Τα έργα τέχνης που είχαν κατασχέσει οι Ναζί

Ήταν ο «νούμερο ένα» εχθρός του Χίτλερ από τον χώρο της τέχνης: ο διάσημος αυστριακός ζωγράφος Όσκαρ Κοκόσκα. Θεωρούνταν ο πιο «εκφυλισμένος ανάμεσα στους εκφυλισμένους». Τα έργα του είχαν κατασχεθεί από τους Ναζί και εδώ και χρόνια δεν έχουν εντοπιστεί ακόμη όλα. Όταν κάποια από τα σχέδια του εμφανίστηκαν στον οίκο δημοπρασιών Christie´s, η χαρά στο ερευνητικό κέντρο του Βερολίνου «Εκφυλισμένη Τέχνη» ήταν τεράστια .

Το Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου ίδρυσε το 2003 το ινστιτούτο ερευνών για τον εντοπισμό των 20.000 κατασχεμένων έργων τέχνης από τους Ναζί. Αποτελεί σε όλο τον κόσμο μια μοναδική στο είδος της τράπεζα πληροφοριών. Το εν λόγω ινστιτούτο είναι γνωστό στους ανθρώπους που ασχολούνται με την προέλευση των έργων τέχνης και για το λόγο αυτό ο οίκος Christie´s ειδοποίησε αμέσως το ινστιτούτο ενημερώνοντάς το πότε και πού βρέθηκε ο πίνακας «Η κόρη του σαλτιμπάγκου».

Βασιζόμενοι σε έναν κατάλογο των Ναζί

Στη δημοπρασία το σχέδιο του διάσημου ζωγράφου που παρουσίαζε μια κοπέλα με μια φούστα βρήκε νέο ιδιοκτήτη. Ήταν πρόθυμος να προσφέρει 300.000 ευρώ για να αποκτήσει το έργο. Το ινστιτούτο στο Βερολίνο συμπεριέλαβε στον κατάλογό του τα στοιχεία που αφορούν την τεχνική, τα υλικά καθώς και μια φωτογραφία.

Οι συνεργάτες του ινστιτούτου χρησιμοποιούν για τις έρευνές τους έναν κατάλογο τον οποίο έφτιαξαν οι Ναζί το 1937/38 και στον οποίο είχαν καταγράψει 16.585 έργα. Η Μάικε Χόφμαν, η οποία συντονίζει το έργο όλων των επιστημόνων που συμμετέχουν στην έρευνα, δηλώνει πάντως πως ο κατάλογος αυτός έχει πολλά λάθη και παραλείψεις.

Εμπνέονται δεκάδες φοιτητές

Οι φοιτητές βρίσκουν ιδιαίτερo ενδιαφέρον στο θέμα και κάποιοι από αυτούς είχαν την ιδέα να κάνουν διδακτορικές διατριβές που σχετίζονται με την προβληματική. Για παράδειγμα η Γιοχάνα Κλάπροτ έκανε πριν από χρόνια μια πρακτική άσκηση στον οίκο δημοπρασιών Sotheby´s και εντυπωσιάστηκε από το γεγονός ότι συνεργάτες του οίκου ζητούσαν πολύ συχνά τη βοήθεια του ινστιτούτου στο Βερολίνο ώστε να εξακριβώσουν την ταυτότητα των πινάκων.

Το γεγονός αυτό στάθηκε αφορμή ώστε να θελήσει να κάνει μεταπτυχιακό στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου. Εν τω μεταξύ είναι περισσότερες από τριάντα οι μεταπτυχιακές εργασίες στο εν λόγω τμήμα του πανεπιστημίου.

Η δουλειά των φοιτητών είναι ιδιαίτερα σημαντική διότι το ινστιτούτο απασχολεί επίσημα μόνο τέσσερις συνεργάτες και δύο βοηθούς. Ο όγκος της εργασίας είναι όμως τεράστιος. Το ερχόμενο φθινόπωρο το ερευνητικό κέντρο «Εκφυλισμένη Τέχνη» συμπληρώνει δέκα χρόνια λειτουργίας και αναμένεται να έχει συγκεντρώσει στην τράπεζα πληροφοριών του περισσότερα από δέκα χιλιάδες έργα.

Bianca Schröder / Μαρία Ρηγούτσου

Υπεύθ. σύνταξης: Δήμητρα Κυρανούδη