Το παρελθόν του Στριτμάτερ στην Ελλάδα

Ο Έρβιν Στριτμάτερ, από τους πιο δημοφιλείς συγγραφείς της Λαϊκής Δημοκρατίας της Γερμανίας, αποτελούσε πρότυπο ηθικής για τους αναγνώστες του. Τα βιβλία του διδάσκονταν στα σχολεία της Ανατολικής Γερμανίας. Ο ενεργός ρόλος του όμως στις δύο δικτατορίες του 20ου αιώνα στη Γερμανία περιορίζουν σημαντικά την υστεροφημία του.

Γεννημένος στη μικρή πόλη του Σπρέμπεργκ το 1912, πέρασε τα παιδικά του χρόνια στο Μπόχσντορφ. Τις αναμνήσεις του από την περίοδο εκείνη θα αφηγηθεί αργότερα, στο διάσημο μυθιστόρημά του «Το κατάστημα». Στην τριλογία του αυτή, που εκδόθηκε στις αρχές της δεκαετίας 1980, θα περιγράψει την αγροτική ζωή, όταν εκείνη ακόμη διαμορφωνόταν από τη σλαβική μειονότητα στις ανατολικές περιοχές της Γερμανίας. Η κινηματογράφηση της τριλογίας του από τη γερμανική τηλεόραση τον έφερε στη Δύση, όπου δεν ήταν ακόμη ιδιαίτερα γνωστός.

Ο σοσιαλιστής με το ναζιστικό παρελθόν

Πάντως ο σκεπτικισμός για τα έργα του στη Δυτική Γερμανία είχε λόγους. Αν και με το πέρασμα των χρόνων ο Στριτμάτερ αποσυρόταν όλο και περισσότερο στη γερμανική ύπαιθρο, θεωρούνταν ένας συγγραφέας με διασυνδέσεις προς το κομμουνιστικό καθεστώς. Υπήρξε επί δεκαετίες γραμματέας της Ένωσης Ανατολικογερμανών Συγγραφέων και είχε τιμηθεί επανειλημμένα με το ανώτατο Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας.

Μετά το θάνατό του αποκαλύφθηκε η συνεργασία του κατά τη δεκαετία του 1960 με τη μυστική υπηρεσία της Στάζι, την οποία τροφοδοτούσε με πληροφορίες. Παρόλα αυτά το παρελθόν του δημοφιλούς λογοτέχνη επιφύλασσε και μία ακόμη μεγάλη έκπληξη προς τους θιασώτες του. Ο συγγραφέας Βέρνερ Λιρς έμελλε να αποκαλύψει το 2008 ότι ο Στριτμάτερ κάθε άλλο παρά λιποτάκτης ήταν κατά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αντίθετα, διετέλεσε μέλος των Ες Ες και συγκεκριμένα του 18ου Αστυνομικού Συντάγματος Ορεινών Καταδρομών με δράση στη Φινλανδία, τα Βαλκάνια και ειδικά στην Ελλάδα.

Ο Στριτμάττερ και η σύγχρονη ελληνική ιστορία

Σχετικά με την αποστολή του Στριτμάτερ στην Ελλάδα, ο Λιρς σημειώνει ότι το σύνταγμα, στο οποίο είχε καταταχθεί, συμμετείχε σε όλα τα εγκλήματα που έγιναν σε βάρος ανταρτών, αμάχων και Εβραίων. Ο ανταποκριτής μας στο Βερολίνο Παναγιώτης Κουπαράνης είχε μιλήσει τότε αναλυτικά με τον Λιρς για τη δράση του Στριτμάτερ στην Ελλάδα (βλέπε λινκ παρακάτω).

Με την ευκαιρία της 100ής επετείου από τη γέννηση του Ε. Στριτμάτερ η ιστορικός Ανέτ Λέο παρουσίασε μία νέα, ενημερωμένη βιογραφία του λογοτέχνη. Εκεί περιγράφει το μπερδεμένο και αντιφατικό παρελθόν του Στριτμάτερ, χρησιμοποιώντας στοιχεία και από το προσωπικό αρχείο του ίδιου του συγγραφέα.

Kästner Sren / Χρύσα Βαχτσεβάνου

Υπεύθ. σύνταξης: Σπύρος Μοσκόβου