Υψηλή ή χαμηλή φορολογία; Ένα από τα επίμαχα προεκλογικά θέματα στη Γερμανία

Ενώ οι συντηρητικοί και οι φιλελεύθεροι πολιτικοί ζητούν φορολογικές ελαφρύνσεις, το Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα, οι Πράσινοι και το κόμμα της Αριστεράς είτε τις αποκλείουν πλήρως, είτε διατυπώνουν σοβαρές επιφυλάξεις ή συμφωνούν σε φοροαπαλλαγές για συγκεκριμένα κοινωνικά στρώματα.

Η συζήτηση για τα υπέρ και τα κατά των φορολογικών ελαφρύνσεων και την επίδρασή τους στην ανάκαμψη ή όχι της οικονομίας διεξάγεται αυτή τη στιγμή σε ολόκληρη σχεδόν την ΕΕ.

Οι οικονομικές και κοινωνικές δομές των 15 χωρών - μελών της ζώνης του ευρώ, αλλά και τα φορολογικά τους συστήματα είναι ακόμη πολύ διαφορετικά, τόσο στην κατανομή των έμμεσων και άμεσων φόρων, όσο και στην τεχνική οργάνωση της φορολογίας.

Δύο ακραίες περιπτώσεις: Σκανδιναβία και Ιρλανδία

Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι οι σκανδιναβικές χώρες και η Ιρλανδία.

Οι μεν πρώτες έχουν υψηλούς φόρους, αλλά προσφέρουν ένα πιο πυκνό δίκτυο κοινωνικών παροχών, η δε δεύτερη προσπάθησε με χαμηλούς φόρους να προσελκύσει επενδύσεις για να ενισχύσει την ανάπτυξη της οικονομίας της.

Την ίδια φορολογική πολιτική ακολούθησαν και οι εννιά ανατολικοευρωπαϊκές χώρες που έγιναν μέλη της ΕΕ το 2004. Τώρα όμως όλες αυτές οι χώρες πλήττονται σοβαρά από την κρίση.

Ο Γιάκομπ φον Βάιτσεκερ, οικονομόγος και μέλος του γνωστού Ινστιτούτου Ερευνών Bruegel στις Βρυξέλλες, εκτιμά ότι η οικονομία της Ιρλανδίας δεν επλήγη μόνον από την κρίση, αλλά άμεσα και δραστικά και από τη φούσκα των ακινήτων και τις χρηματοπιστωτικές βουτιές της Γουόλ Στριτ.

Δυνατότητες για να βγει η Ιρλανδία και κάθε χώρα από την κρίση υπάρχουν, υποστηρίζει ο Γιάκομπ φον Βάιτσεκερ: «η μια είναι να προσαρμόσεις ανάλογα το φορολογικό σύστημα, εάν τα έσοδα από τους φόρους συρρικνώνονται. Η άλλη είναι να δανειστείς. Και η 3η δυνατότητα είναι η πιο συνηθισμένη: να μειώσεις τα έξοδά σου, τις κρατικές δαπάνες.»

Όμως οι κυβερνήσεις σε περίπτωση μείωσης των κρατικών δαπανών διακυβεύουν σφοδρές αντιπαραθέσεις με τις διάφορες ομάδες συμφερόντων.

Ζητούμενο παραμένει ποια κοινωνία θέλουμε

Ο Γάλλος πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί σκοπεύει να χρησιμοποιήσει τις κλιματικές αλλαγές ως εφαλτήριο για την ανάκαμψη της οικονομίας και ανακοίνωσε τον περίφημο φόρο για το κλίμα.

Έτσι μπορεί να αυξήσει τα έσοδα του δημοσίου και να αρχίσει ταυτόχρονα την εξόφληση των δημοσίων ελλειμμάτων. Επίσης ενδέχεται να δημιουργηθούν περιθώρια μείωσης ορισμένων φορολογικών συντελεστών, οι οποίοι με τη σειρά τους θα επηρεάσουν θετικά την αγορά εργασίας και ασφαλώς θα προστατεύσει τελικά και το κλίμα.

Τι θα μπορούσε να κάνει π.χ. η Γερμανία, που όσον αφορά το φορολογικό σύστημα κινείται κάπου ανάμεσα στις σκανδιναβικές χώρες και την Ιρλανδία;

Ο Γερμανός οικονομολόγος εκτιμά ότι για όλους υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις: «Το ζήτημα δεν είναι αν μπορεί να εφαρμοστεί το α ή β μοντέλο, αλλά εάν το θέλουν οι κυβερνώντες. Δεν μπορούμε να πούμε ότι οι Σουηδοί λόγω παράδοσης και κλίματος αντέχουν στους υψηλούς φόρους και οι Ιρλανδοί για τους ίδιους λόγους δεν μπορούν να τους υποστούν. Το ζητούμενο είναι τι κοινωνία θέλουμε.»

Τα τελευταία χρόνια πριν από την οικονομική κρίση ήταν κυρίαρχη η τάση των χαμηλών φόρων.

Κάτι που τώρα ενδέχεται να ανατραπεί, είτε από τις ανάγκες, οι οποίες προκύπτουν λόγω του τεράστιου δημόσιου χρέους που συσσωρεύτηκε από την κρίση ή γιατί η κρίση προκάλεσε μια νέα τάση για περισσότερο κράτος, το οποίο όμως κοστίζει χρήματα και χρειάζεται τους φόρους για την διεύρυνση των κοινωνικών παροχών.

Christoph Hasselbach / Βιβή Παπαναγιώτου

Υπεύθ. σύνταξης: Κώστας Συμεωνίδης