Στη μνήμη του ιστορικού της ελληνορωμαϊκής αρχαιότητας Καρλ Κριστ

Το ενδιαφέρον για μας είναι ότι ο Κριστ δεν υπήρξε μελετητής της γερμανικής ιστορίας, αλλά καθηγητής αρχαίας ελληνικής και ρωμαϊκής ιστορίας στο πανεπιστήμιο του Μάρμπουργκ. Έτσι γίνεται συνήθως: οι Γερμανοί θρηνούν τους μεγάλους φιλολόγους και ιστορικούς της αρχαιότητας σαν να ήταν φιλόλογοι και ιστορικοί του γερμανικού παρελθόντος. Ο Καρλ Κριστ λοιπόν, ο πολυγραφότατος: βιβλία για τη ρωμαϊκή ιστορία, την αρχαία νομισματολογία, τον Καίσαρα και τον Αννίβα, τη Σπάρτη και το Σύλλα, αλλά και μελέτες για την ίδια την ιστορία της ιστορικής επιστήμης. Ένα παράδειγμα, το εκτενές σύγγραμμα που εκδόθηκε το 1999 με τίτλο: «Ελλάς. Η ελληνική ιστορία και η γερμανική ιστορική επιστήμη». Εκεί ο Κριστ ανατρέχει στην ανακάλυψη της αρχαίας Ελλάδας από τον Βίνκελμαν και τον Γκαίτε, από το ρομαντικό πνεύμα σε μια εποχή που οι Γερμανοί διανοούμενοι αναζητούσαν πνευματικούς προγόνους. Έτσι κατέφυγαν στην αρχαία Ελλάδα, την αναγόρευσαν κοιτίδα τους, αλλά δεν την ονειρεύθηκαν μόνο, τη μελέτησαν με πάθος θεμελιώνοντας στην ουσία τις σύγχρονες αρχαιογνωστικές επιστήμες.

Ελληνικές φωτοσκιάσεις

Στον τομέα της ιστορίας ειδικά το πρόσωπο της αρχαίας Ελλάδας έπαιρνε διαφορετικές φωτοσκιάσεις, ανάλογα με την εποχή, ανάλογα με τα εκάστοτε αιτήματα της γερμανικής κοινωνίας. Τον 19ο αιώνα για παράδειγμα ο Γιόχαν Γκούσταβ Ντρόιζεν συνέλαβε τον Αλέξανδρο ως πρότυπο του Πρώσου βασιλιά που είχε την αποστολή να ενώσει τα γερμανικά φύλα και να οδηγήσει στη γερμανική ενότητα. Ή τον εικοστό αιώνα, άλλο παράδειγμα, μια σειρά ιστορικών της ναζιστικής περιόδου ανέδειξαν τη Σπάρτη και τα δικά της ιδανικά ως πρότυπα της εποχής του ανερχόμενου εθνικοσοσιαλισμού. Για να το πούμε με άλλα λόγια, παραθέτοντας μια γνώμη του ίδιου του Καρλ Κριστ: η ιστορία δεν είναι το τετελεσμένο παρελθόν, αλλά αυτό που επενεργεί στο μέλλον.

Ο γερμανικός παράδεισος

Και το ελληνικό παρελθόν, όσο και αν εκ πρώτης όψεως μας ξενίζει, επενεργεί ακόμα στη γερμανική πνευματική ζωή, στη λογοτεχνία, στο θέατρο. Οι αρχαίοι μύθοι αποτελούν κάθε τόσο υλικό νέων ερμηνειών και σύγχρονων εκδοχών, στις ψυχές υπάρχει μια ιδιότυπη νοσταλγία για μια απολεσθείσα αρκαδική ισορροπία που ίσως, κάπως, έστω και λίγο και συμβολικά, έστω και μόνο διανοητικά επανευρεθεί. Ναι, ο απολεσθείς και αναζητούμενος γερμανικός παράδεισος λέγεται Ελλάδα. Μέσα στη Γερμανία των μακντόναλντς, της υπερκατανάλωσης, των φαινομένων εξαμερικανισμού της καθημερινότητας μας το θύμισαν πάλι οι εκτενείς νεκρολογίες στη μνήμη του γεραρού καθηγητού Καρλ Κριστ σε περίοπτη θέση στις μεγάλες γερμανικές εφημερίδες που πουλούν καθημερινά πολλές εκατοντάδες χιλιάδες φύλλα.