Τα χρέη τροχοπέδη για την ανάπτυξη

"Η ιστορία του κόσμου είναι μια ιστορία χρέους. Ακόμη και οι αρχαίοι Έλληνες είχαν τεράστια χρέη ζώντας σε βάρος άλλων". Αυτό υποστηρίζει ο Ούβε Βαγκσάλ, οικονομολόγος στο πανεπιστήμιο του Φράιμπουργκ και συμπληρώνει: οι κρίσεις χρέους οδήγησαν συχνά σε εμφύλιους πολέμους και στην κατάρρευση ολόκληρων κρατών. Το πακέτο των 750 δις ευρώ που αποφασίστηκε στο πλαίσιο στήριξης της Ελλάδας και του ενιαίου νομίσματος, λέει ο ίδιος, δίνει απλώς μια χρονική ανάσα στις χώρες με χρόνια προβλήματα προκειμένου να προχωρήσουν σε εξυγίανση των δημοσιονομικών τους.

Και ενώ τα μέτρα σε αρκετές χώρες δεν φαίνεται να αποδίδουν ακόμη τα προσδοκώμενα, τα μέτρα περικοπών έχουν ήδη σοβαρό αντίκτυπο στην ανάπτυξη, όπως φαίνεται ξεκάθαρα στα παραδείγματα της Ελλάδας και της Ισπανίας. Για τις δυο άλλες "προβληματικές" χώρες, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία, το καλύτερο σενάριο, σύμφωνα με τον καθηγητή, είναι αυτό της στασιμότητας. Μηδενική ανάπτυξη σημαίνει λιγότερα φορολογικά έσοδα και συνεπώς δυσκολίες εξυπηρέτησης του χρέους που συνεχώς αυξάνεται.

Φαύλος κύκλος

Η έξοδος από τον φαύλο αυτό κύκλο καθίσταται εξαιρετικά δύσκολη, σημειώνει ο Τόμας Στράουμπχαρ, διευθυντής του Ινστιτούτου για την Παγκόσμια Οικονομία του Αμβούργου, γιατί όπως έχει δείξει η ιστορία "στις χώρες που είναι χρεωμένες σε τόσο μεγάλο βαθμό η ανάκαμψη συντελείται με βραδύτερους ρυθμούς από ότι σε χώρες με συγκριτικά λιγότερα χρέη. Αυτό οφείλεται στον λεγόμενο πολλαπλασιαστικό παράγοντα. Αυτό σημαίνει ότι είναι μικρότερη η αποτελεσματικότητα ενός δολαρίου ή ενός ευρώ όταν αυτό δαπανάται από το κράτος από ότι εάν αυτό διατίθετο από ιδιώτες".

Παράλληλα, όπως λέει, πολλές χώρες μπαίνουν στον πειρασμό να μειώσουν τα χρέη τους αυξάνοντας τους φόρους με συνέπεια να μειώνεται η ιδιωτική κατανάλωση και να εντείνεται το αδιέξοδο. Δεν θα πρέπει επίσης να ξεχνάμε, σημειώνει, ότι οι προσπάθειες εξυγίανσης οδηγούν συνήθως απλά σε επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης του χρέους και όχι σε μείωση των χρεών. Παλιά χρέη εξυπηρετούνται με την ανάληψη νέων δανείων.

"Μόλις όμως σταθεροποιηθεί η κατάσταση και αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη των καταναλωτών, τότε η κεντρικές τράπεζες σε όλο τον κόσμο, φοβούμενες το ενδεχόμενο πληθωριστικών πιέσεων θα προχωρήσουν σε αύξηση των επιτοκίων. Και τότε θα αυξηθούν φυσικά και οι τόκοι των κρατικών χρεών".

Τα χρονικά περιθώρια στενεύουν

Θα πρέπει να ασχοληθούμε πιο ενεργά και πιο αποτελεσματικά με το πρόβλημα του χρέους, υποστηρίζει ο καθηγητής Βαγκσάλ, για να μην επιβαρύνουμε ακόμη περισσότερο τις επόμενες γενιές: "Αυτό που βλέπουμε σήμερα είναι μια μονομερής ανακατανομή της μελλοντικής φορολογικής επιβάρυνσης. Αυτό σημαίνει ότι η φορολογική επιβάρυνση μετατίθεται στο μέλλον την ώρα που η σημερινές γενιές ζουν πάνω από τις δυνατότητές τους".

Στην Ευρώπη τα πράγματα γίνονται ακόμη πιο δύσκολα λόγω της γήρανσης του πληθυσμού που σημαίνει ότι ολοένα και λιγότεροι νέοι θα πρέπει να χρηματοδοτούν τα κοινωνικά ταμεία για όλο και περισσότερους ηλικιωμένους.

Η Standard & Poor´s προειδοποιεί σε νέα έρευνά της ότι δεδομένων των αυξανόμενων δανειακών αναγκών και της γήρανσης του πληθυσμού, τα χρονικά περιθώρια για ορισμένες χώρες προκειμένου να θέσουν υπό έλεγχο τα χρέη τους στενεύουν επικίνδυνα.

Danhong Zhang / Κώστας Συμεωνίδης

Υπεύθ. σύνταξης: Βιβή Παπαναγιώτου