για την υποδοχή των προσφύγων οργανώνεται από μια μη κυβερνητική οργάνωση και χρηματοδοτείται κατά ένα τρίτο από την ΕΕ. Σύμφωνα με την υπεύθυνη του προγράμματος Νατάλια Μπεκ υπάρχει ακόμη αρκετός χώρος για να φιλοξενηθούν περισσότεροι άνθρωποι. «Έχουμε δική μας μεταφράστρια, έναν ψυχολόγο, μια δασκάλα πορτογαλικών και τις καλύτερες διασυνδέσεις με τις αρχές. Όλα λειτουργούν».

Ωστόσο η Πορτογαλία βρίσκεται αντιμέτωπη με μια πρωτόγνωρη κατάσταση. Σε ένα σχολείο κοντά στην πόλη Πενέλα η ανθρωπολόγος Έλσα Λέχνερ μιλάει στους μαθητές για το θέμα των προσφύγων. «Πολλές φορές αντιμετωπίζουμε φόβο και άρνηση» τονίζει η κ. Λέχνερ. Έτσι, για παράδειγμα, μια μαθήτρια υποστηρίζει ότι η Πορτογαλία δεν χρειάζεται πρόσφυγες, αφού ανάμεσά τους μπορεί να βρίσκονται και τρομοκράτες.

Μια πρωτόγνωρη κατάσταση

Επί δεκαετίες η χώρα «εξήγε» μόνο εργατικό δυναμικό. Η κατάσταση έχει πλέον αντιστραφεί. Σύμφωνα με την ανθρωπολόγο, η Πορτογαλία δεν είναι έτοιμη να υποδεχθεί 4.500 πρόσφυγες.

Μέχρι τώρα κανείς δεν ήθελε να μεταναστεύσει στη φτωχή χώρα. Από την άλλη πλευρά η Πορτογαλία ήταν διατεθειμένη να δεχθεί πρόσφυγες μόνο εφόσον το επέτρεπε η οικονομική κατάσταση. Η αστυνομία αλλοδαπών αποφασίζει κατά το δοκούν για τις αιτήσεις ασύλου ενώ οι διαδικασίες που ακολουθεί είναι εντελώς αδιαφανείς.

Και ακόμη δεν είναι ξεκάθαρο πόσοι πρόσφυγες θα φτάσουν και πότε. Μέχρι πρόσφατα οι πορτογαλικές εφημερίδες, επικαλούμενες την αστυνομία, έγραφαν ότι οι Σύροι που βρίσκονται στην Ελλάδα και την Ιταλία προτιμούν να μεταφερθούν σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη. Μπορεί η αστυνομία να το αρνείται και να υποστηρίζει ότι μένει απλά να διευθετηθούν κάποιες γραφειοκρατικές λεπτομέρειες μέχρι να φτάσουν οι πρώτοι πρόσφυγες. Ωστόσο μέχρι στιγμής ο αριθμός των προσφύγων που έχουν φτάσει είναι πολύ μικρός.

Μοναδικό θετικό παράδειγμα παραμένει αυτό της πόλης Πενέλα, αν και η υπεύθυνη του προγράμματος ανησυχεί για το μέλλον του τόπου. «Σίγουρα θα ήταν καλύτερα να κατανεμηθούν οι νέοι πρόσφυγες σε όλη την περιοχή» λέει η κ. Μπεκ. Προς το παρόν όμως είναι πιο εύκολο να μείνουν στη συγκεκριμένη περιοχή όπου υπάρχουν διαθέσιμα διαμερίσματα ακόμη και αν εκεί υπάρχει ο κίνδυνος γκετοποίησης.

Γιόχεν Φάγκετ / Αλεξάνδρα Κοσμά