Σύμφωνο Σταθερότητας εναντίον Λισσαβώνας;

Η αντιπαράθεση για τους περιοριστικούς όρους του Συμφώνου Σταθερότητας σχετίζεται πλέον με τη συζήτηση για τους φιλόδοξους στοχους της Λισσαβώνας, σύμφωνα με τους οποίους, η Ε.Ε. θα γινόταν η πιο ανταγωνιστική οικονομία της γνώσης σε όλον τον κόσμο μέχρι το 2010.

Ο ευρωβουλευτής της Ν.Δ. Αντώνης Σαμαράς είναι μέλος της Επιτροπής Προϋπολογισμού του Ευρωκοινοβουλίου, αλλά και εκπρόσωπος της επιτροπής αυτής στη Συντονιστική Ομάδα για την Αναθεώρηση της Στρατηγικής της Λισσαβώνας. Μιλώντας στη Deutsche Welle, εξηγεί την αντίφαση ανάμεσα στο Σύμφωνο Σταθερότητας και στην Ατζέντα της Λισσαβώνας :

« Το Σύμφωνο Σταθερότητας είναι ένα σύμφωνο, το οποίο ουσιαστικά κοιτάει την πλευρά της δημοσιονομικής πολιτικής, και προσπαθεί να περιορίσει τη ζήτηση μέσα από τα όρια, τα οποία βάζει στο ποσοστό που μπορεί να έχει μία χώρα ελλείμματα σε σχέση με το εθνικό της προϊόν. Επομένως είναι κατ΄αρχήν μία έννοια περιοριστική στην οικονομία. Από την άλλη πλευρά η προσπάθεια που γίνεται για να υπάρχει μία σωστή στρατηγική της Λισσαβώνας είναι η ανάποδη πλευρά της οικονομίας, είναι αυτή η οποία τείνει να ενισχύσει την πλευρά της ζήτησης. ΄Ωστε μέσα από τη ζήτηση να υπάρχει αύξηση του ΑΕΠ, πέρα και πάνω από τα ελλείμματα. Για να γίνουν αυτά τα δύο συμβατά, θα πρέπει η νομισματική πολιτική, δηλαδή η πολιτική που έχει μεταβιβαστεί πλέον από όλες τις χώρες – μέλη στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, να είναι τέτοια, που να μην χαλαρώνει παραπάνω τη ζήτηση. ΄Οταν όμως εμείς υπερτιμούμε συνέχεια το ΕΥΡΩ απέναντι απο το δολλάριο... αντιλαμβάνεστε ότι έγιναν πολύ πιο ακριβά τα ευρωπαϊκά προϊόντα, επομένως η παραγωγή έπεσε, επομένως η ζήτηση μειώθηκε, επομένως μπήκαμε σε αυτήν την ύφεση.....»

Τη δική του εκτίμηση κατέθεσε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ο σοσιαλδημοκράτης ευρωβουλευτής Ρόμπερτ Γκέμπελς από το Λουξεμβούργο. Παρουσιάζοντας έκθεση για την Ατζέντα της Λισσαβώνας, παραδέχθηκε ότι οι φιλόδοξοι στόχοι για το 2010 είχαν διατυπωθεί σε άλλη εποχή και με άλλη « υπόθεση εργασίας » στην οικονομική ανάλυση των εμπνευστών τους :

« Πριν απ’ όλα χρειαζόμαστε ανάπτυξη » επισημαίνει ο Ρόμπερτ Γκέμπελς», μιλώντας στην Deutsche Welle. «Η Ατζέντα της Λισσαβώνας προέκυψε στις αρχές της δεκαετίας του ΄90, στην εποχή της Νέας Οικονομίας, όταν πιστεύαμε ότι η οικονομική ανάπτυξη δεν θα έχει όρια. Αποδείχθηκε όμως ότι δεν είναι τόσο απλά τα πράγματα. Αντιθέτως, εδώ και 3 χρόνια βρίσκεται σε ύφεση ολόκληρη η Ευρώπη και κυρίως οι μεγάλες χώρες – Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία ».

Πράγματι, η εκπλήρωση των στόχων της Λισσαβώνας θα προϋπέθετε μέσο ετήσιο όρο ανάπτυξης +3% στην Ευρωζώνη για δέκα ολόκληρα χρόνια. Ο νέος πρόεδρος της Επιτροπής Ζοάο Μπαρόζο γνωρίζει το πρόβλημα και θέλει να το αντιμετωπίσει με έμφαση στην ανταγωνιστικότητα της οικονομίας. ΄Ομως η πρόσφατη « παραβολή » του με τα « τρία παιδιά » είχε προκαλέσει έντονες αντιδράσεις στις Βρυξέλλες :

« ΄Οταν έχω τρία παιδιά και το ένα από αυτά είναι άρρωστο, τότε θα πρέπει να ασχοληθώ ιδιαιτέρως με αυτό », είχε δηλώσει ο Μπαρόζο με χαμόγελο, εννοώντας φυσικά ότι ανάμεσα στις 3 βασικές προτεραιότητες της Λισσαβώνας « Απασχόληση – Περιβάλλον – Ανταγωνιστικότητα » θα διαλέξει την ανταγωνιστικότητα για να δώσει έμφαση στην ανάπτυξη και να επιτύχει τους στόχους της Λισσαβώνας.

Ο ευρωβουλευτής Ρόμπερτ Γκέμπελς απαντά με ειρωνική διάθεση ότι « όταν έχεις τρία παιδιά και το ένα είναι άρρωστο, τότε προσέχεις να μην κολλήσουν και τα άλλα δύο...». Ενώ ο επικεφαλής της Ενωτικής Αριστεράς Φράνσις Βουρτς, μιλώντας στην Deutsche Welle, επικρίνει τις επιλογές της νέας Κομισιόν :

« Πριν από 5 – 6 χρόνια είχαμε επικεντρωθεί στην ανταγωνιστικότητα, αλλά ταυτόχρονα ΚΑΙ στην απασχόληση ΚΑΙ στην προστασία του περιβάλλοντος. Αποτελέσματα δεν είδαμε, οι θέσεις εργασίας μάλλον μειώθηκαν παρά αυξήθηκαν. Κι όμως σήμερα όλοι μιλούν αποκλειστικά για την ανταγωνιστικότητα. Αν ακούσετε τον Επίτροπο Φερχόιγκεν, θα δείτε ότι μιλάει συνεχώς και αποκλειστικά για την ανταγωνιστικότητα...»

Ο ευρωβουλευτής της Ν.Δ. Αντώνης Σαμαράς καταθέτει τη δική του πρόταση για την ευρωπαϊκή οικονομία, υπενθυμίζοντας άλλωστε ότι η Ευρώπη, θέλοντας και μη, βρίσκεται σε ανταγωνισμό με άλλες οικονομικές δυνάμεις :

« Ο μόνος τρόπος λοιπόν, με τον οποίο πιστεύω ότι μπορούμε να ενώσουμε τη νομισματική πολιτική σ ένα μείγμα σταθερότητας πολύ πιο ανάλογο με το ζητούμενο, είναι να κοιτάξουμε απο τη μία πλευρά ΠΩΣ θα σταματήσουμε αυτή την αλόγιστη συναλλαγματική πολιτική, δημιουργώντας προϋποθέσεις για μείωση της τιμής του ΕΥΡΩ ώστε να τονώσουμε τις εξαγωγές μας και τη ζήτηση, και από την άλλη στη δημοσιονομική πλευρά του Συμφώνου Σταθερότητας να κοιτάξουμε να αυξήσουμε την προσπάθεια για μείωση των δαπανών, αλλά να μην κοιτάμε μόνον τα έσοδα. Να περιορίσουμε τις δαπάνες, ναι, να υπάρχει πειθαρχία, ναι, αλλά να μην υπάρχει ακαμψία. Να μην κοιτάμε δηλαδή μόνο την πλευρά των εσόδων και φοβόμαστε να ξοδέψουμε έστω και μια δραχμή. Διότι τελικά η Ευρώπη θα μπει στον φαύλο κύκλο της ύφεσης, από τον οποίο δεν θα μπορέσει να βγει... Χρειάζεται λοιπόν μία καινούργια και πιο ικανοποιητική για τα οικονομικά σχέση Συμφώνου Σταθερότητας και Στρατηγικής της Λισσαβώνας, ώστε να μπορέσουμε να απογειωθούμε κι εμείς και να μπούμε στον ρυθμό ανάπτυξης που έχουν οι ανταγωνίστριες χώρες, που είναι δηλαδή η Αμερική, η Ινδία, η Κίνα, η Βραζιλία, η Νότιος Αφρική...»

Στην ευρωπαϊκή μας εσωστρέφεια και αναζήτηση δεν πρέπει να ξεχνάμε και το ευρωπαϊκό μοντέλο κοινωνικής συνοχής. Αυτό που και οι ίδιοι οι Αμερικανοί βλέπουν και κάποτε θαυμάζουν ως χαρακτηριστικό του « ευρωπαϊκού μοντέλου », όπως επισημαίνει και ο Αμερικανός καθηγητής Τζέρεμυ Ρίφκιν.

Η ευρωβουλευτής της Ενωτικής Αριστεράς ΄Ιλδα Φιγκεϊρέδο είχε καταθέσει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έκθεση για την κοινωνική συνοχή, στην οποία ζητούσε συνέχιση των παραδοσιακών κοινωνικών παροχών. ΄Ομως η έκθεση τροποποιήθηκε τόσο πολύ με τις συνεχείς τροπολογίες στην Ολομέλεια, ώστε η ίδια προτίμησε να την αποσύρει...

« Χρειαζόμαστε μία άλλη πολιτική για την Ευρώπη των 20 εκατομμυρίων ανέργων », επισημαίνει η ευρωβουλευτής από την Πορτογαλία στο μικρόφωνο της Deutsche Welle. « Είναι απαραίτητη μία πολιτική πιο επεκτατική και λιγότερο περιοριστική από τη σημερινή. Και είναι απαραίτητο να αλλάξει το Σύμφωνο Σταθερότητας, διότι οι χώρες με τα μεγαλύτερα οικονομικά προβλήματα, όπως για παράδειγμα η Πορτογαλία, είναι ακριβώς οι χώρες εκείνες που χρειάζονται τις περισσότερες δημόσιες επενδύσεις για να ανακάμψουν ! Και το ίδιο συμβαίνει με τις μεγάλες χώρες της Ευρωζώνης, όπως η Γαλλία και η Γερμανία ».

Εντελώς διαφορετική εκτίμηση από τον Αυστριακό ευρωβουλευτή του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος ΄Οτμαρ Κάρας. Φανατικός οπαδός της περιοριστικής οικονομικής πολιτικής και του αυστηρού Συμφώνου Σταθερότητας, αλλά και εισηγητής πρόσφατης έκθεσης για τα δημόσια οικονομικά της Ε.Ε. στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ο ΄Οτμαρ Κάρας επιμένει ότι το Σύμφωνο Σταθερότητας πρέπει να εφαρμόζεται χωρίς παρεκκλίσεις. Πρώτον γιατί είναι πλέον κανόνας δικαίου στην Ε.Ε. και δεύτερον γιατί, όπως υποστηρίζει, ακόμη και η χαλάρωση του Συμφώνου δεν θα είχε τα επιθυμητά αποτελέσματα :

« Εμείς δεν πιστεύουμε ότι μπορεί κανείς με μεγαλύτερα ελλείμματα να πετύχει υψηλότερη ανάπτυξη ή περισσότερη απασχόληση ! ΄Αλλωστε θα δείτε ότι οι χώρες που ήδη παραβιάζουν το Σύμφωνο Σταθερότητας έχουν παράλληλα και τους χαμηλότερους δείκτες ανάπτυξης στην Ε.Ε. Γι αυτό εμείς πρέπει να επικεντρωθούμε στις διαρθρωτικές αλλαγές και στην πολιτική βούληση που χρειάζεται για να εφαρμοστούν οι αρχές του Συμφώνου Σταθερότητας. Στην Ευρώπη έχουμε ένα διαρθρωτικό πρόβλημα στην οικονομία. Επίσης έχουμε ένα δημογραφικό πρόβλημα. Και επιπλέον η ενιαία, υποτίθεται, εσωτερική αγορά μας είναι ακόμη υπερβολικά κατατμημένη σε 25 επιμέρους αγορές. Αυτές είναι οι κυριότερες αιτίες του προβλήματος και όχι το κριτήριο του 3% για το έλλειμμα! »

Πολλοί θα διαφωνήσουν με τον Αυστριακό ευρωβουλευτή, αλλά, αν μη τι άλλο, θα πρέπει να του αναγνωρίσουν πολιτικό θάρρος και συνέπεια στις απόψεις του. Διότι ο ΄Οτμαρ Κάρας δεν επικρίνει μόνο την Ελλάδα ή την Ιταλία για παραβίαση του Συμφώνου Σταθερότητας, αλλά δεν διστάζει να « καταγγείλει » και τη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης, την πανίσχυρη Γερμανία :

« Η Γερμανία μας λέει τώρα ότι παραβιάζει το Σύμφωνο Σταθερότητας λόγω της Επανένωσης. Μα η Γερμανία για δέκα ολόκληρα χρόνια μετά την Επανένωση δεν είχε παραβιάσει ποτέ το Σύμφωνο Σταθερότητας ! Δεν είναι λοιπόν δίκαιο να χρησιμοποιεί σήμερα την Επανένωση ως δικαιολογία, όταν δεν την είχε χρησιμοποιήσει για δέκα ολόκληρα χρόνια... »

Γιάννης Παπαδημητρίου (Στρασβούργο)