Σπάνια γερμανικά μήλα υπό απειλή

Τα μήλα είναι από τα πιο αγαπητά φρούτα. Οι ποικιλίες τους είναι αναρίθμητες. «Στη Γερμανία υπάρχουν 3.000 με 5.000 διαφορετικές ποικιλίες» ανέφερε σχετικά στη DW η βοτανολόγος Μπάρμπαρα Μπουγιόν σημειώνοντας ότι «πολλές αρχέγονες ποικιλίες μήλων βρίσκονται υπό εξαφάνιση διότι η σύγχρονη βιομηχανία παραγωγής τροφίμων απλά δεν τις χρειάζεται». Σπάνιες ποικιλίες μήλων που καλλιεργούνται εδώ και αιώνες σε γερμανικά εδάφη, όπως η Reinette de Champagne ή τα Zuccalmaglios της οικογένειας των Μalus Domesticus είναι ολοένα πιο δυσεύρετες.

Όπως σημειώνει η γερμανίδα βοτανολόγος, στο παρελθόν, πριν από τη διάδοση του καταψύκτη αλλά και του φούρνου, οι άνθρωποι συνήθιζαν να καλλιεργούν στα σπίτια τους διάφορα είδη μήλων: άλλα για να τα τρώνε ωμά και άλλα για να τα χρησιμοποιούν στα γλυκά και τα φαγητά. Οι διάφορες ποικιλίες που ευδοκιμούσαν στη Γερμανία ωρίμαζαν σε διαφορετικές εποχές, με αποτέλεσμα τα γερμανικά νοικοκυριά να έχουν πάντα φρέσκα μήλα από το τέλος του καλοκαιριού μέχρι τον χειμώνα. Ωστόσο αυτή η μεγάλη ποικιλομορφία χάθηκε με την εκβιομηχάνιση της αγροτικής παραγωγής. «Σήμερα οι έμποροι μήλων επιλέγουν φρούτα που είναι κόκκινα, γλυκά και ευπαρουσίαστα για να ικανοποιήσουν τις υψηλές απαιτήσεις των καταναλωτών», λέει η Μπουγιόν.

Κομμάτι της γερμανικής αγροτικής παράδοσης

Όπως σημειώνει η γερμανίδα βοτανολόγος, τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια ευαισθητοποίηση με στόχο τη διατήρηση των αρχέγονων γερμανικών μήλων. Αν και οι προσπάθειες αυτές γίνονται με κρατικά κονδύλια, τα υβριδικά φυτώρια βρίσκονται ακόμη σε εμβρυακό στάδιο, ενώ στηρίζονται κυρίως σε ιδιωτικές πρωτοβουλίες. «Παλιά οι περισσότερες γερμανικές πόλεις είχαν δημόσιους οπωρώνες στα περίχωρά τους», εξηγεί η Μπουγιόν. «Κάτω από τα δέντρα βοσκούσαν πρόβατα και αγελάδες και κάθε πολίτης μπορούσε ελεύθερα να μαζέψει φρούτα». Αυτή η εικόνα ανήκει πλέον στο ειδυλλιακό παρελθόν. «Εκεί που βρίσκονταν οι οπωρώνες, σήμερα είναι προάστια πόλεων και τα δέντρα δεν υπάρχουν πια». Η μαζική αστικοποίηση οδήγησε στην καταστροφή των οπωρώνων και συνεπώς στην εξαφάνιση σπάνιων ποικιλιών φρούτων.

Η γερμανίδα βοτανολόγος αισιοδοξεί πάντως ότι οι ποικιλίες αυτές θα μπορούσαν να διασωθούν μέσα από την επανέναρξη των καλλιεργειών σε δημόσια φυτώρια ή ακόμη σε ανοιχτούς χώρους πρασίνου στις πόλεις. Ωστόσο υπάρχουν ενστάσεις. Ο Χέρμπερτ Κλάες, επικεφαλής του τμήματος διαχείρισης πρασίνου στον δήμο Πότσνταμ αναφέρει σχετικά: «Δεν θα φυτέψουμε μηλιές κατά μήκος των δρόμων, θα προκληθεί χάος. Οι Γερμανοί δεν συνηθίζουν πια να κόβουν φρούτα από δέντρα σε κοινόχρηστους χώρους. Έτσι τα μήλα θα πέφτουν στο δρόμο ή σε παρκαρισμένα αυτοκίνητα». Από την άλλη ο Κλάες δεν είναι σύμφωνος ούτε με το πρότζεκτ της επαναλειτουργίας δημόσιων οπωρώνων. «Το δοκιμάσαμε στο Πότσνταμ, στους ιστορικούς οπωρώνες Αλεξαντρόφσκα, όπου ακόμη ευδοκιμούν εκατοντάδες σπάνιες μηλιές και αχλαδιές. Καλέσαμε τον απλό κόσμο να έρθει και να πάρει φρούτα αλλά δεν ανταποκρίθηκε στο κάλεσμα», λέει ο Κλάες. Κάπως έτσι το πείραμα του Πότσνταμ απέτυχε.

Ωστόσο παρά τις επικρίσεις των τοπικών αρχών γερμανοί βοτανολόγοι επιμένουν να υπογραμμίζουν την ανάγκη διατήρησης των σπάνιων γερμανικών μήλων. Για δύο επιπρόσθετους λόγους. Σύμφωνα με την Μπουγιόν η συστηματική καλλιέργεια σήμερα αυτών των ποικιλιών μπορεί να αυξήσει την ανθεκτικότητα των μήλων απέναντι σε κοινούς ιούς που πλήττουν τις σύγχρονες ποικιλίες. Όπως αναφέρει η γερμανίδα ειδικός, πολλές από τις αρχέγονες ποικιλίες αναπαράγονταν για πάνω από εκατό χρόνια χωρίς να προσβάλλονται από μύκητες, κι αυτό λόγω των ανθεκτικών γονιδίων τους. Ένας άλλος σημαντικός λόγος είναι ότι οι παλιές αυτές ποικιλίες διαθέτουν σπάνια φυσικά αρώματα και γεύσεις. Οι ειδικοί του χώρου μπορούν να τα χρησιμοποιήσουν ακόμη και σήμερα για να αναπτύξουν ενδιαφέρουσες νέες ποικιλίες μήλων.

Νιλς Τσίμερμαν / Δήμητρα Κυρανούδη