«Ποίηση από το Γκουαντάναμο»

Ο Μαρκ Φέιλκοφ, δικηγόρος των κρατουμένων στο Γκουαντάναμο, βρήκε πριν από δύο χρόνια σε γράμματα πελατών του κάτι που τον εξέπληξε: ποιήματα. Παρόλο που τα γράμματα ‘ψαλιδίζονται’ πάντα από τη λογοκρισία, τα ποιήματα κατάφεραν να περάσουν. Ο Φέιλκοφ ρώτησε συναδέλφους του, που υπερασπίζονται κρατούμενους του Γκουαντάναμο, και διαπίστωσε πως και εκείνοι είχαν βρει ανάμεσα σε επιστολές ποιήματα.

Ο δικηγόρος των κρατουμένων Μαρκ Φέιλκοφ θεώρησε πως τα ποιήματα αυτά πρέπει να τα διαβάσει όλος ο κόσμος γιατί: «μπορεί κανείς να συνειδητοποιήσει πως οι κρατούμενοι είναι και αυτοί άνθρωποι και ότι όσο και αν προσπαθούν να τους φιμώσουν, εκείνοι έχουν κάτι να μας πουν. Εφ’ όσον ως τώρα δεν είχαν τη δυνατότητα να παρουσιαστούν σε δικαστήριο, ώστε να ακουστούν, χρησιμοποίησαν το δρόμο της ποίησης ως εναλλακτική λύση και έτσι προέκυψε και η ιδέα έκδοσης ενός βιβλίου.»

Φυσικά τα πράγματα δεν ήταν τόσο απλά. Ενάμισι χρόνο χρειάστηκαν ο Φέιλκοφ και οι συνάδελφοί του μέχρι να καταφέρουν να αποσπάσουν την άδεια δημοσίευσης από το Πεντάγωνο. Από τα 40 ποιήματα εκδόθηκαν μόνο τα 22. Το υπουργείο Αμύνης των ΗΠΑ θεωρεί ότι τα ποιήματα είναι ένας έμμεσος τρόπος τρομοκρατικής δράσης από πλευράς των κρατουμένων, ενώ το Πεντάγωνο φοβάται πως οι στίχοι περιέχουν κρυφά μηνύματα. Σύμφωνα με τον δικηγόρο Φέιλκοφ αυτό δεν ισχύει: «δεν έχετε παρά να διαβάσετε τα ποιήματα. Δεν υπάρχει ούτε ίχνος κρυφού μηνύματος.»

Το αμερικανικό υπουργείο Αμύνης επέτρεψε τη δημοσίευση μόνο στην αγγλική γλώσσα, διότι η πολυσημία των λέξεων που χαρακτηρίζει τα αραβικά θεωρείται επικίνδυνη. Μερικά ποιήματα αποτελούν έκφραση θλίψης, άλλα οργής, τα περισσότερα όμως μιλούν με νοσταλγία για την οικογένεια, για τους φίλους και αγαπημένα πρόσωπα. Κανένα παράπονο για τις συνθήκες κράτησης, ούτε λέξη για την αδικία ή για το Γκουαντάναμο. Τα ποιήματα είναι τρόπος αντίστασης στις αντίξοες συνθήκες υποστηρίζει ο δικηγόρος των θυμάτων και εμπνευστής της έκδοσής τους: «οι κρατούμενοι είναι απομονωμένοι, πολλοί πέρασαν από βασανιστήρια. Άρχισαν να γράφουν για να μην τρελαθούν και για να διατηρήσουν έστω και λίγη από την αξιοπρέπειά τους.»

Το βιβλίο περαθέτει κάτω από κάθε ποίημα μια σύντομη βιογραφία των συνολικά 17 «ποιητών». Έτσι αποκτά κάθε ποίημα ένα πρόσωπο. Οι ποιητές - κρατούμενοι δεν ανήκουν πια στην ανώνυμη μάζα των συνολικά 360 κρατουμένων του Γκουαντάναμο. Κανένας τους εξάλλου δεν υπολόγιζε ποτέ σε δημοσίευση λέει ο δικηγόρος Μαρκ Φέιλκοφ: «κανένας από αυτούς του φυλακισμένους, τους ποιητές, δεν πετά βέβαια από τη χαρά του, επειδή εκδόθηκαν 22 ποιήματα στη δημοσιότητα. Ας μην ξεχνάμε πως πολλοί από αυτούς είναι έξι χρόνια χωρίς κατηγορία και δίκη στο Γκουαντάναμο. Αυτό που ελπίζουν είναι πως κάποτε θα δικαστούν επιτέλους.»

Από την ιστοσελίδα του Πανεπιστημίου σας παρουσιάζουμε σε ελεύθερη μετάφραση το ποίημα «Θάνατος» του Τζουμά Αντ-Ντοσσαρί. Ο 33χρονος Αντ-Ντοσσαρί βρίσκεται πάνω από πέντε χρόνια στο Γκουαντάναμο και από το 2003 σε πλήρη απομόνωση. Σύμφωνα με πληροφορίες του αμερικανικού στρατού έχει κάνει δώδεκα απόπειρες αυτοκτονίας:

«Πάρε το σώμα μου

Πάρε το σάβανο και τα απομεινάρια του κορμιού μου

Πάρε φωτογραφίες από το πτώμα μου

Μονάχο μες στον τάφο

Στείλ’ τα στον κόσμο

Στείλ’ τα στους δικαστές

Σε όσους έχουν συνείδηση

Στείλ’ τα σε όσους έχουν αρχές και είναι δίκαιοι

Κι ας σηκώσουν εκείνοι το βάρος της ενοχής στο εδώλιο του κόσμου,

την αθώα ψυχή,

Ας σηκώσουν εκείνοι το βάρος

κάτω από των παιδιών τους το βλέμμα,

της ιστορίας το βλέμμα

Το βάρος της αδικοχαμένης, της αναμάρτητης ψυχής

Της ψυχής που βασανίστηκε στα χέρια

Όσων δήθεν προστατεύουν την ειρήνη».