Σχέδια ελέγχου για τις σκιώδεις τράπεζες

Συμπληρώνονται πέντε χρόνια από το ξέσπασμα της χρηματοοικονομικής κρίσης, η οποία εκδηλώθηκε μετά την κατάρρευση της αμερικανικής επενδυτικής τράπεζας Lehman Brothers. Τόσο χρόνο χρειάστηκε και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για να παρουσιάσει τις προτάσεις της για τη ρύθμιση των λεγόμενων «σκιωδών τραπεζών», που θεωρούνται από τους βασικούς υπαιτίους της κρίσης. Στο μεταξύ, έχει γίνει σαφές ότι παράλληλα με τις συμβατικές τράπεζες υπάρχει πλειάδα επενδυτικών ταμείων, διαχειριστών κεφαλαίων και πιστωτών, που δρουν ανεξέλεγκτα.

Μέρος του συστήματος οι «σκιώδεις τράπεζες»

«Ταυτόχρονα με τη ρύθμιση και την αναδιάρθρωση των κανονικών τραπεζών θέλουμε να δημιουργήσουμε εργαλεία ρύθμισης και εποπτείας για τον τομέα των παράλληλων τραπεζών, που ονομάζονται και σκιώδεις τράπεζες. Η λέξη σκιώδης δεν είναι εντελώς σωστή, καθώς αυτά τα ιδρύματα κάνουν και χρήσιμα πράγματα», δήλωσε τη Δευτέρα (02.09) στις Βρυξέλλες ο επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς και Υπηρεσιών, Μισέλ Μπαρνιέ.

Οι σκιώδεις τράπεζες δανείζουν χρήματα σε συμβατικές τράπεζες και επιχειρήσεις για μερικές ημέρες και εβδομάδες ή επενδύουν χρηματικά πλεονάσματα βραχυπρόθεσμα και με υψηλά επιτόκια. Υπολογίζεται ότι ο τζίρος τους ανήλθε το 2011 στα 50 τρισ. ευρώ, αντιστοιχώντας περίπου στο ένα τρίτο του τζίρου των κοινών τραπεζών. Οι σκιώδεις τράπεζες δεν δρουν ύποπτα σε κάποιο «σκοτεινό δωμάτιο», αλλά ανήκουν εν μέρει σε γνωστές μεγάλες τράπεζες και ασφαλιστικές εταιρίες. Διασαφηνίζοντας τις προτάσεις της Κομισιόν ο Μισέλ Μπαρνιέ επισημαίνει: «Ρίχνουμε το βάρος στην εποπτεία των αμοιβαίων κεφαλαίων χρηματαγοράς, καθώς ο τομέας των σκιωδών τραπεζών θεωρείται περίπλοκος, μερικές φορές ακόμη και ύποπτος. Παρότι είναι πολύ σύνθετο, οι εθνικές και ευρωπαϊκές εποπτικές αρχές πρέπει να πάρουν τώρα τα κατάλληλα μέτρα».

Απλή δήλωση προθέσεων

Το σχέδιο οδηγίας που κατέθεσε η Κομισιόν προβλέπει οι κανόνες που έχουν θεσπιστεί για τις συμβατικές τράπεζες να συμπεριλάβουν και τα αμοιβαία κεφάλαια χρηματαγοράς, τα οποία θα πρέπει να διατηρούν χρηματικά αποθέματα ασφαλείας, ώστε να ελαχιστοποιείται η πιθανότητα να συμπαρασύρουν στην πτώχευση τους ιδιοκτήτες και τους πιστωτές τους. Ο γερμανός ευρωβουλευτής των Πρασίνων και ειδικός επί των χρηματοοικονομικών Σβεν Γκίγκολντ χαρακτηρίζει ανεπαρκή τα σχέδια της Κομισιόν. Μιλώντας στην Deutsche Welle εκτίμησε ότι «ο επίτροπος Μπαρνιέ δεν τολμά να αποσύρει από την αγορά τα αμοιβαία κεφάλαια χρηματαγοράς, τα οποία επέσπευσαν το ξέσπασμα της ευρω-κρίσης. Αντί να απωθήσει αυτά τα κεφάλαια, όπως συστήνουν τα συμβουλευτικά ιδρύματα, προτείνει μόνο ένα κεφαλαιακό απόθεμα της τάξης του 3%. Αυτό δεν θα επαρκούσε σε ενδεχόμενη επανάληψη της κρίσης για να σταματήσει τα αμοιβαία κεφάλαια χρηματαγορών, τα οποία σε τέτοιες περιπτώσεις ‘ρίχνουν λάδι στη φωτιά’».

Μέχρι σήμερα η Κομισιόν έχει περιοριστεί απλά στην κατάθεση ενός σχεδίου οδηγίας για τη χαλιναγώγηση των επενδύσεων υψηλού κινδύνου. Για να τεθεί αυτό το σχέδιο σε ισχύ, πρέπει να προηγηθούν συνομιλίες εντός του Ευρωκοινοβουλίου αλλά και των εθνικών κοινοβουλίων, διαδικασία που απαιτεί ένα διάστημα ετών.

Bernd Riegert / Άρης Καλτιριμτζής

Υπεύθ. σύνταξης: Ειρήνη Αναστασοπούλου