Το δηλητηριασμένο κλίμα στην ΕΕ

Το πολιτικό κλίμα στην ΕΕ είναι δηλητηριασμένο. Μεταξύ Βερολίνου και Αθήνας. Μεταξύ Αθήνας και ΕΚΤ. Μεταξύ 18 μελών της ευρωζώνης και της Αθήνας – και το αντίστροφο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση διολισθαίνει προς μια βαριά κρίση, αν δεν βρίσκεται κιόλας μέσα στη δίνη της. Ξαφνικά στους κόλπους αυτού του μοναδικού οικοδομήματος της ειρήνης αναβιώνουν εθνικές και μερικές φορές εθνικιστικές προκαταλήψεις. Ξαφνικά ο τόνος ανάμεσα στα κράτη-μέλη θυμίζει τόνο ανάμεσα σε εχθρούς και όχι σε εταίρους, που εδώ και δεκαετίες συνεννοούνται θετικά προδιατεθειμένοι οι μεν για τους δε.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι και τις προηγούμενες δεκαετίες χρησιμοποιήθηκαν τεχνάσματα στην ευρωπαϊκή διαπραγματευτική τράπεζα. Έγιναν παζαρέματα. Το πολιτικό πόκερ έφθασε μερικές φορές στα άκρα, καθώς η κάθε πλευρά ήλπιζε να διασφαλίσει το καλύτερο για την ίδια. Στα παιχνίδια αυτά πήραν μέρος όλα τα κράτη-μέλη χωρίς εξαίρεση. Με μια διαφορά: κανείς δεν προσβλήθηκε, κανείς δεν υβρίστηκε, δεν εκτοξεύθηκαν ανοιχτές και απροκάλυπτες απειλές ότι δεν θα τηρηθούν οι κανόνες και δεν θα γίνουν σεβαστές οι συμφωνίες.

Η νέα ελληνική κυβέρνηση όμως, που εξελέγη λόγω των προεκλογικών της υποσχέσεων και στηρίζεται σε μια ισχυρή εντολή, εισήγαγε αυτόν ακριβώς τον τόνο. Ένας δεξιός λαϊκιστής ως υπ. Άμυνας απειλεί ότι θα προωθήσει στην Ευρώπη μισό εκατομμύριο πρόσφυγες και θα παραβιάσει έτσι την κοινή ευρωπαϊκή πολιτική για το άσυλο. Ο Έλληνας πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας ανοίγει στο διαπραγματευτικό πόκερ για την πολιτική διάσωσης του ευρώ ένα νέο μέτωπο ζητώντας από τη Γερμανία πολεμικές επανορθώσεις. Και η ελληνική κυβέρνηση κάνει συνεχώς λόγο για την τρόικα και τους Ευρωπαίους συμμάχους σαν να πρόκειται για δυνάμεις κατοχής, αν και στην ουσία πρόκειται για εταίρους.

Πρέπει να το πει κανείς ξεκάθαρα: τα μέλη της ευρωζώνης θέλουν να βοηθήσουν την Ελλάδα. Είναι όμως αυτονόητο ότι δεν το κάνουν χωρίς προσδοκίες και χωρίς όρους. Η αρχή ότι δεν μπορεί να καταπολεμά κανείς τα χρέη με νέα χρέη είναι λογική – και βοήθησε την Ισπανία, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία.

Να προσεγγίσουμε με ρεαλισμό το σήμερα

Εξίσου αδιαμφισβήτητο όμως είναι και το εξής: στην Ελλάδα η οικονομική αυτή αρωγή απέτυχε. Επ’ αυτού η νέα ελληνική κυβέρνηση έχει δίκιο. Η Ελλάδα απειλείται από οικονομική και κοινωνική χρεοκοπία, κι ακόμα χειρότερο: η Ελλάδα συγκλονίζεται από μια κρίση των κρατικών δομών.

Αυτός όμως δεν είναι λόγος για να κάνει κανείς τη Γερμανία αποδιοπομπαίο τράγο και να εκμεταλλευθεί στο διαπραγματευτικό πόκερ για τακτικούς λόγους το ζήτημα των επανορθώσεων για τα γερμανικά εγκλήματα πολέμου. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Γερμανία έχει την ηθική υποχρέωση να αποζημιώσει κυρίως τα επιζώντα θύματα της κατοχής. Και οφείλει και μπορεί να εξετάσει, αν στον τομέα αυτόν μπορεί να κάνει περισσότερα από όσα έχει κάνει μέχρι σήμερα.

Σε νομικό επίπεδο ωστόσο το ζήτημα των επανορθώσεων έχει εξαντληθεί. Αλλά και στο ζήτημα αυτό το ύφος έχει καθοριστική σημασία. Η Γερμανία μετά το τέλος της δικτατορίας και στα πλαίσια της ΕΕ στήριξε επανειλημμένα την Ελλάδα – όπως το έπραξαν και άλλες χώρες. Ήρθε η ώρα να επανορθώσουμε το κλίμα και να προσεγγίσουμε με ρεαλισμό τα οικονομικά και πολιτικά προβλήματα. Αυτό ισχύει για την Αθήνα, όσο και για άλλες χώρες της ΕΕ. Αλλιώς η διάλυση της ΕΕ θα γίνει, μετά από 50 χρόνια επιτυχίας, αναπόφευκτη – σίγουρα όχι ηθελημένα, αλλά εξίσου σίγουρα με μοιραίες συνέπειες.

Αλεξάντερ Κουντάσεφ