Σύγχρονη τέχνη στην Αγία Πετρούπολη

Στα εγκαίνια της έκθεσης Manifesta ο διευθυντής του μουσείου Ερμιτάζ Μιχαήλ Πιοτρόφσκι, έχοντας συμβουλευθεί τη γνώμη νομικών, διαβεβαίωσε τους πάντες ότι κανένα από το έργα που εκτίθενται δεν παραβιάζει τους ρωσικούς νόμους. Ο πίνακας της Νικόλ Άιζεμαν με τίτλο «It is so» απεικονίζει την ερωτική πράξη δύο γυναικών και εκτίθεται παρά το νόμο ενάντια «στην προπαγάνδα υπέρ της ομοφυλοφιλίας».

Πριν από τα εγκαίνια της Manifesta υπήρχαν αμφιβολίες για το αν αυτού του είδους η τέχνη έχει θέση στη Ρωσία του Βλαντιμίρ Πούτιν. Ωστόσο, η σκληρή μάχη των συντελεστών της έκθεσης με τη ρωσική λογοκρισία και γραφειοκρατία τους δικαίωσε. Η έκθεση άνοιξε στο μουσείο σύγχρονης τέχνης του Ερμιτάζ.

Η Έμμα του Γκέρχαρντ Ρίχτερ αποτελεί έργο-σύμβολο της γερμανικής τέχνης του 20ού αιώνα. Ο πίνακας εκτίθεται σε έναν χώρο που τον χωρίζει μόλις ένας τοίχος από τη μεγαλόπρεπη αίθουσα του θρόνου των τσάρων της Ρωσίας.

Η μεγάλη καλλιτεχνική εγκατάσταση του Τόμας Χίρσχορν επιτρέπει με μια δεύτερη ματιά στους επισκέπτες να ανακαλύψουν πίνακες διάσημων ρώσων ζωγράφων, όπως του Πάβελ Φιλόνοφ και του Καζιμίρ Μάλεβιτς. Ο Χίρσχορν αντιλαμβάνεται την τέχνη του ως αντανάκλαση των επαναστατικών ιδεών της ρωσικής τέχνης του πρώιμου 20ου αιώνα.

Ο ουκρανός φωτογράφος Μπόρις Μιχαήλοφ διατηρεί ζωντανό το μύθο της εξέγερσης στην πλατεία Ανεξαρτησίας του Κιέβου. Παρά την προτροπή πολλών συναδέλφων του να μποϋκοτάρει την έκθεση, ο ίδιος δηλώνει παρών με μια απλή εξήγηση: «Όταν έχει κανείς κάτι να πει, πρέπει και να το κάνει». Η σειρά φωτογραφιών του με τίτλο «Θέατρο πολέμου» τραβήχτηκε το Δεκέμβριο του 2013 στην πλατεία Ανεξαρτησίας.

Στη Manifesta δεν υπάρχει λογοκρισία παρά μόνο συγκεκριμένα ταμπού, ξεκαθάρισε η διεύθυνση της Μπιενάλε. Ωστόσο η νοτιοαφρικανή ζωγράφος Μαρλέν Ντιμά κατόρθωσε να εκθέσει τα πορτρέτα της που απεικονίζουν ομοφυλόφιλους άνδρες. Ανάμεσά τους τον Πέτερ Τσαϊκόφκσι, τον Ρούντολφ Νουρέγιεφ και το Σεργκέι Ντιαγκίλεφ. Αξιοσημείωτο είναι βεβαίως ότι η δουλειά της φέρει τον απλό τίτλο «Διάσημοι άνδρες».

Από τη Manifesta δεν λείπουν οι τοπικές αναφορές. Η έκθεση παρουσιάζει 10 σημαντικά έργα καλλιτεχνών από την Αγία Πετρούπολη. Ανάμεσά τους και ο Βιάντισλαβ Μαμίτσεφ, ο οποίος απεβίωσε το 2013 σε ηλικία 44 ετών και υπήρξε μία από τις εξέχουσες φυσιογνωμίες της ρωσικής καλλιτεχνικής σκηνής τη δεκαετία του 1990. Εδώ μια αυτοπροσωπογραφία.

Δεν είναι φωτογραφία αυτοκινητιστικού ατυχήματος αλλά το τελευταίο σκέλος του πρότζεκτ «Lada Kopeika», του βέλγου καλλιτέχνη Φράνσις Αλίς. Μετά από τέσσερις μέρες ταξιδιού από τις Βρυξέλλες στην Αγία Πετρούπολη τράκαρε τελικά σε ένα δέντρο στην αυλή του μουσείου Ερμιτάζ. Το ταξίδι ήταν παιδικό όνειρο του καλλιτέχνη με "καρπό" ένα road-movie που γυρίστηκε κατά τη διάρκεια της διαδρομής.

Μετά τις εορταστικές εκδηλώσεις για τα εγκαίνια της έκθεσης ξεκινά το πραγματικό θέαμα. Η Μanifesta προσφέρει στους ενδιαφερόμενους μέχρι τα τέλη Οκτωβρίου πολυάριθμες εκδηλώσεις. Η έκθεση φιλοδοξεί να αποτελέσει ερέθισμα για σκέψη και να γίνει τόπος συνάντησης για νέους ανθρώπους. Μεταξύ άλλων τους περιμένει και ένα γλυπτό του ισπανού καλλιτέχνη Χουάν Μουνιόθ.