1. Μετάβαση στο περιεχόμενο
  2. Μετάβαση στο κύριο μενού
  3. Μετάβαση σε περισσότερους ιστοτόπους της DW

Συναυλία για τα 90χρονα του Μ. Θεοδωράκη

Στέφανος Γεωργακόπουλος17 Ιουλίου 2015

Η Βρέμη γιόρτασε τα 90ά γενέθλια του Μ. Θεοδωράκη με δύο συναυλίες του Canto General σε ποίηση του Χιλιανού νομπελίστα Πάμπλο Νερούδα. Σολίστ ήταν η Μαρία Φαραντούρη και ο Πέτρος Πανδής.

https://p.dw.com/p/1G0Kz
Εικόνα: AP

Με δύο συναυλίες του Canto General των Μίκη Θεοδωράκη και Πάμπλο Νερούδα η πόλη της Βρέμης τίμησε τα 90 χρόνια από τη γέννηση του μεγάλου έλληνα συνθέτη. Οι συναυλίες στις 12 και 13 Ιουλίου συνέπεσαν με τα 111 χρόνια από τη γέννηση του Χιλιανού νομπελίστα ποιητή, αλλά και τα 40 χρόνια από την πρώτη παρουσίαση του Canto General το 1975 στην Ελλάδα.

Η πρώτη συναυλία έγινε σε κλίμα αγωνίας για την έκβαση των διαπραγματεύσεων Ελλάδας και πιστωτών στις Βρυξέλλες. Η συμφωνία επιτεύχθηκε τελικά το πρωί της 13ης Ιουλίου. Εύλογο ότι στις ομιλίες τους λίγο πριν την πρώτη συναυλία τόσο ο αρχιμουσικός Τίμ Γκίντερ, όσο και η εντεταλμένη του ομόσπονδου κρατιδίου της Βρέμης στο Βερολίνο Ουλρίκε Χίλερ αναφέρθηκαν στις επιπτώσεις της κρίσης στον ελληνικό λαό εκφράζοντας την αλληλεγγύη τους. Η κ. Χίλερ τόνισε μάλιστα ότι η σοσιαλδημοκρατική κυβέρνηση της Βρέμης απορρίπτει την πρόταση Σόιμπλε για πενταετή έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ. Εν μέσω χειροκροτημάτων από το κοινό που είχε κατακλύσει την ευαγγελική εκκλησία του St. Stephani υπογράμμισε ότι η Ελλάδα ανήκει στην Ευρώπη, όπως και η Ευρώπη ανήκει στην Ελλάδα.

Από την πλευρά του ο αρχιμουσικός Τίμ Γκίντερ που διηύθυνε τη χορωδία St. Stephanis, το Ensemble d´ accord, την ορχήστρα Canto General και τους σολίστ Μαρία Φαραντούρη και Πέτρο Πανδή τόνισε ότι «όταν προγραμματίστηκαν οι συναυλίες, κανείς δεν φαντάζονταν πόσο δραματικά επίκαιρες θα ήταν. Το Canto General είναι μανιφέστο για την ειρήνη και την δικαιοσύνη».

Μια ιστορική συνεργασία…..

Η μελοποίηση του Canto General (στα ελληνικά Γενικό Άσμα) ξεκίνησε το 1971. Ο Μίκης Θεοδωράκης βρίσκονταν τότε εξόριστος της χούντας στο Παρίσι και παρουσίασε τα πρώτα μέρη του έργου στον Πάμπλο Νερούδα, ο οποίος συγκινημένος από την μελοποίηση υπέδειξε ποια μέρη του έργου του επιθυμούσε να μελοποιηθούν. Στην πρώτη παρουσίαση στον χιλιανό ποιητή σολίστ ήταν η Μ. Φαραντούρη και ο Π. Πανδής, ο οποίος μίλησε στο μικρόφωνο της DW για τη συνεργασία Θεοδωράκη-Νερούδα: «Είχαμε δύο γίγαντες μπροστά μας. Διότι ο Μίκης εμπνεύστηκε από την γιγαντιαία ποίηση του Νερούδα. Όπως είναι ωκεανός μουσικής ο Μίκης, το ίδιο πράγμα είναι στην ποίηση ο Νερούδα. Και ξαφνικά όταν συναντούνται αυτοί οι δύο είναι…μαγεία…..».

Μαρία Φαραντούρη, Τιμ Γκίντερ και Πέτρος Πανδής
Μαρία Φαραντούρη, Τιμ Γκίντερ και Πέτρος ΠανδήςΕικόνα: DW/S. Georgakapoulos

Ο ενθουσιασμός, με τον οποίο υποδέχθηκε το γερμανικό κοινό το Canto General στη Βρέμη, μας ώθησε να ρωτήσουμε τη Μαρία Φαραντούρη αν ο πολιτισμός είναι τελικά η μόνη στερεή γέφυρα που είναι σε θέση να φέρει πιο κοντά Γερμανία και Ελλάδα, ιδίως αυτή την εποχή: «Θυμάμαι ήδη από τις δεκαετίες του ΄60 και του ’70, αλλά και σήμερα με τι αγάπη, τι αλληλεγγύη και με αισθήματα πολύ ζεστά, μας περιέβαλαν άνθρωποι που γνωρίζουν τον ελληνικό πολιτισμό, την αρχαία τραγωδία, την ποίηση, τους συγγραφείς, τον Καζαντζάκη, τον Ελύτη, τον Ρίτσο και βέβαια τον Μίκη Θεοδωράκη. Ο κόσμος στο εξωτερικό το καταλαβαίνει και δείχνει την αλληλεγγύη του, κάποιοι βγαίνουν στους δρόμους, μας ρωτούν…. Έρχονται, ακούνε την μουσική, την ποίηση του Canto General που είναι ένας ύμνος στην ελευθερία και την δημοκρατία».

Σχεδόν 65 χρόνια από την πρώτη έκδοση του Canto General στο Μεξικό το 1950 και περίπου 35 από την ολοκλήρωση της μελοποίησης από τον Μίκη Θεοδωράκη ρωτήσαμε τον Πέτρο Πάνδη κατά πόσο το έργο παραμένει επίκαιρο: «Όταν πήγα στο μουσείο του Λούβρου και ξαφνικά βλέπω μπροστά μου τη νίκη της Σαμοθράκης…τά έχασα…..2.500 χρόνια πριν. Ακούγεται λίγο κοινότοπο, αλλά δεν παύει να είναι αλήθεια. Το μεγάλο έργο τέχνης ζει και θα ζει μέσα στο χρόνο. Δεν υπάρχουν χρονικές αποστάσεις. Η Λειτουργία σε σι του Μπαχ ή τα κουαρτέτα εγχόρδων του Μπετόβεν….είναι μαγικές στιγμές του ανθρωπίνου είδους. Έτσι είναι και το Canto General».

Σχέση ζωής με το Canto General

Ζητήσαμε από την ερμηνεύτρια της πρώτης στιγμής Μαρία Φαραντούρη να συγκρίνει τις πρώτες παρουσιάσεις του έργου στη δεκαετία του ΄70 με εκείνες των τελευταίων ετών: «Τότε ήταν μαζί μας ο Θεοδωράκης. Μας φώτιζε, μας ενέπνεε και μας οδηγούσε. Είχαμε τον ενθουσιασμό της νιότης. Μετά από τόσα χρόνια γνωρίζεις καλύτερα το έργο, έχει ωριμάσει μέσα σου. Έχω την εντύπωση ότι έχω μια σχέση με το Canto General που δεν τελειώνει. Είναι μεγάλη τύχη να έχεις ένα τέτοιο μουσουργό δίπλα σου και να σε έχει προικίσει με σπουδαία τραγούδια, με έργα όπως το Canto General, το Μάουτχαουζεν, το Πνευματικό Εμβατήριο, την Κατάσταση Πολιορκίας, αλλά και τους κύκλους τραγουδιών. Είμαι τυχερή που έζησα την πιο δημιουργική περίοδο του Μίκη Θεοδωράκη».

Συναυλία του Canto General στην εκκλησία St. Stephani, Βρέμη
Συναυλία του Canto General στην εκκλησία St. Stephani, ΒρέμηΕικόνα: DW/S. Georgakapoulos

Στη συνέντευξη μετά το τέλος των συναυλιών ο Πέτρος Πανδής μας μετέφερε την αγωνία του συνθέτη Μίκη Θεοδωράκη για το πως πήγαν οι συναυλίες στη Βρέμη, καθώς και για τις αντιδράσεις του κοινού: «Όσο διαρκούσε η συναυλία μας, ο Μίκης παρέμεινε ξάγρυπνος γιατί ήθελε να μάθει τι έγινε στην Βρέμη. Και με την Ελλάδα υπάρχει μια ώρα διαφορά. Τελειώσαμε εδώ κατά τις 11:30 και στην Αθήνα ήταν 12:30μμ. Περίμενε τηλεφώνημά μας. Και η Μαρία του είπε ακριβώς ό,τι έγινε στη συναυλία, με τι συγκίνηση ο κόσμος αγκάλιασε το Canto General και ο ίδιος ήταν πολύ συγκινημένος».

To Canto General αγαπητό στο γερμανικό κίνημα ειρήνης

Ο αρχιμουσικός Τιμ Γκίντερ, που σήκωσε το βάρος της προετοιμασίας του πολύπλοκου και δύσκολου εκτελεστικά έργου, αλλά και την παρουσίασή του σε δύο συνεχείς βραδιές, μας μίλησε για τη προσωπική σχέση του με το Canto General: «Γεννήθηκα το 1963. Είμαι παιδί των κινημάτων ειρήνης. Και γνωρίζω το Canto General με τη φωνή της Μαρίας Φαραντούρη και του Πέτρου Πανδή από τα τέλη της δεκαετίας του 70. Όμως δεν το άκουγα τότε συνειδητά. Ήταν περισσότερο η μουσική που συνόδευε τις κινητοποιήσεις. Δεν μου είχε γίνει συνείδηση ότι το Canto General, που ήταν ιδιαίτερα αγαπητό στο κίνημα ειρήνης στην Γερμανία, ήταν ένα τόσο ξεχωριστό έργο. Όταν το 2002 έγινε εδώ στην εκκλησία μας και την Πάτμο έκθεση του Ούβε Απολντ για την Αποκάλυψη του Ιωάννη διαπίστωσα πόσα κοινά στοιχεία υπάρχουν μεταξύ του Canto General και της Αποκάλυψης, όσον αφορά τον σημαντικό αριθμό επιλογών που έχουμε ως άνθρωποι και πως τις αξιοποιούμε είτε ζούμε σε καθεστώς φεουδαρχίας, σε ένα καπιταλιστικό σύστημα ή σε μια δικτατορία. Επικοινώνησα λοιπόν με την Μ. Φαραντούρη και την ρώτησα αν ενδιαφέρεται να ανεβάσουμε το Canto και είπε ναι. Αυτή ήταν η αφετηρία!»

Η εκκλησία St. Stephani, Βρέμη
Η εκκλησία St. Stephani, ΒρέμηΕικόνα: DW/S. Georgakapoulos

Σε λίγες μέρες ο Μίκης Θεοδωράκης συμπληρώνει 90 χρόνια ζωής. Ζητήσαμε από τον Πέτρο Πανδή να συνοψίσει σε λίγες μόνο λέξεις την παρακαταθήκη που θα αφήσει ο κορυφαίος έλληνας μουσουργός: «Είναι πολλά πράγματα που δύσκολα, τουλάχιστον εγώ δυσκολεύομαι, βρίσκεις λέξεις για να απαντήσεις. Ο Μίκης είναι από τους μεγάλους Νεοέλληνες. Είναι προικισμένος άνθρωπος με αυτό το θείο δώρο της μουσικής που ανήκει στην μεγάλη μας πολιτιστική περιουσία. Και του είμαστε ευγνώμονες για όσα προσφέρει στον κόσμο….».

Στέφανος Γεωργακόπουλος