Υπό πίεση οι απλήρωτοι δημοσιογράφοι στην Αλβανία

Για πολλούς στην Αλβανία η δημοσιογραφία είναι η ιδανική δουλειά. Ωστόσο όσοι αποφασίζουν να ασχοληθούν με αυτό το επάγγελμα στο τέλος καταλήγουν ζημιωμένοι. Κάθε χρόνο περίπου το 90% των Αλβανών δημοσιογράφων λαμβάνουν τον μισθό τους με καθυστέρηση, ανέφερε στην DW o πρόεδρος της Ένωσης Αλβανών Δημοσιογράφων Αλεξάντερ Τσίπα. Τέτοιου είδους καθυστερήσεις στις πληρωμές είναι δυσβάσταχτες για τους εργαζομένους, που συχνά αμείβονται για τη δουλειά τους ακόμη και μετά από τρεις μήνες. Η πρακτική αυτή απαντάται στη συντριπτική πλειοψηφία των μεγάλων αλβανικών ΜΜΕ.

Πολλοί Αλβανοί δημοσιογράφοι ανέχονται τέτοιου είδους παράνομες συμπεριφορές από φόβο μήπως χάσουν τη δουλειά τους. Οι διαμαρτυρίες αποτελούν εξαίρεση. Μια τέτοια εξαίρεση ήταν η στάση εργασίας δημοσιογράφων, εικονοληπτών και τεχνικών ήχου στον ιδιωτικό σταθμό Α1 Νews. Βασικό αίτημα των εργαζομένων ήταν η καταβολή των καθυστερούμενων μηνιαίων αποδοχών. Εν τω μεταξύ, σε συνέχεια των καταγγελιών των εργαζομένων, αλβανικό δικαστήριο διέταξε το προσωρινό κλείσιμο του σταθμού. 

«Όποιος απαιτεί μισθό, απολύεται»

Η Αΐντα Τότα, πρώην αρχισυντάκτρια στον Α1 Νews περιμένει ακόμη να λάβει τον μισθό της. Θεωρεί ότι αυτές οι καθυστερήσεις είναι ένα μέσο πίεσης των εργαζομένων και η αρχή μιας νέας εργασιακής κατάστασης που μοιάζει με σκλαβιά. Όπως λέει η ίδια: «Επιβιώνουμε χάρη στις οικογένειές μας. Ο μισθός λειτουργεί σαν μέσο εκβιασμού. Μόνο δύο με τρία αλβανικά ΜΜΕ πληρώνουν στην ώρα τους βάσει των συμβολαίων εργασίας».

«Κάθε μήνα ασκείται η ίδια πίεση προς τους εργαζομένους. Κι εμείς αναρωτιόμαστε: Θα πληρωθούμε ή όχι; Ο διευθυντής ισχυρίζεται ότι δεν έχει λεφτά για να μας πληρώσει και ότι όποιος απαιτεί μισθό θα απολύεται», λέει χαρακτηριστικά η Αΐντα Τότα. Από την πλευρά ο συγκεκριμένος διευθυντής αρνήθηκε να απαντήσει στις ερωτήσεις της DW αναφορικά με τη μη καταβολή των μισθών επικαλούμενος «επείγονται προσωπικά προβλήματα».

Οι Αλβανοί δημοσιογράφοι βρίσκονται στο έλεος των ιδιοκτητών των ΜΜΕ της χώρας, δηλώνει από την πλευρά του ο Μάρκ Μάρκου, καθηγητής Δημοσιογραφίας στο Πανεπιστήμιο των Τιράνων. Οι βασικοί εργατικοί νόμοι που ρυθμίζουν τις σχέσεις εργοδότη και εργαζομένων ισχύουν μόνο θεωρητικά στην περίπτωση των αλβανικών ΜΜΕ. Σύμφωνα με τον Μάρκου, στην πράξη το εργατικό δίκαιο είναι κενό χαρτί. «Ένας ιδιοκτήτης ΜΜΕ μπορεί να απολύσει έναν δημοσιογράφο εν μία νυκτί», αναφέρει ο αλβανός καθηγητής. Από τις πλευρά τους οι Αλβανοί δημοσιογράφοι δεν διεκδικούν τα δικαιώματά τους. «Εξαρτώνται από αυτή την κατάσταση και έτσι δεν μπορούν να διαμαρτυρηθούν».

«Όμηροι της δημοσιογραφίας»

Στην Αλβανία εκλείπουν οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας με αποτέλεσμα οι εργοδότες να συνάπτουν με κάθε εργαζόμενο ξεχωριστή ατομική σύμβαση. «Το περιεχόμενο των συμβάσεων διαμορφώνεται κατά τέτοιον τρόπο ώστε να μην έχει καμία νομική αξία. Σε πολλές περιπτώσεις οι ιδιοκτήτες των ΜΜΕ δεν δίνουν καν στους εργαζομένους φωτοτυπία του συμβολαίου», αναφέρει ο Αλεξάντερ Τσίπα, χαρακτηρίζοντας τη συντριπτική πλειοψηφία των Αλβανών δημοσιογράφων ως «ομήρους της δημοσιογραφίας». Συνεπώς γίνεται ολοένα πιο δύσκολο για τους ίδιους να κάνουν τη δουλειά τους με ανεξαρτησία και ελεύθερη φωνή.

Ήδη πάντως κάποιες αλβανικές δημοσιογραφικές ενώσεις, που όμως δεν είναι οργανωμένες σύμφωνα με το παραδοσιακό, ευρωπαϊκό πρότυπο των συνδικαλιστικών οργανώσεων, αγωνίζονται για να μπει τέρμα στην παράνομη απασχόληση δημοσιογράφων καθώς και στη μη καταβολή μισθών. Μέχρι στιγμής οι προσπάθειές τους αποβαίνουν άκαρπες. Από την πλευρά της η αλβανική πολιτική είναι απούσα, ενώ δημοσιογράφοι όπως ο Αλεξάντερ Τσίπα δεν διστάζουν να μιλήσουν για «φλερτ» της κεντρικής πολιτικής σκηνής με τους ιδιοκτήτες ΜΜΕ. Όπως επισημαίνει, νόμοι υπάρχουν αλλά δεν εφαρμόζονται. Για την ώρα στόχος των απλήρωτων δημοσιογράφων είναι το όλο θέμα να πάει στην αλβανική βουλή ώστε να συζητηθεί τουλάχιστον σε ένα πιο επίσημο, θεσμικό πλαίσιο.

Λιντίτα Αράπη / Δήμητρα Κυρανούδη