Ποιος και γιατί σκότωσε τον ‘αρχηγό’ Π. Μπακογιάννη;

Ο αναγνώστης θα πρέπει να φτάσει στο τέλος του βιβλίου «Ενέδρα στην οδό Ομήρου» (εκδ. Ηρόδοτος, 2009) για να δώσει τις δικές του απαντήσεις στο ερώτημα ποιός σκότωσε τον ‘αρχηγό’ και κυρίως γιατί; Από τις πρώτες σελίδες όμως εύκολα αντιλαμβάνεται την ταυτότητα του ‘αρχηγού’. Πρόκειται για ένα άτομο ταπεινής καταγωγής, υψηλών δυνατοτήτων και ακόμα μεγαλύτερων φιλοδοξιών, όπως αναφέρεται και στο οπισθόφυλλο του βιβλίου. Και πρόκειται για τη διαδρομή του από τα γραφεία του ελληνικού προγράμματος της Βαυαρικής Ραδιοφωνίας στο Μόναχο κατά τη διάρκεια της δικτατορίας μέχρι τα έδρανα της ελληνικής βουλής στην Αθήνα και τη δολοφονία του στις 26 Σεπτεμβρίου του 1989. «Δεν είναι ούτε μύθος, ούτε ιστορία, είναι ένα μείγμα αυτών των δύο», εξηγεί στη Ντόιτσε Βέλε ο συγγραφέας του βιβλίου, δημοσιογράφος Κώστας Πετρογιάννης. Τα ψευδώνυμα δεν εμποδίζουν τον αναγνώστη να αναγνωρίσει τους βασικούς πρωταγωνιστές.

Κοινός παρονομαστής για τη δολοφονία

Ο συγγραφέας δεν φιλοδοξεί να αποδείξει ποιός σκότωσε το Μπακογιάννη. Ξετυλίγει όμως σενάρια, όπως λέει, «πολύ πιθανά σενάρια και εκτιμήσεις που δεν απέχουν από την αλήθεια και δεν αποκλείω η αλήθεια να βρίσκεται και σε ένα συνδυασμό αυτών των σεναρίων». Το βασικό ερώτημα που θέτει το βιβλίο είναι, κατά πόσο η 17 Νοέμβρη χειραγωγήθηκε - με την πολιτική έννοια του όρου - για να οδηγηθεί στη δολοφονία του Μπακογιάννη.

Ήταν η εποχή με ανοιχτό το θέμα των αμερικανικών βάσεων στην Ελλάδα, μπροστά στη κατάρρευση του σοσιαλιστικού μπλοκ και λίγο πριν τον πόλεμο της Γιουγκοσλαβίας. Στη συγκυρία αυτή προστέθηκε η πολιτική στόχευση του «αρχηγού» για τον ελληνικό «ιστορικό συμβιβασμό» μεταξύ της δεξιάς και της κομμουνιστικής αριστεράς. Έτσι, κατά τον συγγραφέα, ο ‘αρχηγός’ κατέστη δυνητικός στόχος από πολλές «τελείως διαφορετικές πλευρές, υπήρχαν πολύ σοβαρά κίνητρα για την ενέργεια εναντίον του Μπακογιάννη και δεν αποκλείεται όλα αυτά να βρήκαν έναν κοινό παρονομαστή».

Η αμφίθυμη σχέση με τον ‘αρχηγό’

Ο Κώστας Πετρογιάννης έζησε από κοντά τον ‘αρχηγό’- ιδρυτή του Ελληνικού Προγράμματος του Μονάχου, του οποίου ο ίδιος διετέλεσε αργότερα διευθυντής επί 20 σχεδόν χρόνια. Παρακολούθησε τη δημοσιογραφική διαδρομή του ‘αρχηγού’ καθώς ήταν προϊστάμενός του, αλλά και τις πολιτικές στοχεύσεις την εποχή της δικτατορίας μολονότι δραστηριοποιούνταν σε αντίπαλα στρατόπεδα. Το πλαίσιο αυτό διαμόρφωσε «αμφίθυμη σχέση που άρχισε πολύ άσχημα, αλλά εξελίχτηκε και στη διάρκεια των δεκαετιών διαφοροποιήθηκε». Κινούνταν πάντα μεταξύ γοητείας και απόρριψης αλλά ο ‘αρχηγός’ παρέμεινε «μια πάρα πολύ ενδιαφέρουσα προσωπικότητα». Θυμάται την πρώτη φράση του επικήδειου από τη ραδιοφωνική εκπομπή του Μονάχου: «Ο Παύλος Μπακογιάννης ανήκε σε εκείνες τις προσωπικότητες που διαθέτουν ταυτόχρονα πολλούς εχθρούς και φίλους.»

Προσωπικές, ανθρώπινες ιστορίες

Το βιβλίο δεν έχει αξιώσεις ιστορικής έρευνας, τα πολιτικά γεγονότα είναι γνωστά. Η ιδιαιτερότητά του έγκειται στο ότι ο συγγραφέας τα διηθίζει μέσα από την προσωπική οπτική γωνία πραγματικών προσώπων, προσθέτει ψηφίδες από αντιδράσεις και συμπεριφορές τους.

Μέσα από τις «ανθρώπινες ιστορίες» αποκαλύπτονται στον αναγνώστη βασικά στοιχεία του χαρακτήρα τους. Και αυτό έχει τη σημασία του, καθώς δεν περιορίζεται μόνον στο Μπακογιάννη αλλά αναφέρεται και σε άλλα πρόσωπα, ορισμένα εκ των οποίων έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην πολιτική ζωή του τόπου. Κυρίως όμως ο συγγραφέας εστιάζει σε τρία πρόσωπα που θέλησαν να κυβερνήσουν την Ελλάδα: «Ο Μπακογιάννης από το παρασκήνιο μέσω του πεθερού του Μητσοτάκη, ο Άκης Τσοχατζόπουλος που έφτασε στο παρά πέντε το 1996 να κυβερνήσει τη χώρα και φυσικά η Ντόρα Μπακογιάννη, η οποία το επιδιώκει ακόμη».

Γιώργος Παππάς

Υπεύθ. σύνταξης: Μαρία Ρηγούτσου