Ποια είναι η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης;

Στις Βρυξέλλες πραγματοποιείται σήμερα το απόγευμα η έκτακτη Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ με αντικείμενο την κάλυψη των δύο νέων πόστων που προβλέπει η Συνθήκη της Λισαβόνας. Μία από αυτές είναι η θέση του Ύπατου Εκπροσώπου για την κοινή εξωτερική πολιτική, ο οποίος θα αναλάβει πιθανότατα τα καθήκοντά του την 1η Δεκεμβρίου, οπότε αναμένεται να τεθεί σε ισχύ η μεταρρυθμιστική συνθήκη της ΕΕ. Η τελευταία προβλέπει και τη σύσταση της λεγόμενης Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης, η οποία έρχεται να στηρίξει το δύσκολο έργο του Ύπατου Εκπροσώπου.

Η νέα διπλωματική υπηρεσία της ΕΕ θα αποτελείται από υπαλλήλους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του Συμβουλίου και των κρατών - μελών. Το Συμβούλιο θα πρέπει να αποφασίσει πώς θα οργανώσει την υπηρεσία με βάση πρόταση του Ύπατου Εκπροσώπου που θα κατατεθεί κατόπιν διαβούλευσης με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και σύμφωνης γνώμης της Κομισιόν. Όπως εξηγεί η Κριστίνα Γκάλαχ, εκπρόσωπος του σημερινού Ύπατου Αρμοστή της ΕΕ για θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας Χαβιέ Σολάνα: "Με τον τρόπο αυτό θα μπορούμε να συνδυάζουμε καλύτερα τις πολιτικές μας δραστηριότητες με τις υποδομές που έχουμε στη διάθεσή μας. Παρότι είμαστε όλοι μέρος της ΕΕ, η σύνδεση αυτή είναι συχνά άνιση με αποτέλεσμα μια δράση να μπαίνει στο περιθώριο λόγω μιας άλλης δράσης".

Ο ρόλος του Ύπατου Εκπροσώπου

Επισήμως ο Ύπατος Εκπρόσωπος δεν μπορεί να ονομάζεται υπουργός Εξωτερικών, κυρίως έπειτα από τις ενστάσεις των Βρετανών. Ο ακριβής τίτλος του θα είναι "Ύπατος Εκπρόσωπος για την εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφαλείας και αντιπρόεδρος της Κομισιόν". Σημασία δεν έχουν οι τίτλοι, αλλά η ουσία, λέει η εκπρόσωπος των ευρωπαίων Πρασίνων στο Ευρωκοινοβούλιο Φραντσίσκα Μπράντνερ: "Το ερώτημα είναι εάν θα είναι κάποιος που γνωρίζει τη σύγχρονη έννοια της εξωτερικής πολιτικής, κάποιος που θα είναι σε θέση να τα βάλει με εθνικούς εγωισμούς και να αναλαμβάνει δικές του πρωτοβουλίες. Ο Σολάνα δεν έλαβε πολλές πρωτοβουλίες. Θα πρέπει λοιπόν να είναι κάποιος που θα κινείται μόνος του προς τα εμπρός. Από όλα αυτά θα εξαρτηθεί και η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης".

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επισημαίνει ότι η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης θα πρέπει να "συμπληρώνει τις διπλωματικές αντιπροσωπείες των κρατών - μελών χωρίς να τις θέτει υπό αμφισβήτηση". Οι ευρωπαϊκές πρεσβείες δεν πρόκειται σε καμία περίπτωση να αντικαταστήσουν τις εθνικές. "Όχι ότι αυτό θα ήταν κακό", λέει πολύ χαρακτηριστικά ο ευρωβουλευτής του γερμανικού Χριστιανοδημοκρτικού Κόμματος Κλάους Χάινερ Λένε, και διευκρινίζει: "Κατά την άποψή μου συχνά ορισμένες εθνικές διπλωματικές αντιπροσωπείες είναι περιττές. Σε πολλούς δεν αρέσει να το ακούνε αυτό, αλλά αυτή είναι η προσωπική μου άποψη".

Και προξενικές αρμοδιότητες;

Άγνωστο παραμένει προς το παρόν εάν η νέα υπηρεσία αναλάβει και προξενικές αρμοδιότητες και εκδίδει, για παράδειγμα, ευρωπαϊκές βίζες. Η Κριστίνα Γκάλαχ από τους Πράσινους εξηγεί:

"Προς το παρόν η Κομισιόν διαθέτει 130 γραφεία σε όλο τον κόσμο. Εάν δοθεί σε αυτές τις αντιπροσωπείες η δυνατότητα να εκπροσωπούν πολιτικά την Ένωση τότε θα αναβαθμιστεί ο ρόλος τους και οι δραστηριότητές τους θα γίνουν πιο αποτελεσματικές".

Τον Απρίλιο του 2010 ο νέος Ύπατος Εκπρόσωπος για την κοινή εξωτερική πολιτική θα παρουσιάσει στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τις ιδέες και προτάσεις του για την νέα υπηρεσία. Το έργο του κάθε άλλο παρά εύκολο: η νέα υπηρεσία θα πρέπει να έχει όσο το δυνατόν λιγότερα λειτουργικά έξοδα και να εκπροσωπεί φυσικά τα συμφέροντα και των "27"...

Susanne Henn Κώστας Συμεωνίδης

Υπεύθ. σύνταξης: Σταμάτης Ασημένιος