Προς απαγόρευση οι εκπομπές υδραργύρου

2.000 τόνοι υδραργύρου απελευθερώνονται κάθε χρόνο στο περιβάλλον. Πρόκειται για ένα εξαιρετικά τοξικό μέταλλο, το οποίο δεν διασπάται και περνά μέσω του νερού αναλλοίωτο στην τροφική αλυσίδα. Ο υδράργυρος προσβάλλει το καρδιαγγειακό σύστημα, ενδέχεται δε να προκαλέσει νεφρική και αναπνευστική ανεπάρκεια, ενώ σε εξαιρετικές περιπτώσεις επιφέρει ακόμη και τον θάνατο.

Αυτή την εβδομάδα διεξάγεται στην Γενεύη υπό την αιγίδα του ΟΗΕ ο πέμπτος και καθοριστικός κύκλος διαπραγματεύσεων μεταξύ 147 κρατών για μία συμφωνία που θα προστατεύει αποτελεσματικότερα τον άνθρωπο αλλά και το περιβάλλον από τον υδράργυρο. «Ελπίζουμε ότι αυτές οι διαπραγματεύσεις να καρποφορήσουν ώστε να καταλήξουμε σε μια ισχυρή διεθνή συμφωνία, η οποία θα συμβάλει στη μείωση της ρύπανσης από τον υδράργυρο» είπε στην DW η Σάρα Χόιζερ από την γερμανική περιβαλλοντική οργάνωση BUND. Στην πράξη κάτι τέτοιο σημαίνει την απαγόρευση αδειοδότησης νέων ορυχείων ενώ πολλά από τα ήδη υπάρχοντα που κρίνονται επιβλαβή ενδέχεται να κλείσουν. Επίσης ένας άλλος στόχος είναι και η μείωση της χρήσης υδραργύρου στη βιομηχανία.

Ανθρώπινα δικαιώματα «εναντίον» υδραργύρου

Το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (HRW) εκτιμά ότι περίπου 13 εκατομμύρια άτομα την ημέρα εκτίθενται σε απαγορευτικές για τον ανθρώπινο οργανισμό ποσότητες υδραργύρου σε πολλά ορυχεία -κυρίως χρυσού- στις αναπτυσσόμενες χώρες Αφρικής και Ασίας. Iιδιαίτερα ευάλωτα στις βλαβερές επιπτώσεις των βαρέων μετάλλων είναι τα παιδιά, που συχνά εργάζονται στα ορυχεία. Κατά την εξόρυξη χρυσού έχουν διπλασιαστεί οι διαρροές υδραργύρου από το 2005, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του Περιβαλλοντικού Προγράμματος UNEP των ΗΕ.

Σύμφωνα με το HRW η νέα σύμβαση θα περιλαμβάνει ειδικό κεφάλαιο για τους κινδύνους που εγκυμονεί ο υδράργυρος καθώς και μέτρα που πρέπει να ληφθούν για την προστασία της δημόσιας υγείας και ειδικότερα της υγείας των εργαζομένων σε ορυχεία και στη βαριά βιομηχανία. Πρόκειται για ένα ζήτημα που στις αναπτυγμένες δυτικές κοινωνίες συχνά παραγκωνίζεται, τη στιγμή που στον αναπτυσσόμενο χάνονται ζωές.

Ασία και Ευρώπη σε αναζήτηση λύσεων

Σχεδόν οι μισές από τις παγκόσμιες εκπομπές υδραργύρου προέρχονται από την Ασία. Εκτός από τα ορυχεία και οι σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας είναι συνήθως εδώ ανεπαρκώς εξοπλισμένοι με συστήματα φιλτραρίσματος. Τα τελευταία 100 χρόνια οι ποσότητες υδραργύρου που προέρχονται από ανθρώπινες δραστηριότητες διπλασιάστηκαν στους παγκόσμιους υδάτινους πόρους σύμφωνα με την UNEP. Η Κίνα και η Ινδία έχουν ως στόχο στη Γενεύη να θέσουν όρια στις εκπομπές υδραργύρου, παρά τις καθυστερήσεις πολλών δυτικών χωρών στη λήψη αποφάσεων, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Γραφείο Περιβάλλοντος.

Ένα επιπρόσθετο ζήτημα είναι και η χρηματοδότηση αντίστοιχων νομοθετικών πλαισίων και προγραμμάτων για την απαγόρευση του υδραργύρου. «Το ζήτημα της οικονομικής στήριξης για τις αναπτυσσόμενες χώρες είναι ζωτικής σημασία, αλλά είναι επίσης βέβαιο ότι θα πρέπει πρώτα να καθοριστεί ο τρόπος», λέει η κ. Έλενα Λυμπερίδη-Σετίμο από το Ευρωπαϊκό Γραφείο Περιβάλλοντος. Κι ενώ η ΕΕ έχει καταφέρει να μειώσει σημαντικά τις επιβλαβείς εκπομπές της, για τον αναπτυσσόμενο κόσμο το «φορτίο» φαντάζει ακόμη βαρύ. Σε κάθε περίπτωση μία διεθνής σύμβαση για τον υδράργυρο θα έθετε τις βάσεις και για άλλες αντίστοιχες διεθνείς δεσμεύσεις για τη μείωση εκπομπών επιβλαβών ουσιών, παράγωγων της ανθρώπινης δραστηριότητας στο περιβάλλον.

Mirjam Gehrke / Δήμητρα Κυρανούδη

Υπεύθ. σύνταξης: Στέφανος Γεωργακόπουλος