«Πολιτισμικό ελαφρυντικό» για φόνο τιμής;

Ο αφγανικής καταγωγής Ίζα Σ. γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Γερμανία. Επί δυο χρόνια ο σήμερα 24χρονος διατηρούσε σχέση με την γερμανο-αμερικανίδα Τζολί Σ. Ο Ίζα απέκρυψε τη σχέση του από τους γονείς του, φοβούμενος ότι θα απέρριπταν τη σχέση με μια μη Αφγανή. Η Τζολίν έμεινε έγκυος και αρνήθηκε να κάνει έκτρωση. Ήθελα να μεγαλώσει μόνη της το παιδί, που σημαίνει ότι δεν θα είχε ισλαμική ανατροφή. Τον Φεβρουάριο του 2013 ο Ίζα Σ. σκότωσε τη φίλη του, καταφέροντάς της πολλαπλές μαχαιριές στην πλάτη.

Πριν από λίγες μέρες το Πρωτοδικείο του Βισμπάντεν καταδίκασε τον δράστη σε ισόβια κάθειρξη. Το αίτημα της εισαγγελίας και των πολιτικών εναγόντων, όμως, να αναγνωριστούν στον κατηγορούμενο επιβαρυντικές περιστάσεις, δεν έγινε δεκτό από τους δικαστές. Στην περίπτωση αυτή δεν θα ήταν δυνατή η πρόωρη αποφυλάκισή του μετά από 15 χρόνια. Στην αιτιολογία του, το δικαστήριο αναφέρθηκε στην «ασταθή προσωπικότητα» του δράστη, υπογραμμίζοντας όμως παράλληλα ότι «εξαιτίας της πολιτισμικής και θρησκευτικής του καταγωγής βρισκόταν σε δίλημμα».

Εξοργισμένοι οι γονείς

Η αιτιολογία αυτή εξόργισε τους γονείς του θύματος. Δικαίως, όπως σχολιάζει η δικηγόρος Μπίργκιτ Μπιλ, η οποία έχει παρακολουθήσει πολλές παρόμοιες δίκες. «Ειπώθηκε ότι ο δράστης έχει ασταθή προσωπικότητα. Τελεία. Στη συνέχεια ειπώθηκε ότι το έγκλημα δεν διαφέρει από άλλες περιπτώσεις δολοφονίας και ότι θα πρέπει να διαπιστωθεί εάν υπάρχουν επιβαρυντικές περιστάσεις. Τότε γιατί προστέθηκε αυτή η δεύτερη πρόταση; Δεν το καταλαβαίνω», είπε προς τη Deutsche Welle η δικηγόρος, εκτιμώντας ότι δεν έπρεπε να έχει συμπεριληφθεί η δεύτερη αυτή πρόταση των δικαστών, καθώς με τον τρόπο αυτό εκφράζεται ότι οι μετανάστες έχουν ένα «πολιτισμικό μπόνους».

Την άποψή της συμμερίζεται και ο καθηγητής Νομικής στο Πανεπιστήμιο του Έρλανγκεν, Ματίας Ρόχε: «Θα πρέπει να δει κανείς προσεκτικά την επιχειρηματολογία του δικαστηρίου. Θα ήταν εξαιρετικά ασυνήθιστο να πει το δικαστήριο γενικά ότι έλαβε αυτή την απόφαση επειδή ο κατηγορούμενος έχει αφγανικές ρίζες και ως εκ τούτου είναι εγκλωβισμένος σε αυτό τον πολιτισμό». Προσωπικοί λόγοι όμως, όπως διευκρίνισε προς τη DW, θα πρέπει να λαμβάνονται πάντοτε υπόψη, εάν, για παράδειγμα, φοβόταν ότι μπορούσε να χάσει τελείως τον κοινωνικό του περίγυρο.

Επικρίσεων συνέχεια

Από την άλλη πλευρά βέβαια, όπως εξηγεί ο νομικός, η νομοθεσία είναι ξεκάθαρη όσον αφορά τους φόνους τιμής. «Αυτό που δεν επιτρέπεται, είναι να τιμωρείται κανείς λιγότερο ή περισσότερο λόγω θρησκευτικής η πολιτισμικής καταγωγής». Έτσι τουλάχιστον απεφάνθη το Ομοσπονδιακό Ακυρωτικό Δικαστήριο το 2004. Στο Βίσμπαντεν όμως οι δικαστές φαίνεται πως έδωσαν μια διαφορετική ερμηνεία.

Την απόφαση των δικαστών επέκρινε και ο επικεφαλής του Κεντρικού Συμβουλίου των Μουσουλμάνων στη Γερμανία Αϊμάν Μάζεκ. «Δεν μπορώ να χαιρετίσω το γεγονός ότι ελήφθησαν υπόψη (σ.σ. οι πολιτισμικές ιδιαιτερότητες). Δεν νομίζω να προβλέπεται κάτι τέτοιο στο ποινικό μας δίκαιο». Όπως τονίζει, το Κεντρικό Συμβούλιο είναι έκπληκτο όταν σε παρόμοιες υποθέσεις λέγεται κάθε φορά ότι πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ο πολιτισμικός παράγοντας. Δεν υπάρχει κάποιο πολιτισμικό ή και θρησκευτικό ελαφρυντικό όταν παραβιάζονται ανθρώπινα δικαιώματα ή όταν ένας άνθρωπος παραβιάζει τον ποινικό κώδικα». Όπως υπογραμμίζει ο Αϊμάν Μάζεκ, «δεν θα πρέπει να χαρακτηρίζουμε αυτά τα εγκλήματα φόνους τιμής». Σε καμία περίπτωση, σύμφωνα με τον ίδιο, δεν μπορεί να τα συνδέει κανείς με το Ισλάμ.

Günther Birkenstock / Κώστας Συμεωνίδης

Υπεύθ. Σύνταξης: Σταμάτης Ασημένιος