Στα Σούσα η συνεννόηση Ανατολής και Δύσης;

Ο Μέγας Αλέξανδρος ενέπνευσε πολλούς αιώνες και πολλούς λαούς, με τα εντυπωσιακά του κατορθώματα, με τους επεκτατικούς πολέμους του, με τις πολλές αρετές και τις πάμπολλες κακίες του. Ενέπνευσε και ουκ ολίγους ιστορικούς και μελετητές που εμπλούτισαν τις τελευταίες εκατονταετίες τη βιβλιογραφία με έρευνες και βιογραφίες του, για την πραγματική του προσωπικότητα και την αέναη συνέχειά της στην επικράτεια του μύθου. Και η ιστορία αυτή δεν έχει τελειωμό. Κρατάμε στα χέρια μας έναν φρεσκοτυπωμένο τόμο 655 σελίδων με τίτλο Αλέξανδρος ο Μέγας. Βίος και μύθος. Φέρει την υπογραφή του Αλεξάντερ Ντέμαντ, ομότιμου καθηγητή Αρχαίας Ιστορίας στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου. Κεφάλαια επί κεφαλαίων, ωραία επίδειξη μιας προσηνούς λογιοσύνης, που φέρνει τον αναγνώστη κοντά στο ιστορικό αντικείμενο και στη συνέχεια τον εισάγει στα μετά θάνατον του ήρωα, στις διακυμάνσεις της πρόσληψης του Αλέξανδρου που έφεραν οι κατοπινοί αιώνες.

Τρικούβερτος γάμος μεταξύ Δύσης και Ανατολής;

Διότι αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάμε, η κάθε εποχή διαβάζει τον Αλέξανδρο σύμφωνα με τα δικά της ενδιαφέροντα και αιτήματα. Ενδεικτικά μόνο να θυμηθούμε τον μεγάλο Γερμανό ιστορικό του 19ου αιώνα Γιόχαν Γκούσταβ Ντρόιζεν που ανακάλυψε και ανέδειξε τον Αλέξανδρο ως μακρινό πρότυπο του Πρώσου αυτοκράτορα, ο οποίος καλούνταν, έστω και όχι από όλους, να ενώσει τα κατακερματισμένα γερμανικά κρατίδια της εποχής του. Όπως ο Αλέξανδρος είχε ενώσει τα ελληνικά φύλα στη δική του εποχή. Και ο Αλέξανδρος του Ντέμαντ; Άλλα τα σημερινά προβλήματα και αιτήματα και ανάλογα διαφορετική η ανάγνωση του Αλέξανδρου και του έργου του. Σήμερα που συζητιέται κατά κόρον η πραγματική ή υποθετική αντιπαλότητα Ανατολής και Δύσης, σήμερα που χύνεται πολύ μελάνι για την ένταξη ή μη ένταξη των μουσουλμάνων μεταναστών στις ευρωπαϊκές κοινωνίες, αίφνης ο κατακτητής εκείνος της Ανατολής μετασχηματίζεται ελαφρά σε διαμεσολαβητή προς την Ανατολή. Τρανό παράδειγμα στο βιβλίο του Ντέμαντ ο τρικούβερτος γάμος στα Σούσα: τότε που ο μέγας στρατηλάτης υποχρέωσε δέκα χιλιάδες υπερήφανους και ψηλομύτες Μακεδόνες να παντρευτούν δέκα χιλιάδες Περσίδες. Εκείνο το μέτρο για την εδραίωσης της μακεδονικής κυριαρχίας σε τόπους ξένους και εχθρικούς μπορεί να εκληφθεί από τη σημερινή οπτική σαν γενναιόδωρη προσφορά στη συνεννόηση των λαών.

Βραβείο Αλεξάνδρου για τη συνεννόηση των λαών;

Δέκα χιλιάδες ευρωπαϊκοασιατικά ζευγάρια εν μια νυκτί, αναφωνεί ενθουσιασμένος ο κριτικός της Süddeutsche Zeitung του Μονάχου παρουσιάζοντας το βιβλίο του Ντέμαντ. Σημειωτέον και ο κριτικός καθηγητής λατινικής φιλολογίας στο πανεπιστήμιο, όχι αδαής δημοσιογραφίσκος. Και καταλήγει με τα εξής ενθουσιώδη: «Είναι απελπιστικά λίγα αυτά που συνδέουν σήμερα Ανατολή και Δύση. Στη μορφή του Αλεξάνδρου υπάρχει κρυμμένο το δυναμικό μιας κοινής παράδοσης που τόσο χρειαζόμαστε. Όπως σήμερα κάθε χρόνο απονέμεται στο Άαχεν το Βραβείο Καρλομάγνου που επικυρώνει τη συμφιλίωση των προαιώνιων εχθρών Γαλλίας και Γερμανίας, μπορεί στο μέλλον να υπάρξει ένα Βραβείο Αλεξάνδρου που να απονέμεται κάθε χρόνο στη Αλεξάνδρεια, εκεί που σίγουρα βρίσκεται ο τάφος του, κι ας μην έχει εντοπιστεί ακόμα.»

Σπύρος Μοσκόβου

Υπεύθ. σύνταξης: Βιβή Παπαναγιώτου