Τι έχει το δολάριο και δεν έχει το ευρώ;

Ο δημοσιονομικός πόλεμος μεταξύ Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικανών στις ΗΠΑ συνεχίζεται με αμείωτη ένταση, παρά τις συμβιβαστικές προσπάθειες που καταβάλλονται από στελέχη των δύο κομμάτων. Εάν αυτές δεν καρποφορήσουν, τότε τίθενται αυτόματα σε ισχύ περικοπές ύψους 600 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Στην περίπτωση αυτή είναι κάτι περισσότερο από βέβαιο πως η αμερικανική οικονομία θα εισέλθει σε μια μακρά περίοδο ύφεσης. Αυτός ο κίνδυνος οδηγεί με τη σειρά του σε διολίσθηση της ισοτιμίας του δολαρίου έναντι του ευρώ.

Πίσω από το δολάριο βρίσκεται μια ισχυρή κεντρική κυβέρνηση

Κανείς, ωστόσο, δεν αμφισβητεί την ύπαρξη και την κυριαρχία του αμερικανικού νομίσματος. Το δολάριο παραμένει αυτό που είναι. Δυστυχώς, δεν ισχύει το ίδιο για το ευρώ. Μολονότι ο κίνδυνος κατάρρευσης της ευρωζώνης απετράπη προσωρινά με την παρέμβαση της ΕΚΤ, οι αγορές δεν θεωρούν το ευρώ πραγματικά «ασφαλές νόμισμα». Άλλωστε και ο ίδιος ο ΟΟΣΑ έχει τις αμφιβολίες του. Τι είναι λοιπόν αυτό που έχει το δολάριο και δεν έχει το ευρώ; «Πολλά» απαντά ο Άχιμ Βάμπαχ. Ο διευθυντής του Ινστιτούτου Οικονομικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου της Κολωνίας παραπέμπει κατ` αρχήν στο γεγονός ότι πίσω από το δολάριο βρίσκεται μια ισχυρή κεντρική κυβέρνηση και διευκρινίζει: «Ένα μεγάλο μέρος του προϋπολογισμού το διαχειρίζεται η Ουάσιγκτον και όχι οι ομόσπονδες Πολιτείες».

Tο χρηματοπιστωτικό σύστημα δεν προσαρμόστηκε στην νομισματική ένωση

Αντίθετα, η ΕΕ δεν είναι -ακόμη τουλάχιστον- Πολιτική Ένωση. Ο προϋπολογισμός όλης της ΕΕ αντιστοιχεί στο 1% του ΑΕΠ των χωρών μελών. Μάλιστα, η ίδια η ευρωζώνη δεν έχει καν δικό της προϋπολογισμό.
Η υψηλή αλληλοεξάρτηση ευρωπαϊκών τραπεζών και εθνικών κρατών θεωρείται η αχίλλειος πτέρνα του ευρώ. Τα παραδείγματα της Ιρλανδίας και της Ισπανίας είναι χαρακτηριστικά. Πρόκειται για ένα από τα «κατασκευαστικά σφάλματα» του ευρώ το γεγονός ότι το χρηματοπιστωτικό σύστημα δεν προσαρμόστηκε στην νομισματική ένωση, θα πει ο οικονομολόγος Κλέμενς Φουστ. «Θα έπρεπε να είχε προβλεφθεί στις συνθήκες το ενδεχόμενο πτώχευσης μιας χώρας σε μια νομισματική ένωση, όπως επίσης και το «κούρεμα» του χρέους της. Και για να μπορεί να γίνει αυτό, θα πρέπει οι τράπεζες να είναι εύρωστες προκειμένου να αντέξουν ενδεχόμενο κούρεμα. Αυτό σημαίνει πως θα πρέπει να έχουν υψηλή κεφαλαιακή επάρκεια».

Στις ΗΠΑ είναι μικρός ο κίνδυνος μετάδοσης της κρίσης

Στις ΗΠΑ δεν υπάρχουν τράπεζες που να είναι εξαρτημένες από τις Πολιτείες, υπενθυμίζει ο Άχιμ Βάμπαχ και εξηγεί: «Εάν πτωχεύσει η Καλιφόρνια, οι πολίτες δεν ανησυχούν για τους τραπεζικούς τους λογαριασμούς, καθώς αυτοί δεν βρίσκονται υπό την ευθύνη της τράπεζας της Καλιφόρνιας αλλά των Ηνωμένων Πολιτειών».
Το γεγονός αυτό ερμηνεύει και τον περιορισμένο κίνδυνο μετάδοσης της κρίσης από Πολιτεία σε Πολιτεία. Αντίθετα, στην ευρωζώνη, η ελληνική κρίση απειλεί όλες τις χώρες-μέλη. Για τον λόγο αυτόν, άλλωστε, η ρήτρα του no bail out έμεινε στα χαρτιά και δεν ελήφθη ποτέ σοβαρά υπόψη από τις αγορές.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες ισχύουν κανόνες που διασφαλίζουν την εξυπηρέτηση του δημοσίου χρέους των Πολιτειών, οι οποίοι αποτρέπουν την εκτύπωση νέου χρήματος. Τέτοιοι μηχανισμοί-clearing δεν προβλέπονται από τις ευρωπαϊκές συνθήκες. Το γεγονός αυτό προκάλεσε μεγάλες ανισορροπίες μεταξύ των 17 κεντρικών τραπεζών της ευρωζώνης. Ενδεικτικό του προβλήματος είναι το γεγονός ότι οι απαιτήσεις της γερμανικής Bundesbank από τις κεντρικές τράπεζες των χωρών της κρίσης αυξάνονται μηνιαίως κατά περίπου 30 δις. ευρώ. Σύμφωνα με τον επικεφαλής του οικονομικού ινστιτούτου IfO, Χανς Βέρνερ Ζιν αυτού του είδους τα «Target δάνεια» συνιστούν καλυμμένα πακέτα στήριξης των υπερχρεωμένων χωρών.

Η ΕΚΤ δεν είναι μια αυτόνομη κεντρική τράπεζα

Παρά λοιπόν τι καλές προθέσεις του Μάριο Ντράγκι, η ΕΚΤ δεν έχει την ισχύ της fed ούτε την ισχύ της Τράπεζας της Αγγλίας. Η ΕΚΤ δεν είναι σε θέση να παίρνει άμεσες αποφάσεις για να προστατεύσει το ευρώ. Και αυτή είναι σημαντικότερη διαφορά μεταξύ του δολαρίου και του κοινού νομίσματος των Ευρωπαίων. Και όπως λέει ο οικονομολόγος Ντέιβιντ Μαρς: «Μπορεί η εντολή της να έχει αναβαθμιστεί, ωστόσο, η ΕΚΤ παραμένει ένας ομοσπονδιακός θεσμός που στηρίζεται σε 17 κεντρικές τράπεζες. Δεν είναι μα αυτόνομη κεντρική τράπεζα. Και για τον λόγο αυτόν το ευρώ παραμένει εύθραυστο»

Zhang Danhong/Σταμάτης Ασημένιος

Υπεύθ. Σύνταξης: Στέφανος Γεωργακόπουλος