Πρέσβης σε περίοδο έντασης

Δεν είναι πολλοί οι ξένοι διπλωμάτες που φεύγοντας από το Βερολίνο τους απονέμεται παράσημο. Σε αντίθεση με άλλες χώρες, η Γερμανία δίνει διακρίσεις με το σταγονόμετρο, πολύ περισσότερο όταν η απονομή γίνεται από τον ίδιο τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Αυτής ακριβώς της ιδιαίτερης μεταχείρισης έτυχε ο έλληνας πρέσβης στο Βερολίνο Δημήτρης Ράλλης στο τέλος της θητείας του. Κατά την παρασημοφόρηση, ο πρόεδρος της Δημοκρατίας Γιοάχιμ Γκάουκ, αιτιολογώντας την απονομή του ‘Μέγα Σταυρού της Αξίας του Τάγματος της Αξίας της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας’, τόνισε ότι γίνεται “σε αναγνώριση της ιδιαίτερης συμβολής του κ. Ράλλη στη βελτίωση των ελληνογερμανικών σχέσεων κατά της διάρκειας της θητείας του στο Βερολίνο”.

Διπλωμάτης στην κρίση

Η τυπική αυτή διατύπωση κρύβει μια ουσιαστική διάσταση: ο Δημήτρης Ράλλης ανέλαβε τα καθήκοντά του ως πρέσβης στο Βερολίνο, το Μάιο του 2010, δηλαδή σε μια στιγμή όπου οι ελληνική κρίση είχε αρχίσει να παίρνει δραματικές διαστάσεις. Ο κ. Ράλλης θυμάται: “Η πρώτη μεγάλη δυσκολία την οποία συνάντησα ήταν ο χείμαρρος των αρνητικών επικρίσεων για την Ελλάδα και τους Έλληνες. Επρόκειτο για επικρίσεις που σε πάρα πολύ μεγάλο βαθμό ήταν αδικαιολόγητες.”

Τις επικρίσεις αυτές τις δέχονταν κυρίως από απλούς γερμανούς πολίτες, είτε τηλεφωνικώς, είτε με e-mail, είτε ακόμη στο δρόμο καθώς χάρη στις συχνές του εμφανίσεις στα μέσα ενημέρωσης είχε γίνει αναγνωρίσιμος. Βέβαια και παλιότερα ως έλληνας πρέσβης στην Κύπρο είχε βιώσει την εμπειρία να είναι ευρύτερα γνωστός στην κοινή γνώμη, αλλά αυτό που έζησε στη Γερμανία ήταν πρωτόγνωρο. Στη διπλωματική γλώσσα, την οποία άριστα κατέχει ο κ. Ράλλης, κάνει λόγο για “δύσκολες φάσεις” τις οποίες πέρασε και για καταστάσεις που “δεν ήταν πάντα απλές”. Πρόθεσή του έναντι των συνομιλητών του ήταν πάντα να δώσει... “...να καταλάβουν όσο γίνεται καλύτερα τις παραμέτρους που επηρεάζουν την κατάσταση στην Ελλάδα και τις τεράστιες προσπάθειες και θυσίες που κατέβαλε ο ελληνικός λαός.”

Άψογη συνεργασία

Η προσπάθεια αυτή κατά το πρώτο διάστημα της θητείας του Δημήτρη Ράλλη έμοιαζε, για έναν παρατηρητή, λίγο σαν δονκιχωτισμός καθώς η εικόνα της Ελλάδας στη Γερμανία ήταν κακή και η αξιοπιστία της χώρας υπό αμφισβήτηση. Ο ίδιος θεωρεί, ενδεχομένως, τον δυσκολότερο παράγοντα εκείνης της περιόδου “ότι κανείς δεν ήξερε στην ΕΕ ούτε πώς θα εξελιχθεί η κρίση αλλά και ούτε πώς θα έπρεπε να αντιμετωπιστεί.” Σε αντίθεση όμως με αυτά που έχουν γραφτεί και ειπωθεί αυτήν την τριετία για τις ελληνογερμανικές σχέσεις, ο κ. Ράλλης έχοντας σε καθημερινή βάση στενή επαφή με γερμανούς αξιωματούχους στην κυβέρνηση, στις κρατικές υπηρεσίες και στην πολιτική, επιμένει ότι οι σχέσεις του ήταν, τουλάχιστον σε ότι αφορά στο επικοινωνιακό επίπεδο, άψογες: “Δεν υπήρξε ούτε μια φορά που να ζητήσω να συζητήσω με έναν οποιονδήποτε γερμανό συνομιλητή και να μην είχα άμεσα αυτήν τη δυνατότητα.”

Αλλά και σε θέματα ουσίας υπήρχε συνεργασία. Σε αυτό το σημείο ο κ. Ράλλης αναφέρεται στην εταιρική σχέση για την οποία είχαν συμφωνήσει το Μάρτιο του 2010 η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ με τον τότε πρωθυπουργό Γιώργο Παπανδρέου, μια σχέση που όχι μόνον στηρίζεται από τον σημερινό πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά, αλλά “της έχει δοθεί νέα ώθηση και δυναμική”. Ας σημειωθεί ότι πρόκειται για μια προνομιούχο και πρωτότυπη σχέση που η Γερμανία δεν διατηρεί με καμία άλλη χώρα και που αφορά στη διακρατική συνεργασία σε επίπεδο υπουργείων, περιφερειών και δήμων.

Η εκκρεμότητα του κτηρίου της πρεσβείας

Ερχόμενος στο Βερολίνο ο Δημήτρης Ράλλης είχε την εντολή να επιβλέψει την ανακαίνιση του παλιού κτηρίου της ελληνικής πρεσβείας. Και στην αρχή όλα φαίνονταν ότι στη διάρκεια της θητείας του θα ολοκληρώνονταν οι εργασίες στο κτήριο, θα μετακόμιζαν όλες οι υπηρεσίες της πρεσβείας εκεί και θα εξοικονομούσε κατά αυτόν τον τρόπο το ελληνικό δημόσιο το ενοίκιο που ανέρχεται μηνιαίως στα 70.000 ευρώ. Ο κ. Ράλλης:

“Όταν έφτασα εδώ είχαν μόλις αρχίσει οι εργασίες αποκατάστασης του κτηρίου. Ήλπιζα ότι στη διάρκεια της θητείας μου θα είχε ολοκληρωθεί αυτή η προσπάθεια ούτως ώστε η ελληνική πρεσβεία να επιστρέψει στο κτήριο το οποίο εγκατέλειψε το 1941 όταν διακόπηκαν οι διπλωματικές σχέσεις λόγω της εισβολής των γερμανικών στρατευμάτων στην Ελλάδα. Είναι σχεδόν έτοιμο, δεν μένουν παρά μόνον ελάχιστες εργασίες να γίνουν. Ελπίζω να ολοκληρωθούν γρήγορα.”

Παρά τις δεσμεύσεις που είχε αναλάβει στο συμβόλαιό της με το δημόσιο, η ελληνική κατασκευαστική εταιρεία δεν παρέδωσε όπως αρχικά όφειλε το κτήριο “με το κλειδί στο χέρι” στις 12 Απριλίου 2012 (βλ. σχετικό άρθρο στη DW, 15.7.2011)

Η εντολή αυτή που είχε λάβει δεν είναι όμως ο μοναδικός λόγος για την ιδιαίτερη σχέση που έχει ο 61χρονος διπλωμάτης με το κτήριο της πρεσβείας. Το πρώτο του διπλωματικό πόστο στο εξωτερικό τον είχε οδηγήσει το 1977 σε ηλικία μόλις 26 ετών στην ελληνική πρεσβεία του Ανατολικού Βερολίνου, πρωτεύουσα της τότε Λαοκρατικής Δημοκρατίας της Γερμανίας, όπου είχε υπηρετήσει τέσσερα χρόνια. Από εκείνη την εποχή γνωρίζει το παλιό κτήριο της πρεσβείας και θα ήταν για αυτόν μια μεγάλη ικανοποίηση εάν στο τελευταίο του πόστο στο εξωτερικό, που τυχαίνει να είναι το ίδιο με αυτό στην αρχή της διπλωματικής του καριέρας, έκλεινε αυτήν την εκκρεμότητα. Αυτό δεν στάθηκε δυνατόν, αλλά συνέβη κάτι άλλο:
“26 ετών, όταν πρωτοήρθα, το Βερολίνο ήταν μια πόλη χωρισμένη στα δύο με ένα τοίχος στη μέση, το οποίο σε τρόμαζε. Έβλεπες δύο τελείως διαφορετικούς κόσμους και διερωτόμουν εάν ποτέ θα ζούσες την επανένωση αυτής της πόλης.”

Ούτε ίδιος, αλλά ούτε και κανένας άλλος πίστευε τότε στα σοβαρά ότι θα μπορούσε να υπάρξει αυτή η εξέλιξη. Αλλά η ζωή κρύβει και εκπλήξεις…


Παναγιώτης Κουπαράνης, Βερολίνο

Υπεύθ. σύνταξης: Κώστας Συμεωνίδης